Voordat het Doppelkonzert ter gelegenheid van Unesco International Jazz Day op 30 april jl. aanvangt in de prachtige Rittersaal van de even zo prachtige Middeleeuwse burcht Linn in Krefeld (D), is het voorzitter Christoph Kuntze van Jazzklub Krefeld om het publiek, dat de ridderzaal geheel heeft gevuld, te wijzen op wat heugelijke feiten. Dit jaar bestaat de Jazzklub Krefeld precies 45 jaar. En twee van de oprichters, waaronder de nestor Günter ‘Fongy’ Holthoff, zijn nog steeds in ons midden en vanavond aanwezig.  Verder wijst Kuntze erop dat Jazzklub Krefeld sinds 2013 dit Doppelkonzert organiseert op International Jazz Day.

Oberburgemeister Frank Meyer wijst daarna in zijn openingswoord op het belang van jazz als cultuuruiting zonder grenzen, in het teken van vrede en vrijheid. Zoals jazz ooit ontstond en uiting werd van protest tegen onderdrukking en slavernij. Omdat deze cultuuruiting zó belangrijk is, in een tijd dat buiten de dikke muren van het kasteel, waar we ons in bevinden, de vrijheid onder druk staat, heeft het gemeentebestuur van Krefeld besloten de subsidie voor de Jazzklub Krefeld met 75% te verhogen, zo vertelt Meyer. Daar kunnen overheden in Nederland, waar International Jazz Day slechts mondjesmaat de aandacht krijgt, nog van leren. In Nederland is er slechts één event genoemd, bij het BIMpro ledenfeest in Amsterdam, en geen enkel concert dus, daar waar Duitsland is aangesloten met concerten in maar liefst veertien steden.

Terug naar Krefeld. Het eerste optreden vanavond is van een ensemble rondom de uit Zwitserland afkomstige trombonist Samuel Blaser (1981). In het ensemble wordt hij vergezeld door Bruno Chevillon op bas en Vincent Courtois (Frankrijk, 1968) op cello. Blaser begon op jonge leeftijd met het bespelen van de trombone en ontwikkelde al snel een passie voor jazz. Hij studeerde aan de conservatoria van Lausanne en Luzern voordat hij naar New York City verhuisde om zijn muzikale carrière verder te ontwikkelen. Cellist Courtois is geen onbekende en kwamen we o.a. eerder tegen bij zijn samenwerking met de Poolse violist Adam Bałdych, met het album Clouds. Courtois staat bekend om zijn veelzijdigheid en zijn vermogen om de grenzen van de cello als instrument te verkennen. Blaser, Chevillon en Courtous spelen een set van drie lange stukken. Het eerste begint met een samenspel van klanken, op momenten dissonant en in een ietwat onheilspellende duistere sfeer. Zowel Blaser als Courtois spelen in het bereik van bastonen op hun instrument, waardoor bij Blazer zijn trombone helemaal heeft uitgeschoven.

De eigentijdse composities voeren ons mee in een veelheid van lyrische sferen, waarin we elementen van klassieke muziek maar ook jazz horen. Soms zwelt het volume aan en op andere momenten is het verstild, gelaagd en spiritueel van aard. We horen delen, waarbij Blaser en Courtois elkaar delicaat volgen in de melodielijnen, terwijl Chevillon daar een fundament onder legt van vingervlugge bastonen, die door hem in een hoog tempo worden geproduceerd op zijn contrabas. Een ritme dat doet denken aan een traditionele blues dient zich aan en zo bewegen we ons in een gevarieerd pallet van klank en ritme. In het volgende stuk beluisteren we vleugjes Americana met een zwierig spel van Blaser op zijn trombone en het volle geluid van de cello van Courtois in een mooi contrast. Courtois is in staat een scala aan technieken te gebruiken, die voor een cello minder gebruikelijk en verrassend zijn. Zo horen we hem akkoorden slaan, zoals op een gitaar met een wonderlijk effect.

