Welcome 2 The Milky Way
Tien jaar geleden had het album Welcome 2 America van Prince op de planken moeten liggen. Het kwam er echter niet. Wel bracht de Welcome 2 America: Euro 2011 Tour Prince en band voor drie veelbesproken nachtshows naar North Sea Jazz. Vanwege de grote vraag naar kaarten, werd er op 26 juni 2011 nog een extra show in Rotterdam Ahoy gepland. Die week pakte echter anders uit dan gepland. Een reconstructie, met herinneringen van onder meer bandleden als Shelby J., Morris Hayes en Ida Nielsen.
Op 24 juli 2011 iets voor negen uur ’s avonds begint het te gonzen op Twitter. Prince zou een spontane nachtshow doen in de Melkweg. Aanstichter van het geroezemoes is Wilbert Mutsaers, in die tijd zendercoördinator bij 3FM, die er als eerste over tweet:
#prince speelt vannacht in de #melkweg zojuist bevestigd. Kaartverkoop start rond 23u #3FM
— Wilbert Mutsaers (@wilbertmutsaers) July 24, 2011
Het officiële account van de Melkweg maakt kort na Mutsaers tweet een einde aan de zich rap verspreidende speculaties.
Prince komt vanavond naar @melkweg! Kaartverkoop start 23u alleen aan de kassa. Aanvang show rond middernacht.
— melkweg (@melkweg) July 24, 2011
Er volgt nog een tweede tweet:
Ticketprijs is nog even niet bekend, zodra we het weten volgt een update
— melkweg (@melkweg) July 24, 2011
Prince’ spreekbuis Dr. Funkenberry bevestigt de show een uurtje later ook:
Prince & The NPG are performing a "surprise" show at the Melkweg In Amsterdam tonight at 11 p.m./23 Hours…..
— drfunkenberry (@drfunkenberry) July 24, 2011
Op dat moment is de volledige Lijnbaansgracht echter al volgestroomd. In de dringende en chaotische meute zowel de grote fans die uit diverse uithoeken van het land zijn aan komen racen als Amsterdams uitgaanspubliek. Met name die laatste groep schrikt zich een hoedje vanwege de kaartprijs van €100,-. Die prijs leidt tot veel geroezemoes in de menigte, men had ‘gewone’ clubprijzen verwacht. Maar ja, Prince is op tour en de machine moet blijven draaien.
Diepe rouw
De enige reden dat hij überhaupt is Amsterdam is, is omdat zich twee dagen eerder in Noorwegen een drama heeft afgespeeld. De Noorse hoofdstad Oslo wordt op 22 juli 2011 opgeschrikt door een terroristische aanslag op het regeringsgebouw. De aanslag houdt direct verband met de moordpartij op het Noorse eiland Utøya, waar zevenenzeventig leden van de jeugdafdeling van de sociaaldemocratische Noorse Arbeiderspartij bruut om het leven zijn gebracht door een extreemrechtse terrorist. De gebeurtenissen dompelen Noorwegen in diepe rouw. Er staan op 23 en 24 juli 2011 optredens gepland in concertzaal Spektrum, op een steenworp afstand van het regeringsgebouw. “Ik weet niet goed meer of het de organisator was of dat wij zelf hebben besloten om niet te spelen”, aldus Morris Hayes, toetsenist in Prince’ band New Power Generation. “Ik denk dat iedereen het er wel over eens was dat op zo’n moment twee shows doen geen goed idee was. Maar we hadden al een paar dagen niet meer opgetreden en Prince was niet van plan stil te blijven zitten. Ik weet niet hoe we in de Melkweg terecht zijn gekomen, ik weet wel dat de Nederlanders ons altijd met enorm veel enthousiasme hebben ontvangen. Dat zal er iets mee te maken hebben gehad, misschien.”
