×

Interview

02 januari 2021

Weerzien met Gretchen Parlato: over moederschap en muziek

Geschreven door: LondonJazz News

Label: Edition

Na acht lange jaren brengt Gretchen Parlato een belangrijk nieuw album uit – de alom gewaardeerde en invloedrijke zangeres geeft ons iets om naar uit te kijken in 2021. Parlato en collegazangeres Nicky Schrire ontmoetten elkaar – op afstand wel te verstaan, ieder vanuit een ander continent – en er ontstond een interessant gesprek…

Ik kreeg te horen dat ik Gretchen Parlato mocht gaan interviewen voor LondonJazz News en meteen zag ik de fancy beelden van bladen als Vanity Fair en New Yorker voor me. Ik probeerde me een voorstelling te maken van onze ontmoeting, ergens in een knus koffietentje met rustiek houten interieur zou Parlato thee bestellen met een scheutje amandelmelk en een vleugje honing.

Ik sleurde mezelf uit mijn dagdroom. De realiteit is dat het 2020 is. De pandemie houdt de wereld in haar greep en dat betekent dat Parlato en ik elkaar digitaal zouden ‘zien’, via Zoom. Parlato was in Los Angeles en ik tien uur verderop, in Kaapstad. Ik legde me neer bij deze situatie en genoot van het feit dat we toch allebei thee konden drinken. We verwarmden onze handen aan onze dampende theemokken en spraken elkaar ruim een uur; een semi-virtueel gesprek.

Wanneer in maart 2021 haar nieuwste album Flor verschijnt, is het acht jaar geleden dat Parlato’s vorige album uitkwam (Live in NYC, in 2013 genomineerd voor een Grammy). Ze vertelt me dat ‘men’ zich zes jaar geleden zorgen maakte over haar ogenschijnlijke ‘verdwijning’ uit de jazzwereld, toen zij en haar echtgenoot, Mark Guiliana, ouders werden van hun zoon Marley.

Parlato denkt terug aan deze periode. ‘De jazzwereld is niet geïnteresseerd in het ouderschap. Een kinderwens zorgt voor een wezenlijke verandering van jou, als persoon. Kies je ervoor kinderen te krijgen, dan verandert je manier van leven totaal. Je stelt andere prioriteiten en dit is zeker waar voor een artiest. Het kan best even duren voordat je een nieuwe balans hebt gevonden en er zijn vele wegen die je kunt bewandelen.’ Voor Parlato was het een weloverwogen beslissing voldoende tijd te nemen voor haar moederschap. Ze wilde geen moment missen van die unieke eerste ervaringen met haar kind.

Mij komen de zekere passen op Parlato’s gekozen weg over als zeer doelgericht. Ze is zeker van haar keuzes die duidelijk niet over één nacht ijs zijn gemaakt. De resultaten zijn ernaar. Anderen zien haar carrière als een razendsnelle opkomst, een Hollywood-esque loopbaan. Ik weet nog goed wanneer ik Parlato voor het eerst ontmoette. Het was in 2007 toen ik tijdens een kort bezoek aan New York een privézangles van haar kreeg. Ze ontving me in haar slaapkamer, waar ze de rand van haar bed gebruikte als pianokruk. Ze stak de stekker van haar elektrische keyboard in het stopcontact en draaide snel het volume omlaag, opdat ze haar kamergenoot niet zou storen. Na die les haastte ze zich naar de Bar Next Door in de West Village, voor een liveoptreden. Ze sleepte haar versterker de trap op, wurmde zich door onhandige draaihekken, en bracht haar muziek vervolgens voor een bijna lege zaal. Tijdens de tweede set werd ze voor een aantal tweestemmige nummers vergezeld door haar vriendin Espe. Ja, je raadt het goed, ik heb het hier over Esperanza Spalding.

In zoveel opzichten was dit een bijzonder waardevolle les. Drie jaar later won ze de prestigieuze Thelonious Monk International Jazz Competition. In die periode greep ze alle mogelijkheden tot optreden nog aan. Ze stond samen met Wayne Shorter op gewilde Parijse podia, maar stak net zo lief energie in anonieme schnabbels in de meedogenloze maar oh zo briljante jazzspeeltuin van New York. Het was zowel cliché als de realiteit. Ze herinnert mij aan dit hoofdstuk: ‘Dit was het typische New York van toen. Echt een belangrijke periode in mijn leven’. We lachen samen om hoe absurd haar manier van lesgeven toentertijd was. ‘Stel je voor dat ik nu mijn studenten les zou geven in mijn slaapkamer! Dit zijn echt waardevolle herinneringen.’

