Deze herfst en winter trakteren Written in Music en Stedelijk Museum Alkmaar op een serie unieke muziekervaringen. Vier eenmalige soloconcerten in het museum, waarin improvisatie de hoofdrol speelt, met de kunst als inspiratie. Dit alles onder de noemer Art=Music=Art. Een boeiend gegeven natuurlijk, vooral ook door de keuze in muzikanten, die internationaal en ambitieus is: Tom Herbert (Londen) (contrabas), Alex Koo (Brussel) (piano), Reinier Baas (Amsterdam) (gitaar) en Marc Mommaas (New York) (saxofoon) hebben allen met eigen, oorspronkelijke muziek hun sporen in de jazzwereld ruimschoots verdiend.

Het eerste concert van de serie, Tom Herbert, is uitverkocht. Bij binnenkomst vanavond word je direct getroffen door de unieke, bijna betoverende sfeer van deze tijdelijke concertzaal in het museum. Herbert speelt voor een groot geweven doek van textielontwerper Syna Dyks. Het publiek wordt omringd door de glazen geblazen bellen van beeldend kunstenaar en glasblazer Marinke van Zandwijk. Het concert van vanavond speelt zich af binnen de tentoonstelling Nieuwe Vrijheidsbeelden, die is opgezet in het kader van 450 jaar Alkmaar Ontzet.  Art=Music=Art brengt muziek waar het thuishoort: tussen de kunst. Zoals initiatiefnemer Dick Hovenga het vanavond in zijn introductie ook zegt: ‘Muziek is kunst’. Iets was we niet moeten vergeten in deze snelle, vluchtige tijden.

Dick maakt van de gelegenheid gebruik om even een welsprekende greep te doen uit het oeuvre van Tom Herbert, die medegrondlegger is geweest van de new British jazz sound zoals we die nu kennen. Herbert speelde met legendarische bands als Acoustic Ladyland en Polar Bear, werkte met nieuwe jazzhelden als Shabaka Hutchings, Nubya Garcia en Tom Skinner en speelde op albums van Beth Orton en Paolo Nutini. Herbert was ook een belangrijke kracht op het derde album van Nightports en maakte deel uit van The Smile, de band opgezet door Radiohead kopstukken Thom Yorke en Jonny Greenwood. Hij is tevens lid van het vooruitstrevende trio The Invisible. En dat is nog lang niet alles.

Om zes uur treedt Tom Herbert aan. Hij is bijzonder aangenaam verrast door de gastvrije ontvangst en de ambiance rondom het concert. Even verwijst hij naar de toestand in de wereld, die is zwaar. ‘This is lifting me’, besluit hij optimistisch, verwijzend naar het concert van vanavond. Het optreden is volledig spontaan. Er zijn geen ‘set ideas’ of ‘places I can go’. Het publiek is dan ook een deel van de performance. Een waardevol samenzijn, zeker met de pandemie nog in het achterhoofd. Het gaat vanavond in Stedelijk om het delen van een moment, aldus Herbert. Nieuwe Vrijheidsbeelden wordt aangevuld met Nieuwe Vrijheidsgeluiden.

Herbert neemt de strijkstok ter hand voor het bespelen van de contrabas. Hij treft direct in het hart, met hogere klanken vol beheerste emotie, om later in de lagere registers, met loops en effecten, lang aangehouden klanken, meer te bedwelmen. Zijn woordloze zang is verrassend en geeft de muziek een mooie oosterse zweem.

Door live te samplen creëert Herbert een prachtig diep, dan weer weids klanklandschap met echo’s in de diepte, bijna als verre stemmen. Als zijn strijkstok korter en strakker beweegt verandert de muziek en wordt ze aardser. Zo neemt Herbert het publiek vanavond mee op een reis die zich niet gemakkelijk laat omschrijven. En dat past natuurlijk fraai bij het thema van vrijheid in deze zaal. Jazz, klassiek, ambient, avant-garde, alternative… Het zijn allemaal termen die door het hoofd gaan maar die toch nog tekortschieten.

Als Herbert de strijkstok weglegt en met zijn vingers verder speelt opent hij natuurlijk weer nieuwe, fraaie dimensies. En als de echo en sustain van zijn effecten wegvallen is de muziek ineens direct, kaal en naakt. Herbert speelt nu snel en meer richting gebroken akkoorden zodat de muziek melodieuzer en op een andere manier dwingender wordt. Zijn verleden als violist lijkt hier en daar ook nog door te dringen in de muziek.

De spontane reis van Herbert vanavond brengt ons in uiteenlopende sferen. Als hij weer nieuwe loops creëert en met belletjes om zijn pols gaat spelen krijgt de muziek er andere sferen en subtiele, heldere percussie bij. Nieuwe ritmiek en lichte bluesy jazz-accenten brengen de muziek even wat meer ‘down to earth’. Herberts woordloze zang ademt nu meer Afrikaanse sferen. Door grondtonen en hoger spel op de hals te mixen bouwt hij verderop in zijn reis weer aan heel andere geluidsmagie.

Van vingervlug en intens naar milde patronen met de strijkstok; het is boeiend om te zien en horen hoe Herbert zonder vooropgezet plan hier aan een uniek muziekdocument bouwt, de potentie van de contrabas volledig benuttend. Als hij de snaren op tempo, als een gitarist aanslaat scheert er een vleug alternative/postpunk door zijn muziek.

‘Really special’, zegt Herbert als na zijn geestverruimende muzikale reis de laatste klanken zijn weggeëbd. Hij verwijst hierbij ook naar de zaal en het meterhoge doek achter hem. Het publiek wil natuurlijk een toegift. En weer zal Herbert zonder plan beginnen. ‘What shall I do…?’ Het voelt voor hem een beetje als het staan op de top van een klif. Maar de minuten die volgen dompelen iedereen weer onder in muzikale weldadigheid. Geluiden die doen denken aan oude synths, emotievolle strijkklanken, muziek die filmisch is, die soms iets negentiende eeuws uitstraalt; de toegift ontvouwt zich tot een bijzonder mooi, authentiek en lyrisch hoogtepunt. Een memorabel slotakkoord van een uniek concert.

Patrick van Mil, directeur van Stedelijk Museum Alkmaar, bedankt Tom Herbert en onderstreept dat het museum veel meer is dan een ‘opslag van oude spullen’, dat ze juist een ‘tempel van de muze’ is. Iets wat vanavond fraai tot uiting kwam. Deze avond is tevens een ontmoeting tussen maker en beschouwer, precies hoe ook Tom Herbert voor ogen stond.

Hoe mooi is het dat iedereen in de zaal vervolgens op een rijke en gezonde maaltijd getrakteerd wordt, even verderop in het museum. Een ideale gelegenheid om met deze grote, maar toch ook weer exclusieve groep na te praten over het concert en natuurlijk Tom Herbert te overladen met complimenten. De eerste Art=Music=Art was een groot succes. Op naar de volgende editie!