Ruimte vinden
De shows in Oslo worden naar augustus 2011 verplaatst en de eerstvolgende show op het schema is die extra show in Rotterdam Ahoy op 26 juli. Het laatste optreden op dat moment heeft op 21 juli in Helsinki plaatsgevonden. Vijf dagen niet spelen is geen optie. In Nederland krijgt concertorganisator MOJO het verzoek om een zaal te vinden waar gerepeteerd kan worden. “Op zondag en maandag overdag, met wellicht een show ’s avonds”, aldus Kim Bloem, die vanuit MOJO als boeker voor Prince’ Nederlandse shows verantwoordelijk is. Vanwege reeds geplande concerten van Joss Stone en Erykah Badu valt Paradiso af. Aan de andere kant van het Leidseplein is er echter ruimte. “Onze programmeur was net op weg naar zijn vakantieadres. Hij stond op het punt in het vliegtuig te stappen, toen op zaterdagavond zijn telefoon ging. Of Prince bij ons kon repeteren”, aldus Geert van Itallie, tegenwoordig Paradiso-directeur, in die tijd net aangetreden als directeur van de Melkweg. “Dat is de mazzel die je als zaal soms kan hebben.”
Goede geheimhouding
Aanvankelijk is het idee dat Prince en band zondag 24 juli en maandag 25 juli alleen zullen repeteren, om op die manier in vorm te blijven. Slechts de laatste avond is er een optie voor een eventueel concert. “We hebben die rehearsals heel goed geheim weten te houden, zelfs niet al onze eigen medewerkers wisten er vanaf. Prince is via de achterzijde van het pand aangekomen en – hoewel er wel ergens een lek heeft gezeten, er waren fans die er vanaf wisten – alles verliep in relatieve stilte”, aldus Van Itallie. “Zeker op zondag was het zeker niet de bedoeling dat er een optreden zou komen. Omdat het tourschema zo plots moest worden aangepast, waren op dat moment alleen de muzikanten gearriveerd in Amsterdam. Prince’ eigen backline en een groot deel van de crew was nog onderweg vanuit Noorwegen. Vrijwel alle apparatuur waarop zij hebben gespeeld die eerste dag, hebben we moeten huren. Gaandeweg tijdens de repetities die dag moet het idee geboren zijn om er toch ook meteen maar een optreden aan vast te plakken.”
Chaos in de rij
Rond acht uur ’s avonds krijgt de Melkweg te horen dat Prince wil optreden en moet op stel en sprong alles in gang worden gezet. “We hadden letterlijk een kwartier om te bevestigen of iets doorgang zou kunnen vinden. Toen we de mogelijkheid tot optreden aan onze kant konden garanderen, hebben we de boodschap via diverse kanalen naar buiten gebracht.” De rij buiten de Melkweg ontaardt na de aankondiging in grote chaos, omdat publiek van twee kanten aan komt stromen en er geen enkele vorm van ‘crowd control’ aanwezig is om de dringende massa in goede banen te leiden. Hoewel er flink wat afhakers zijn als blijkt dat de kaarten 100 euro kosten, schrikt de prijsstelling het gros van de wachtende mensen echter niet af, wat tijdens de kaartverkoop voor enigszins verhitte taferelen zorgt. Van Itallie: “We hadden – zeker omdat Prince op enkele instrumenten na niet kon beschikken over zijn eigen apparatuur – er écht geen rekening mee gehouden dat er een show zou zijn. Alles moest in extreem korte tijd gebeuren. Omdat we zo weinig tijd hadden, viel het stroomlijnen van het publiek niet goed te organiseren. Natuurlijk was het achteraf bezien een fout dat we de rij niet vanaf het moment van aankondiging hebben gekanaliseerd. De mensen kwamen nu van twee kanten aanstromen, wat tot gedrang leidde. Maar het ging allemaal zo snel, dat de in de haast opgeroepen portiers later aankwamen dan het toestromende publiek. Als daar al een paar honderd man staat kan je niet ineens de rij gaan opsplitsen.”
‘Pak ze maar in!’
