Het Out of the Box festival in München is een super bijzonder festival. Dit jaar niet in de winter, zoals de vorige edities gewoon was, maar door Covid uitgeweken naar de zomer, stonden er ook nu drie grote projecten op stapel. Het door de Britse jazzlegende Django Bates muzikaal geleide Babel en het door Ralph Schmidt geleide The Human Touch.

Alle concerten/projecten van het Out of the Box festival vinden plaats in oost-München, in het industriële gebied dat Werksviertel heet, net achter de Ost Bahnshof gelegen. Een culturele plek van jewelste waar clubs, podia, coole hotels en nieuwe moderne gebouwen vol start-ups en interessante nieuwe bedrijven samensmelten.

Met UMADUM werd dit jaar de serie afgesloten en wat een finale werd het. Een groot reuzenrad, 26 muzikanten in 26 afzonderlijke cabines die een nieuwe belangwekkend muziekstuk spelen van de Oostenrijkse componist/muzikant Christian Muthspiel via alle moderne technieken in contact met elkaar.

Het creatieve festivalbrein Martina Taunenberger bedacht weer een mooi en bijna ‘onuitvoerbaar’ project wat drie jaar van haar leven vergde. Maar op de donderdag voordat het festival zou gaan beginnen (4-8 augustus 2022) bleek bij de geslaagde voorpremière al dat er een onwaarschijnlijke hit was geboren. Met lovende stukken en fraaie foto’s in vrijwel alle Duitse kranten .

Wij arriveerden na die voorpremière om de echte première op vrijdag mee te maken. Nou net een dag waarop s’ avonds slecht weer voorspeld werd. Met een groot zitgedeelte vol strandstoelen voor het reuzenrad in de buitenlucht, een niet bepaald ideaal vooruitzicht. Maar de weersverwachtingen leken pas echt slecht nadat het concert al ruimschoots voorbij zou zijn.

Met een donkere lucht op de achtergrond startten de muzikanten vanuit hun cabins met draadloze hoofdtelefoons en partituur een interne zoomverbinding met de andere muzikanten voor zich. Een wonderlijk gezicht om de muzikanten zo in hun cabins te zien zitten.

Als publiek mocht je mee een cabin in (3 of 4 tegelijk) om de muzikanten van dichtbij me te maken. Het enige wat je in zo’n cabin qua muziek meekreeg was dan natuurlijk wel alleen datgene wat die specifieke muzikant speelde, het totaalgeluid kreeg je alleen op de grond over de grote speakers, waar componist Muthspiel met zijn soundcompagnon in een recht tegenover het reuzenrad gepositioneerde tent het totaalgeluid voor zijn rekening nam.

Met het omhoog gaan van de cabins startte de opvallende compositie die met een basis van jazz en modern klassiek naar zoveel meer muzikale horizonten trekt. Opvallend hoe de dreiging in de lucht zijn weerslag op de muziek had deze avond. Alsof de muzikanten voelden dat er narigheid zat aan te komen speelden ze een donkere versie (in retrospectief) die magisch door de lucht kliefde.

Toen begon het eerst zacht te regenen, toen wat harder en toen ging het halverwege toch ineens helemaal los. Met bakken uit de hemel van het ene op het andere moment. Weersvoorspellingen…..pffff, niet te vertrouwen.

Terwijl iedereen een schuilplek zocht en het reuzenrad leeg werd gehaald zag je niemand balen. Zowel muzikanten als organisatie als publiek. De ervaring was derhalve dan ook buitengewoon en de muziek klonk al uitstekend en veelbelovend.

De zaterdag was nog wat fris, soort van afkoeling na de regen, maar met een kindermatinée om 3 uur in de middag en een volledig avondprogramma om 9 uur werd duidelijk waar UMADUM voor staat. Een fraaie steeds weer verrassende compositie die niet alleen een verslag is van de plek waar we zijn, een vrijplaats voor cultuur, maar een raamwerk aan sferen en emoties oproept. Een compositie ook die even tijdloos als veranderend is.

De zondag bleek uiteindelijk de beste dag om UMADUM te zien. Het weer was prachtig met een strak blauwe lucht en een heerlijke temperatuur (zo’n 26 graden, ook s’ avonds). Het was dan ook wederom afgeladen vol met veel enthousiast publiek wat ver van tevoren al klaar stond om mee in de cabins het concert te beleven als wel dat alle stoelen dichtbij het overzichtsbord waarop alle muzikanten als in een zoommeeting worden samengebracht al vroeg bezet waren.

Hoe mooi is het als een muziekstuk verandert. Sowieso bizar hoe de 26 muzikanten (die iets van in totaal 40 instrumenten bespelen) zich aan de partituur kunnen houden die ook nog veel ruimte geeft om te improviseren. Bizar hoe er soms zelf een groove ontstaat die door de Fender Rhodes een aan Bitches Brew verwante sfeer oproept. Je snapt er niets van hoe dat kan ontstaan als geen muzikant oogcontact met de andere muzikanten kan hebben. En hoe  overweldigend klinkt alles wel niet.

Een weekend waarbij je een project vijf keer kunt zien klinkt als herhaling van zetten maar opvallend genoeg heb ik dat idee totaal niet gehad. Steeds weer vonden muzikanten nieuwe lagen in de compositie, durfden ze er ook meer omheen te spelen. De vocaliste die veelal knap boven alle instrumenten de sfeer bepaalde, een buitengewoon knappe prestatie, en met elk concert soulfuller in haar open benadering.

UMADUM is een project als een droom. In de wetenschap dat een project als dit vele jaren voorbereiding vergt en enorme veel doorzettingskracht tegelijk enorme veel creativiteit en de juiste mensen bij elkaar halen om dit voor elkaar te krijgen al helemaal. De uitkomst is zo bijzonder als ik het op kan schrijven. UMADUM is een ervaring van jewelste.

Dit project zou natuurlijk niet alleen een München ervaring moeten zijn. Met gemak zou dit project op vele plekken van de wereld een enthousiast publiek trekken. Ik weet genoeg plekken waar dit fantastisch zou werken.

Foto’s: Horacio Alcalà