Mondriaan Jazz is al jaren een zekerheid als het gaat om het live ervaren van interessante nieuwe jazz en alles wat daaromheen beweegt. Na de derde editie ging het festival in 2020 noodgedwongen online, maar vanavond staat toch in het teken van de wederopstanding. Niet alleen van het festival maar eigenlijk ook van het festivalpubliek. Het mag de pret dan ook niet drukken dat het Paard nog niet helemaal mag vollopen vanavond en de deuren om middernacht sluiten. De sfeer is ouderwets goed en misschien nog wel een tik beter, gezien de afgelopen ruim anderhalf jaar.

We trappen af in het Koorenhuis, schuin tegenover het Paard. De Mexicaanse, in Amsterdam woonachtige, Fuensanta Méndez (contrabas, vocalen) staat met flinke groep op het podium. Het Ensamble Grande herbergt zeven verschillende landen. De poëtische teksten en spirituele zang van Méndez staan centraal. In het indrukwekkende openingsstuk over de zonnewende, dat start met dwarse, fragmentarische, kale drums en percussie, maakt het 4-koppige koor samen met Méndez indruk. Hierna vallen de ingetogen trompet en sax ook nog eens fraai samen met de klanken van de vocalisten. Méndez lijkt zich hierna wat te verliezen in haar eigen wereld en het live-experiment en dat gaat wat ten koste van de connectie met het publiek.

In de grote zaal maken Christian McBride en Jason Moran hun opwachting, een wel heel veelbelovend gelegenheidsduo. De late veertigers zijn de oudgedienden van vanavond, hetgeen wel iets zegt over de (gezonde) verjonging die in de jazz heeft plaatsgevonden. Bassist McBride brak door in de jaren negentig en trok al flink wat Grammy Awards binnen. Gelukkig heeft hij ook nog steeds oog voor uitdagende samenwerkingen, zoals die met Joshua Redman, Brad Mehldau en Brian Blade. En nu dus met Jason Moran. Pianist Moran trok de laatste jaren de aandacht met mooie projecten over Fats Waller, Jason Reese Europe en Thelonious Monk. Vanavond horen we een perfect osmose van twee begaafde muzikanten die elkaar op natuurlijke wijze beurtelings de ruimte geven en vele prachtige momenten van uiteenlopende intensiteit creëren. Ook vanavond komt Monk voorbij maar het duo geeft ons ook Miyako van Wayne Shorter (uit 1969), waarbij McBride de strijkstok hanteert. Het resultaat is wonderschoon en ontroerend. Strakke ritmiek en sublieme expressie, een mooi uitgebalanceerde mix van stijlen en sferen; McBride en Moran leggen de lat direct heel hoog vanavond. Ook hun solostukken, richting het einde van de show, mogen er wezen. McBride laat nog eens zijn hele spectrum voorbijkomen en Moran is adembenemend, vooral als hij uitkomt bij een indrukwekkende rolling thunder op de toetsen. Een mooi extra’tje is dat tijdens het concert de kunstenaar Easton Davy in de zaal een impressie van McBride, Moran en hun muziek schildert.

Het albumwerk van het Belgische John Ghost doet natuurlijk reikhalzend uitzien naar een concert. In de kleine zaal van het Paard weet het zestal te prikkelen met een trip die niet alleen strak en pulserend is maar ook hemels en bezwerend. Fascinerend hoe de band met orgel, bas, gitaar, sax, vibrafoon/marimba en drums zo’n open en toch dwingend geluid kan neerleggen. Less is zeker more, als ieder instrument precies dat doet wat de muziek spannender maakt, zonder haar dicht te smeren of nodeloos te verzwaren.

In het Koorenhuis beginnen Timo Lassy (saxofoon) & Teppo Mäkynen (drums/percussie) dromerig maar weten ze direct te raken om gaandeweg steeds krachtiger te spelen. Het Finse tweetal brengt hun muziek uit op We Jazz, uit Helsinki, een label dat vanavond vaker zal opduiken. Knap hoe het tweetal met een relatief droog geluid zo effectief kan zijn en de aandacht moeiteloos kan blijven vasthouden. Via een verrassingsfelicitatie vanaf Lassy’s sax voor de jarige Mäkynen komen we uit op bijna techno-achtige percussie. Aanvankelijk gaat Lassy hier eigenwijs tegenin; verfrissend en gedurfd. Als hij meegaat in de cadans schiet de muziek heerlijk strak door.

Drummer Yussef Dayes pakt de grote zaal moeiteloos in met een diep, zwoel geluid. Hij deelt uit maar laat ook veel ruimte. Het zijn vooral de keyboards die veel sfeer neerleggen en regelmatig een weldadige sluimersfeer losmaken. De jazzrock/funk van de seventies waait door de zaal maar ook invloeden van de acid jazz, broken beat, hiphop en triphop van de jaren negentig laten zich horen. Natuurlijk haalt het trio het dit jaar verschenen livealbum Welcome To The Hills (opgenomen op het Copenhagen Jazz Festival) aan. De titeltrack alleen al is een heerlijke warme en opzwepende trip.

Het Finse kwartet OK:KO (drums, contrabas, piano, sax) is een andere vertegenwoordiger van het We Jazz label. De groep, aangevoerd door de innemende drummer Okko Saastamoinen verrast niet in het bijzonder maar legt wel een uitstekende set neer met langgerekte composities, uiteenlopend van vol, lyrisch en gedragen door saxofonist Jarno Tikka, tot fragmentarisch, brokkelig en langzaam uitdijend, met een grotere rol voor de overige drie muzikanten. De vier jonge bandleden kunnen nu echt een start maken met een internationale carrière.

In het Paard Café weet het Belgische trio Dishwasher (drums, bas, sax), met hun op beats en elektronica gebaseerde muziek zeker indruk te maken. Door veelvuldig gebruik te maken van pedalen trekt de groep de muziek diep en breed. Soms donker, veelal energiek.

Hoewel de discografie van het Londense Kokoroko nog bescheiden is, heeft de band de afgelopen jaren veel harten veroverd met hun Kokoroko EP en optredens. Dat is voelbaar als de groep vanavond mag afsluiten in de grote zaal van het Paard. Hun met afrobeat doordrenkte jazz is aanstekelijk en ijzersterk en dankzij het blazerstrio aan het front, Cassie Kinoshi (sax), Richie Seivwright (trombone) en bandleider/trompettiste Sheila Maurice-Grey, maakt de groep ook vanavond weer constant verbinding met de zaal. Mooi dat de groep gewoon ruimte geeft aan een dromerige keyboardsolo, zodat het optreden een mooie dynamiek krijgt. Een paar geslaagde covers, waaronder See The Light van Earth Wind & Fire, vervolmaken het dampende concert.

Hierna weet het vanuit Berlijn opererende Y-OTIS, eveneens van de We Jazz stal, in de kleine zaal indruk te maken. De band legt een boeiende mix neer van jazz(rock) en elektronica. Ritmisch interessant en met wendingen vanaf de drumkit die de tracks levendig en prikkelend houden. Saxofonist Otis Sandsjö maakt zeker indruk maar zijn band minstens zoveel.

Ook bij Y-OTIS horen we mooie kruisbestuivingen en crossover naar onder meer electronic, zoals veel vaker deze avond (en de afgelopen jaren). De jazz is spannende richtingen op geëvolueerd en het zijn vaak jonge muzikanten die hier verantwoordelijk voor zijn. Mondriaan Jazz 2021 is dan ook weer een mooi toonbeeld van muzikale vernieuwing en levendigheid. Dat belooft weer wat voor de komende jaren.

Fotografie: Maarten Ederveen