Als de show eenmaal is uitverkocht, druipt de menigte af. Het optreden start uiteindelijk rond half een, in de vroege morgen van 25 juli. Prince zelf laat zich het eerste deel van de set niet zien en het is achtergrondzangeres Shelby J. die het eerste uur flink de ruimte krijgt, met een set die voor een groot deel draait om improvisaties rond Burt Bacharachs evergreen What The World Needs Now Is Love. Het is een duidelijke verwijzing naar de gebeurtenissen in Oslo. De set van Shelby is – zoals ze het zelf zegt – “to warm up the place before you know who comes on”. “Dat optreden was ook gewoon onderdeel van de rehearsals”, zo herinnert zangeres Shelby J., die er nu om kan lachen maar het die avond flink benauwd had. “Hij zag meer in me dan ik in mezelf zag. Meestal had ik drie à vier nummers die hij me solo liet doen tijdens zulke optredens en dan was het onderdeel van de hele show. Dan pikte het publiek het wel. Hier wou hij me echter laten zien dat ik het in me had om in feite een hele show te dragen. Dat hij tijdens het openingsnummer nog niet op het podium stond, was geen unicum. Dus ik startte die show vanuit de gedachte, hierna komt hij er ook bij. Maar hij wenkte me steeds weer vanuit de coulissen ‘doe nog maar een nummer’. Het was vreselijk, hahaha! Het publiek zat met smacht op hem te wachten en hij liet me steeds nóg een nummer zingen en nóg een, zonder zelf het podium op te komen. ‘Laat ze maar zien wat je in huis hebt, pak ze maar in’.”
Uiteindelijk bevat het eerste deel van de show naast genoemde Bacharach-klassieker onder meer ook uitvoeringen van Rihanna’s Rude Boy, A Long Walk van Jill Scott en Brown Skin van India.Arie. Bassiste Ida Nielsen herinnert het ook nog goed. “Hij heeft dat soort dingen bij mij ook regelmatig gedaan, zeker toen ik net in de band zat. Ik herinner me een show in een club in Brussel in de aanloop naar de Welcome 2 America periode, waarin hij ook steeds maar niet op het podium verscheen en ook mij steeds weer naar voren duwde onder het motto ‘pak ze maar in’. In Amsterdam voelden we dat als band hetzelfde, al was het vooral Shelby die hier de boel moest opvangen.” Shelby: “Iemand volledig in het diepe gooien was zijn manier van vertrouwen tonen. ‘Jij kan dat!’ Op zulke momenten voelde ik me heel onzeker, maar uiteindelijk heeft dat me absoluut verder gebracht.”
Ode aan Amy
Na een instrumentale jam loopt dit ‘voorprogramma’ naadloos over in Calhoun Square, de eerste track waarop Prince zelf meespeelt. Het is de start van een optreden dat vooral draait om funkgrooves, covers en lange improvisaties. “It’s better than sitting on your couch, isn’t it?”, zo grapt Prince, die tijdens het optreden ook toenmalige muze Andy Allo flink de ruimte geeft. Zij zingt People Pleaser (wat ruim een jaar later pas verschijnt op haar album Superconductor), maar bijvoorbeeld ook op de vanuit Crimson And Clover voortvloeiende Bob Marley-cover Waiting In Vain en Love Is A Losing Game, een cover van de een dag eerder overleden Britse zangeres Amy Winehouse. Na een iets plichtmatig uitgevoerd Nothing Compares 2 U wordt toegewerkt naar een funky en vooral groovende finale, met onder meer de Sly And the Family Stone-cover Thank You (Falettinme Be Mice Elf Agin), het onuitgebrachte funkepos Only Heaven Knows en als uitsmijter wordt de Parliament rampestamper Flash Light, aangevuld met fragmenten One Nation Under A Groove (Funkadelic) en Kissing My Love (Bill Withers), de zaal in geslingerd. “Wat er precies gebeurd is weet ik niet, maar opeens had een jongen in het publiek de microfoon tijdens die jam”, zo lacht Shelby. “Die heeft me daar een partij vals staan meezingen, maar zo vol overgave! Tijdens rehearsals hebben we hem nog regelmatig nagedaan. Dat was in de band nog wekenlang een running gag.”
