Questlove maakt regiedebuut met krachtige docu ‘Summer of Soul (Or When the Revolution Could Not Be Televised)’
De zomer van ’69 staat gelijk aan Woodstock. Een pak minder bekend is dat diezelfde zomer zo’n 300.000 mensen in New York naar het Mt. Morris Park trokken voor het Harlem Cultural Festival. Hoe zou je zelf zijn als je helden als BB King, Stevie Wonder en Nina Simone gratis aan het werk kon zien? De zes concertdagen met de fine fleur van de blues, gospel, soul en jazz werden uitvoerig gefilmd maar de beelden werden gek genoeg nooit vertoond. Tot drummer Questlove voor zijn regiedebuut in de archieven dook.
“Black erasure is real,” vertelt Questlove in Object of Sound, een podcast van schrijver Hanif Abdurraqib. Een zwart festival voor een zwart publiek? Dat vond geen enkele Amerikaanse tv-zender ‘relevant’ in 1969. En zo werd het festival doorheen de jaren haast een urban legend. Die drumsolo van Stevie Wonder? Je had er bij moeten zijn. Is het zelfs wel echt gebeurd?
Voor één keer is het dan ook niet erg om talking heads te zien in een muziekdocumentaire. Questlove interviewde muzikanten en concertgangers van toen terwijl ze de historische beelden van het festival voor het eerst bekijken. Een meesterzet. De hapering in een stem, de glinstering in een blik, ze vertellen ons zoveel meer dan alle talking heads uit andere docu’s dat ooit deden.
In de concertfragmenten zien we intussen Pops Staples, de man die zijn eerste gitaar nog kocht met een derde van zijn loon als katoenplukker. Wat later straalt Nina Simone net als een groot deel van het publiek in een dashiki en ook het optreden van Zuid-Afrikaan Hugh Masekela is niet zonder symboliek. Snedige montages van oude journaalfragmenten geven de hedendaagse kijker gaandeweg de context mee van dit event en maken duidelijk wat voor een catharsis het moet geweest zijn. Niet toevallig krijgen we in het hart van de film Reverend Jesse Jackson (ja, er werd ook gebeden), die Mahalia Jackson inleidt. Samen met Mavis Staples brengt ze een overdonderende, bovenmenselijke gospeltribute aan Martin Luther King, die nog maar een jaar eerder was vermoord. Reverend Al Sharpton vat het mooi samen in 2021: “We didn’t know anything about therapy, but we knew Mahalia Jackson.”
Al even inzichtrijk zijn de lauwe reacties onder het publiek op de maanlanding, die zowaar plaatsvond tijdens het festival. Zou Washington z’n geld niet beter in de ghetto’s steken? Nee, dan lijken de concerten meer te fascineren, ook voor de inwoners van Spanish Harlem. Cal Tjader, Ray Barretto en Mongo Santamaria passeerden er op één en dezelfde dag, een wonder ten noorden van 110th Street!
En toch werd de herinnering er aan dus bijna onder de mat geveegd. Het roept de vraag op hoeveel andere ‘zwarte Woodstocks’ er nog waren en achteloos werden weggeklasseerd. In de eerder vermelde podcast geeft Questlove mee dat hij sinds de première al tal van berichten kreeg van mensen die weet hebben van filmrollen die nooit uit de doos werden gehaald. Of hij zelf iets met dit beeldmateriaal zal doen, valt nog te bekijken, maar met Summer of Soul hebben muziekfans ondertussen een schat in handen die je zo naast Amazing Grace kan zetten.
Summer of Soul (Or When the Revolution Could Not Be Televised) is nu te bekijken op Hulu.