De overkoepelende sfeer op Flor bouwt voort op de stijl die Parlato in de loop der jaren heeft verfijnd en haar voorkeur voor ritmische samenwerking. Toch zal het mensen verbazen dat de zaadjes van dit album reeds lang voor haar vorige vier albums werden gezaaid. Het was meer dan twintig jaar geleden dat Parlato de Braziliaanse gitarist Marcel Camargo ontmoette, in Los Angeles, toen zij allebei studeerden aan de Universiteit van Californië. Parlato: ‘Marcel heeft een belangrijke rol gespeeld in de manier waarop ik met Braziliaanse muziek in aanraking kwam, deze verkende en vervolgens ten uitvoer bracht.’ Haar affiniteit met de Braziliaanse muziek is overduidelijk, getuige haar oeuvre tot op heden. Luister bijvoorbeeld naar haar uitvoeringen van Djavans Flor de Lis en Da Viola’s Alô Alô op haar vorige albums. Sterker nog, het waren Braziliaanse artiesten als João Gilberto die hoogstwaarschijnlijk de grootste invloed hebben gehad op Parlato’s zangstijl.

Zij die niet houden van de vocale benadering van Parlato zien niet in dat hoewel zij een grote invloed heeft op een complete generatie jazz-zangers en -zangeressen, ze zelf ook duidelijk is beïnvloed door jazzgiganten die lang voor haar ten tonele verschenen. Zowel haar etherische benadering van de scattechniek, waarbij ze medeklinkers op de achtergrond plaatst, als haar dynamisch gecontroleerde sound zijn gekneed en gevormd door een schare aan zangers en zangeressen; een lijst met namen uiteenlopend van Gilberto tot Blossom Dearie. Mijn vraag aan haar is of ze het gevoel heeft dat haar muzikale keuzes verkeerd worden begrepen. ‘Niet begrepen worden, hoort er gewoon bij als je artiest bent. Naarmate je ouder wordt, is het gelukkig steeds makkelijker om met kritiek om te gaan. Ik heb geleerd dat het voor mij belangrijk is om deze weg te bewandelen (de weg die reeds is bewandeld is door andere artiesten die ik bewonder!), omdat dit voor mij de meest eerlijke en échte weg is.’ We kunnen Parlato slechts prijzen om haar standvastigheid. Ze is sinds het begin van haar reis een zangeres geweest die ‘less is more’ hoog in het vaandel heeft. Authenticiteit, een woord dat ze vaak in de mond neemt, vormt de hoeksteen van haar mentaliteit.

De introverte, doordachte muzikale benadering van Parlato was voor Camargo de reden haar uit te nodigen voor zijn project The Brazil You Never Heard. Deze muzikale ervaring gaf haar een hernieuwde blik op het genre en dit repertoire. ‘Ik vond het geweldig om onderdeel uit te maken van Marcel’s grote ensemble. De samenwerking versterkte voor mij het gevoel dat ik altijd al gek ben geweest op deze muziek, maar dat ik er nooit echt volledig mijn aandacht aan heb gegeven.’ Ze had zich tot op dat moment ook met name op het moederschap gefocust. Er was echt een inhoudelijke windvlaag nodig om haar creatieve pijlen weer richting te kunnen geven. Parlato nam twee leden van Camargo’s ensemble in de arm: cellist Artyom Manukyan en percussionist/drummer Léo Costa. Bovendien vroeg ze Camargo om muzikaal leider van het project te worden. Dit was de geboorte van Flor.

Een uur voor ons geplande gesprek luisterde ik nog naar een voorpublicatie van Flor en op het moment van het interview was ik dus nog helemaal vol van het dromerige, sponzerige patina van dit album. Het was alsof ik een zomerse trip naar Los Angeles had gemaakt waar ik omringd door palmbomen en ontspannen skaters me laafde aan de soundtrack van The Beach Boys. De track What Does A Lion Say? van de hand van bassist Chris Morrissey doet sterk denken aan Jon Brion. Het nummer ademt een speelse sfeer, heeft een nostalgisch aandoend wals-ritme en biedt geweldige interval-sprongetjes in de melodielijn. Brion is toevallig ook woonachtig in L.A. en dat gegeven onderschrijft mijn theorie dat plaatsen echt hoorbaar aanwezig kunnen zijn in opnames.