Nog een optreden
“We’ll be here tomorrow night”, roept Prince na de laatste jam. “Come back and see us. Alright?” In de Melkweg hoort men die vanaf het podium gedeclameerde boodschap ook. Op dat moment is bij hen – behalve de gehuurde ruimte voor nog meer rehearsals – echter nog niets bevestigd. “Waardoor de situatie ontstond dat er de volgende morgen al mensen bij ons voor de deur stonden, terwijl er nog officieel nog helemaal geen concert gepland stond”, zo herinnert Van Itallie, die stelt dat er de tweede dag een volledig andere sfeer heeft geheerst bij het wachtende publiek. “De eerste avond waren het vanwege de korte aanlooptijd vooral ook veel nieuwsgierigen. Dit waren echte fans, de mensen die het er voor over hadden lang in de rij te staan voor Prince.” Voor de Melkweg geldt dat de aanloop naar de tweede show toe veel meer gestructureerd verloopt, maar ook dat er continu overleg is of een optreden wel opportuun is. “Voor de bandrepetities overdag is keurig netjes de zaalhuur betaald, gebaseerd op een prijs die Paradiso eerder al had neergelegd toen zij eerder een soortgelijk verzoek kregen. Echter, bij een optreden worden de zaalkosten niet vergoed. Dat is wel even slikken, want het is veel geld dat je moet investeren. Als zaal moet je dus goed nadenken of je deze kosten met bijvoorbeeld drankomzet kan opvangen en je zeker niet volledig blind staren op ‘de grote artiest die komt’, hoe graag je die ook wil hebben. Bedrijfseconomisch moet je blijven afvragen of dat het de investering waard is. Zeker in een rustigere vakantieperiode, waarbinnen veel personeel op vakantie is en je dus moet bijschakelen. Die ‘is dit ons waard’-discussie hebben wij continu gevoerd, zelfs toen hij de eerste avond al aan het optreden was.”
Verzoeknummers
Voor de Melkweg is het die investering ook een tweede maal waard en die tweede avond verloopt daardoor een stuk meer gestructureerd. De sfeer is tijdens de tweede repetitiedag uitermate ontspannen. Alle apparatuur is inmiddels vanuit Noorwegen gearriveerd en Prince verkeert in een opperbeste stemming. Hij dolt al dwalend door de gang ook nog even met de garderobemedewerkster, die in steenkolen-Engels probeert uit te leggen dat ze hem tijdens North Sea Jazz heeft zien optreden. “I saw you!” Prince grijnst en kaatst de bal terug. “I see you too!” Hij staat ook open voor verzoekjes. Een Melkweg-technicus vraagt om The Ballad Of Dorothy Parker. Prince vertelt dat hij het lang niet heeft gespeeld en trekt er vervolgens met band die middag een uur voor uit om het onder de knie te krijgen. Om drie uur wordt definitief bekend gemaakt dat er een tweede optreden komt. Kaarten zijn wederom €100,-, ditmaal echter slechts één per persoon. De rij zwelt zeer langzaam en zeer geordend aan, waardoor deze vanaf de Lijnbaansgracht alleen richting Leidseplein loopt. Van Itallie: “De eerste avond was het voor ons echt improviseren. We hadden maar een paar uur en waren bang het niet uit te kunnen verkopen in die korte tijd. Zodoende hadden we die limiet van vier tickets per persoon bedacht. Echter, voor we het wisten stond die enorme rij er al en gingen mensen óók kaarten kopen voor vrienden die nog niet eens in de rij stonden. Logistiek een drama. De tweede avond voltrok zich het omgekeerde. Juist omdat je maar één ticket kon kopen, zag je alleen echte liefhebbers aansluiten. Hierdoor leek het er lang op dat het niet zou gaan uitverkopen. Pas toen fans beseften dat het – in tegenstelling tot de eerste avond – geen zinloze exercitie zou zijn om nog naar Amsterdam te komen, zag je dat er schot in kwam. Uiteindelijk zijn de laatste kaarten verkocht toen Prince al gestart was.”
Anders dan normaal
Waar de eerste Melkweg-avond nog vooral een veredelde openbare repetitie is waarin de muzikanten het spelen weer in de vingers krijgen na een chaotisch weekend, blinkt de tweede uit door een uitgekiende repertoirekeuze met daarin veel bijzonder werk. Dat begint al met de eerste volledige uitvoering ooit van What’s My Name, direct gevolgd door het in de middag uitgebreid geoefende The Ballad Of Dorothy Parker. Verderop in de set maakt Chocolate, dat Prince schreef voor The Time, zijn livedebuut. “Het mooie en soms ook frustrerende van spelen met Prince, was dat je ’s middags niet wist wat je ’s avonds zou gaan spelen. Hij kon plotseling besluiten om een nummer te doen en dan moesten wij maar zorgen dat we het voor elkaar kregen”, aldus Morris Hayes, die een blauwe maandag in The Time had gespeeld en Chocolate dus al enigszins in de vingers had. “Zeker bij Nederlands publiek voelden we ons vrij om andere dingen dan normaal te doen. Op een of andere manier stonden Nederlandse fans overal voor open. Juist daar kon je ook heel makkelijk zeggen ‘over een paar uur is er een show’. Geen idee waar al die mensen dan vandaan kwamen, maar het stond altijd vol!”
