Black Sea Songs, van Sanem Kalfa, George Dumitriu en Joachim Badenhorst was een van de lichtpunten van de afgelopen zomer. Het album, dat alweer meer dan twee jaar geleden in Istanbul werd opgenomen, liet boeiende, fraaie interpretaties horen van traditionele muziek van rond de Zwarte Zee. Met de tien songs op de plaat wist het trio ook een even zo sterke live-ervaring te creëren, getuige onder meer het optreden op het Südtirol Jazzfestival, eind juni.

De Turkse Kalfa en de Roemeense Dumitriu, beiden woonachtig in Amsterdam, spelen al vijftien jaar samen. Kalfa is hier, zoals ze vanavond zegt, bijzonder dankbaar voor. Maar na al die jaren was er ook een gevoel: we kunnen ook wel wat vers bloed gebruiken. En dat werd de Belgische Joachim Badenhorst. Hij is inmiddels geen ‘gast’ meer; het duo werd een trio.

Sanem Kalfa is als vocaliste en ‘gids’ de meest extraverte persoon op het podium. Dumitriu (akoestische en elektrische gitaar, viola, electronics) en Badenhorst (klarinet, electronics) richten zich volledig op hun instrumenten en apparatuur. Muzikaal zijn ze echter net zo expressief en avontuurlijk als Kalfa achter de microfoon.

Het trio begint heel minimaal, met de strijkstok over de akoestische gitaar, diepe klanken en zachte maar penetrante noise. Alles is hoorbaar. Fluisteren gaat over in klarinet, de akoestische gitaar komt op en Kalfa’s indringende, klaaglijke zang bezweert het publiek. De eerste songs van vanavond zijn, ondanks hun soms zwaarmoedige sferen, ‘flirting songs’, afkomstig uit Georgië (‘de moeilijkste taal’, aldus Kalfa) en tweemaal Turkije. Kalfa zingt het tweede lied van vanavond in een Turks dialect, terwijl de derde song afkomstig is van de Pontische Grieken. Veel ‘flirting songs’ gaan over het verlangen van een man een vrouw te ‘kidnappen’, aldus Kalfa.

Door de akoestische gitaar ook ritmisch in te zetten en de eigen stem of klanken te samplen en te vervormen geeft het trio de muziek veel spanning, leven en ruwe randen mee. Zo vloeit, pompt en schuurt de muziek – onder de zang en om de zang heen – in vele richtingen terwijl de betovering en de aantrekkingskracht van deze oude songs hun werk blijven doen. Het trio is niet alleen muzikaal en vocaal bijzonder expressief, het is ook bijzonder moedig en creatief.

Dumitriu’s vioolklanken weerspiegelen de treurigheid van een Roemeens lied over een moeder die haar zoon aan de Zwarte Zee verloor, terwijl Kalfa’s mooie stembuigingen uitmonden in een schreeuwende klaagzang. Later vanavond wordt haar schrille, woordloze zang omgeven door noise om hierna weer af te dalen naar serene voordracht. Het drietal bedwelmt het publiek maar confronteert, op veelal subtiele wijze, net zo hard. Dumitriu’s effectvolle gitaarpartijen gaan diep maar schuren ook regelmatig aan de oppervlakte. De klarinet en elektronica van Badenhorst geven een even natuurlijke als sterk verrijkende aanvulling in klank en sfeer. Dat hij in het midden zit bij concerten voelt dan ook natuurlijk en logisch.

De bijzondere momenten rijgen zich vanavond aaneen: Kalfa’s zang smelt soms bijna samen met Dumitriou’s viool en een kakofonie wordt door de zang en klarinet bijna poëtisch. En ineens is daar een verrassende jazzy opbouw in een song die Kalfa met een knipoog aankondigde als ‘the rhymes of my father’. Als verderop in het concert de elektronica ruim baan krijgt is even de avant-garde/techno dichterbij dan de volksmuziek. Spannend. Maar dan is er weer een Tataarse song vol verheven schoonheid. Het publiek wordt meegenomen op een boeiende reis en is dan ook vanaf het begin terecht erg enthousiast. Sanem Kalfa, George Dumitriu en Joachim Badenhorst namen de zaal vanavond mee op een fascinerende en inspirerende reis langs de Zwarte Zee. Een reis die nog lang na zal klinken.