*Haalt heel diep adem* Het Amerikaanse gezelschap multi-instrumentalisten genaamd Sleepytime Gorilla Museum maakt muziek waarbij flirts met rock en metal af en toe houvast bieden. Maar liever nog experimenteren ze erop los met carnavaleske walsjes, improvisatie en kamermuziek. Met het grootste gemak wordt steevast van muziekstijl versprongen, waarbij ook eigengemaakte instrumenten vrij spel krijgen: wel eens gehoord van de Slide-Piano Log? Electric Pancreas? Pedal-Action Wiggler? Hun thematiek dompelt zich onder in vaudeville, surrealisme en het occulte. Daarbij wordt er met satirisch cynisme omgesprongen met volkstradities, het begrip ‘tijd’ en de menselijke evolutie (of het gebrek daaraan) *adem uit*. Dit rariteitenkabinet is als verrassing na ruim 13 jaar afwezigheid terug en nog geen steek veranderd!

Albumopener Salamander in Two Worlds gaat van start als een uit de hand gelopen folksong vol fluit, viool, xylofoon en blazers, voordat het halverwege volledig transformeert naar nerveuze metal. Waarbij opvalt dat de vaak finaal overstuur gaande vioolpartij van Carla Kihlstedt en chaotisch percussie elementen het meest om aandacht schreeuwen. Liefhebbers van het technische gefreak wat Meshuggah kenmerkt zullen goedkeurend knikken. Terwijl de wilde experimenteerdrang van prog-pioniers King Crimson ook niet ver weg is. De rauwe vocale uitbarstingen van Nils Frykdahl hebben tot slot wel wat weg van death metal grunts.

Zo creëert het gezelschap wel een vals gevoel van veiligheid, want deze uitstapjes naar toegankelijkheid zijn op één hand te tellen. De dronken wals van Fanfare for the Last Human Being komt vervolgens totaal onverwachts. Terwijl de bevreemd feeërieke en Björk-achtig gezongen rustpuntjes Silverfish en Hush Hush worden doorspekt met middeleeuwse klanken, indianen, funk en triphop. Ook met de This Heat cover S.P.Q.R. steken ze in eigenzinnigheid het origineel naar de kroon door een wel heel bizar klinkende baspartij. Wat is dat voor geluid? Kijk Youtube er maar eens op na, voor de versie die ze jaren geleden ook al speelden: om alvast te verklappen – na het bekijken van de video heb je nog steeds geen idee wat voor instrument het nou eigenlijk is!

De fan van het eerste uur is al jaren verwend met de wildste conceptalbums, waar vooral onderwerpen als tijd en traditie het onvermijdelijke verval van de mensheid in doen luiden. Dat is hier niet anders, maar doordat een aantal tracks herbewerkingen zijn van overblijfselen die al jaren op de plank lagen is de continuïteit van een echt concept weg. Hierdoor wordt het tekstueel wat rommeliger dan ‘normaal’ en dat is jammer. Wel kun je een duidelijke tweedeling zien: Het aardse concept verwijst naar dieren (Salamander in Two Worlds, Silverfish, Old Grey Heron), natuurverschijnselen (Burn into Light) en het verlies van tijdsbesef (Hush Hush). Daarmee kondigen ze resoluut de Apocalyps aan.

De keerzijde is zeker interessanter, waar het gaat om een stel buitenaardse wezens die cynisch het menselijk gedrag bestuderen. “The last human being is a thing to behold! It is sick and it won’t get any better, we’re told” klinkt het in de met blazers en viool gedomineerde kermishoempa We Must Know More. Terwijl in de Industrial symfoprog van The Gift wordt geconcludeerd dat we ons ras emotioneel aan het vernietigen zijn met technologie (zoals social media): “A nation of what should be human beings, walking around like victims in bad science-fiction. The Borg is here now. The body-snatchers have come ”.

Het is vooral bewonderenswaardig om te horen hoe eigenzinnig en creatief Of the Last Human Being klinkt, terwijl het hier gaat om een eigenlijk rommelig album dat restmateriaal mixt met nieuwe tracks. Het maakt een eindbeoordeling lastig, want het gezelschap heeft zijn gecreëerde concepten en sfeerscheppingen al eens veel beter verteld. Maar de terugkomst is welkom, want wie klinkt er nou nog meer als deze vreemde snuiters? Hansi saltu, zo luidt de enige kreet in de afsluiter, vertaald uit het Corsicaans: Ik sprong. Hopelijk nog vele malen ver vooruit!