Prince praat tijdens deze tweede Melkweg-show niet veel en houdt de focus op de muziek. Waar de avond ervoor vooral een los ogend improvisatiefeestje is, wordt de tweede avond in veel scherper gemusiceerd en lijkt iedereen veel meer bij de les dan 24 uur eerder. Dat geldt voor de muzikanten op het podium, maar zeker ook voor het publiek. Dat maakt de wisselwerking tussen band en publiek vele malen sterker en resulteert in één van Prince’ beste shows ooit op Nederlandse bodem. Dit waar de eerste avond maar matig geslaagd en niet bijster memorabel was. Na een euforische toegift die start met Controversy, in een unieke versie die in tempo enorm wordt teruggeschroefd, en uitmondt in normaliter de op arena’s mikkende fuiftandem Sexy Dancer/Le Freak en een speels Play That Funky Music, zindert het ditmaal na afloop als de bezoekers de Amsterdamse nacht in verdwijnen.
Goud
Luttele uren later staat de band alweer in Rotterdam Ahoy om te soundchecken voor het al geplande extra optreden in Nederland. Die show is een vrij standaard opeenstapeling van hits, maar ook hier weer zit er een spontaniteit in die de bandleden scherp houdt. De show start met Gold, dat voor het eerst sinds 1996 live wordt uitgevoerd door Prince. “We kregen letterlijk een uur van tevoren te horen dat hij dat wilde spelen en ik kende het nummer niet”, aldus Ida Nielsen. “In zulke gevallen moesten we zelf regelen dat we het onder de knie kregen. Wonder boven wonder vond ik op een videosite een versie die ondanks Prince’ strenge internetbeleid nog niet offline was gehaald. Met een koptelefoon op en die versie op repeat, heb ik tot vlak voor de start van het optreden zitten oefenen.”
Hoewel Prince de kenmerkende gitaarsolo die bij het nummer hoort achterwege laat, is het een overrompelende start. Die start schept direct verwachtingen voor meer zeldzame tracks. Deze blijven echter – op het wederom uitgevoerde Chocolate na – goeddeels uit. Na het euforisch onthaald Gold, pakt Prince direct door met een enigszins jazzy uitgevoerd Purple Rain (voor enkele fans reden om een parapluutje omhoog te steken), een ronkend Let’s Go Crazy, een olijk Delirious en gangmaker 1999. In exact de omgekeerde volgorde hadden de showopeners een voor velen perfecte afsluiter geweest. In Ahoy wordt vervolgens met een meedogenloos bombardement aan hits vooral op het effect gemikt. Daarbij draaien Prince en band enigszins op routine. En van Welcome 2 America, de op dat moment niet uitgekomen naamgever van de shows die groot op de gevel van Ahoy prijkt, is tijdens alle zes de Nederlandse shows in het kader van de Welcome 2 America: Euro 2011 Tour helemaal niets gespeeld. “Over zulke dingen dachten we als band gewoon maar niet na”, lacht Hayes. “Het ging allemaal zo snel en hoewel we het allemaal een geweldige plaat vonden, was het niet aan ons om ons bezig te houden met waarom iets wel of niet verscheen en waarom we iets wel of niet speelden. De trein reed hard door en als passagiers genoten we gewoon van de rit.”
Bovengenoemde tekst is een aangevulde bewerking van een hoofdstuk uit het boek Prince: The Dutch Experience. Welcome 2 America verschijnt 30 juli aanstaande, ruim 10 jaar na de beoogde releasedatum en gelijknamige tournee. In het artwork zijn – getuige de online geplaatste unboxing video – enkele foto’s opgenomen van Prince live in Rotterdam Ahoy in 2011.