In het derde stuk worden we getrakteerd met spannende thema’s, eigentijds, tegendraads maar virtuoos tegelijk. Terwijl het overkomt als pure improvisatie, leest het trio heel veel van bladmuziek op lange lappen muziekschrift. Na een tijdje beginnen Blaser en Courtois een soort klank conversatie met elkaar, bestaande uit een tonen die aan huilen doen denken, als krolse katers. Daarna weer een ander deel in het stuk waar Courtois bas lijkt te spelen op zijn cello en Chevillon zorgt voor een ritmische tred. Blaser bespeelt zijn trombone op een bezielende wijze met fraaie diep gelaagde composities die een bijzondere indruk achterlaten.

Het mooie van het Doppelkonzert van de Jazzklub is, dat ze er vaak in slagen een muzikaal contrast neer te zetten tussen de eerste en tweede set. Vanavond zijn ze daar in het bijzonder in geslaagd. Want Iiro Rantala (Helsinki, 1970), met zijn nieuwe HEL trio, is van een totaal andere muzikale orde binnen het brede spectrum van jazz, geïmproviseerde en eigentijdse muziek. Rantala studeerde o.a. aan het jazz department van de Sybelius Academie in Helsinki en daarna aan de Manhattan School of Music. Hij trad al verschillende keren op in Krefeld, zowel solo als frontman in andere formaties, waaronder met zijn eerdere trio tijdens een concert in november 2026. Het HEL trio is een nieuw project waarvan de debuut CD Tough Stuff aan het einde van deze maand, op 31 mei, wordt uitgebracht. We hebben in Krefeld de primeur om al een groot aantal van de nummers van dit album live te horen. Het trio bestaat naast Rantala uit Conor Chaplin op bas en Anton Eger op drums. Zowel Chaplin en Eger hebben we enkele maanden terug in Krefeld ontmoet toen ze daar optraden met Marius Neset.

Het trio begint met Stockholm Syndrome met een melodieuze thema en het gelijk opvallende zo bekende snelle polyritmische werk van Eger. Ritme en tempowisselingen maken de compositie tot een spannend stuk om naar te luisteren. De muziek van Rantala is toegankelijk voor een breder publiek en hij heeft de luisteraars snel op zijn hand met zijn humoreske en aansprekende manier van communiceren. De humor vind je ook in zijn muziek en bijvoorbeeld in de titels van de nummers, met grappige woordspelingen. In Country and Eastern horen we een blues achtig thema in met een vrolijk klinkende melodie. In Tough Stuff, het titelnummer van het album dat binnenkort verschijnt, toont Rantala zijn energieke en vlugge spel met een popachtig thema. Het is ook typisch Rantala om allerlei stijlen op eclectische wijze met elkaar te verbinden. En als je dan zo’n explosieve drummer als Eger in je trio hebt, dan versterkt dat nog een keer het krachtige karakter van de compositie die ook in de titel verwoord wordt. Chaplin ondersteunt het met zijn mooie spel op zijn elektrische bas.

De humor vinden we ook, zowel in de titel als in de muzikale expressie van Tae Kwon Don’t, dat start met een heel snel thema met vingervlugge bastonen die Rantala voortbrengt op de vleugel begeleid met snelle roffels op drums door Eger. Als surprise duikt er opeens een tango op waardoor je in dat ene stuk meegenomen wordt in een carrousel met verschillende genres. Rantala is enorm expressief en uitgesproken in zijn spel. Zijn muziek is zeer aanstekelijk en hij sleept het publiek mee met zijn kwaliteiten als volleerd entertainer. Veel nummers worden door Rantala ingeleid met anekdotes, zoals Das Hantuch dat hij opdraagt aan een oudoom die vroeger in een appartement boven zijn ouderlijk huis woonde en die gaten in de vloer boorde om zijn familie beneden te begluren. Vervolgens legt hij een handdoek in de vleugel, waardoor de snaren gedempt worden. Eger bespeelt trommels met zijn handen waardoor het geheel een wat Afrikaans karakter krijgt. Will You Be My Bop? is weer zo’n humorvolle titel van een stuk met bebop. In de ballad A Lotta Love brengt Rantala een ode aan zijn vrouw met een heerlijke zwierende melodie. Rantala en zijn trio besluiten met een prachtige interpretatie van het stuk Liberty City van Jaco Pastorius. De staande ovatie laat zien dat Rantala een meester is in het enthousiasmeren van een breed publiek en het zorgt er ook voor dat hij met z’n trio tot twee keer terugkeert voor Zugaben. Een waar feest op International Jazz Day 2024!