Ik vertel Parlato dat dit album voor mij onmiskenbaar L.A. ademt en dat ik dat geweldig vind. Ze lacht. ‘Ach ja, we zijn allemaal Californiërs. We hebben inderdaad die laid back vibe!’ Ik puzzel even hardop. Wat is het verschil tussen de sfeer op dit album en die van haar opnames met muzikanten uit New York? Ze denkt met me mee en oppert dat het wellicht meer te maken heeft met de post-productie die anders is dan op de albums uit NYC. ‘Op dit album wordt niet zo veel geïmproviseerd. Het zit ‘m dus meer in het gelaagde van de sounds en texturen.’ Ze merkt op dat de coproductie van Camargo en Costa het resultaat is van hun enorme precisie, gevoel voor detail, en de zorg die is gaan zitten in ieder afzonderlijk gelaagd element. Hoewel je met dergelijke parameters bij sommige jazz-musici het kind met het badwater zou weggooien – omdat dit hun vermogen zichzelf muzikaal uit te drukken in gevaar kan brengen – durf ik te beweren dat Parlato juist op haar best is in dergelijke omstandigheden. Haar stem klonk niet eerder zo ‘thuis’, etherisch én tegelijkertijd zo sterk als op Flor.

Het album bevat ook een tweetal woordeloze werken: Cello Suite No.1 [V. Menuett] van Bach, en Rosa van Pixinguinha. Een briljante keuze wat mij betreft. Het zijn ontzettend slim geknede pareltjes die perfect aansluiten op Parlato’s stijl. Deze nummers brengen bovendien  het gevoelige en delicate cellospel van Manukyan aan de oppervlakte. Parlato probeert hier niet een instrument na te bootsen, maar juist te klinken als zichzelf; een zangeres. ‘De manier waarop ik hier mijn stem inzet, gaat terug naar hoe ik ooit mijn stem voor het eerst gebruikte – in een koor waarin ik een vlakke toon had. Die had ik mezelf aangeleerd door Julie Andrews en Bobby McFerrin na te bootsen. Als ik naar deze tracks luister, dan voelen die stem en die benadering het meest als mij.’

Negatievelingen zouden misschien schrijven dat Parlato zingt met wel erg veel lucht. Ik heb altijd gedacht dat Parlato haar adem gebruikt om extra kleur te geven aan haar geluid, terwijl de essentie van haar sound tegelijkertijd juist heel substantieel is en haar stembanden altijd contact maken. Het Menuett wordt a capella ingezet. Hiermee laat ze perfect horen hoeveel adem ze nou precies gebruikt. Ze creëert als het ware een eb en vloed in haar zang; soms gebruikt ze heel veel lucht en vormt zo dat herkenbaar zachte randje, en soms gebruikt ze bijna geen lucht, waardoor ze haar vlakke toon met ademloze precisie laat sprankelen.

Het is Parlato niet vreemd tekst te omzeilen met zachte lettergrepen om op die manier te improviseren of door een inleiding te navigeren. Denk bijvoorbeeld aan haar vaak gecoverde versie van Herbie Hancock‘s Butterfly. Dit nummer en het feit dat het ongekend vaak is gecoverd (dus ook door Parlato zelf, een minutieus arrangement, handenpercussie en authentieke vocale benadering) door andere zangers en zangeressen, vormen slechts één voorbeeld van de enorme invloed die ze heeft op het vocale genre in de hedendaagse jazz. Hoewel jazzartiesten sinds jaar en dag andere muzikanten nabootsen om op die manier hun eigen geluid ontwikkelen, rijst bij mij toch de vraag wat Parlato ervan vindt dat veel jazz-vocalisten in spe overduidelijk haar herkenbare stijl proberen te imiteren. Ze beantwoordt mijn vraag met ongewijzigde graagte: ‘Ik voel me natuurlijk gevleid, maar los van die eerste momenten waarop ik mijn invloed terug hoor, gaat het hier helemaal niet om mij. Als artiest snap ik deze zangers en zangeressen heel goed, omdat ik precies hetzelfde deed! In het begin van mijn carrière klonk ik heel erg als Tierney Sutton.’

Parlato kreeg op de middelbare school les van Sutton en ik schrijf Parlato’s sublieme toonvastheid en haar vermogen iedere toon loepzuiver in te zetten toe aan die begeleiding van Sutton, op jonge leeftijd. Parlato gaat hier nog verder op in en legt uit dat als vocalisten ervoor kiezen haar na te bootsen in hun zoektocht naar hun eigen sound, ze op die manier ook zullen ontdekken dat zij de kracht hebben als performer zowel ingetogen te zijn als echt rechtop te staan en een verbinding met de muziek te bewaren. Ze biedt een alternatief voor het scherpe voorbeeld waarin Betty Carter voorziet. Wat Gilberto bood aan Parlato, heeft Parlato te bieden aan de jongere generaties.

Wat ik indrukwekkend vind, is dat Parlato moeiteloos lijkt te schakelen tussen haar rol van bandleider en gelijkwaardig ensemblelid. Het resultaat is een hechte ‘familie’ van muzikanten en een stevige mix van bijzonder gelaagde arrangementen van nummers uit een zeer uiteenlopend repertoire; Braziliaanse songs, R&B-hits, en eigen werk. Ondanks die enorme diversiteit is er sprake van een sterke cohesie tussen de onderlinge nummers op dit album, en in haar discografie.

Parlato’s persoonlijkheid sijpelt door in al haar creatieve en zakelijke beslissingen waardoor ze wellicht onbedoeld consistent is en, hoewel dit misschien erg berekenend klinkt, ze zichzelf ontzettend goed market. Enthousiast deel ik met haar dat de zaadjes van haar project eigenlijk al werden gezaaid, voordat ze haar eerste opnames maakte. Ze gaat vervolgens dieper in op haar keuze dit album Flor te noemen (het Portugese woord voor bloem). ‘Ik ben gek op de metafoor en beeldspraak van de bloem – terugkeren en bloeien. Het ontdekken en waarderen van iets dat er altijd al is geweest, maar er een volledig seizoen voor nodig heeft om weer te verschijnen, is pure nostalgie voor mij. Het moment dat je je realiseert dat het nooit echt weg is geweest, maar er altijd gewoon wel was, al zij het in een andere vorm, voortdurend in ontwikkeling. Bloemen laten ons echt volledig in het moment zijn, omdat ze maar zo kort een perfecte staat beleven. Ze vertegenwoordigen zowel ons geluk als ons verdriet, ons acceptatievermogen en onze vergiffenis. Deze thema’s vind je ook terug in alle lagen van mijn album.’

Een aantal recensenten waarschuwde Parlato voor het moederschap. Hoe langer ze weg zou blijven van het podium en uit de studio, om die waardevolle eerste dagen van het moederschap te kunnen beleven, hoe moeilijker het voor haar zou worden hiernaar terug te keren. ‘Ik nam dit advies echt wel ter harte, maar stond recht achter mijn beslissing. Ik wilde me volledig focussen op deze mooie tijd en een veilig, warm thuis bieden aan mijn baby,’ vertelt ze me. ‘Ik gaf les aan de Manhattan School of Music en trad hier en daar nog wel wat op. Dan nam ik mijn zoontje gewoon met me mee. Ik koesterde die periode waarin de dagen langzaam voorbij leken te gaan, maar de tijd tegelijkertijd voorbij raasde.

Er schuilt dan ook een zekere ironie in het feit dat Parlato de jazz-gemeenschap weer zal opzoeken net zoals muzikanten overal ter wereld dit volgend jaar zullen kunnen doen. Hopelijk biedt 2021 ons allen de mogelijkheid weer op tournee te gaan, de studio in te duiken en op te treden als het doek valt voor de pandemie die de muziekindustrie bijna een volledig jaar tot stilstand heeft gebracht. ‘We zitten nu allemaal in hetzelfde schuitje,’ glimlacht Parlato. Ik denk eerlijk gezegd dat Parlato zich in een bijzonder eigen schuitje van ongekende wereldklasse bevindt.

Flor wordt op 5 maart 2021 uitgebracht door Edition Records. Dit album nam Parlato op samen met Marcel Camargo (gitaar), Artyon Manukyan (cello) en Léo Costa (percussie en drums), met gastbijdragen van Gerald Clayton, Mark Guiliana en Airto Moreira.

Foto’s: Lauren Desberg

*Het interview van Nicky Schrire met Gretchen Parlato verscheen 14 december op LondonJazz News en is voor Written in Music vertaald door Nausikaä de Blauw.