Joseph Haydn
The Creation
The Creation (of: Die Schöpfung) van Joseph Haydn wordt algemeen beschouwd als zijn meesterwerk. Het oratorium was geschreven tussen 1796 en 1798 en is een diepe devote daad van geloof. Het werk bestaat uit drie delen en aan het einde van elk voegde Haydn de woorden “Looft de Heer” toe. Hij schreef later: “Ik was nimmer zo devoot als tijdens het werk aan De Schepping. Ik viel elke dag op mijn knieën en bad tot God om me de kracht te geven het werk te voltooien.” (Haydn: A creative Life in Music., Boston, Mass, 1947. p. 146) Deze devotie wordt duidelijk weerspiegeld in de muziek en de teksten die hun oorsprong hebben in de boeken Genesis en Psalmen uit de bijbel en Paradise Lost van John Milton. The Creation behandelt het scheppingsverhaal volgens de bijbel en is geschreven voor koor, orkest en drie of vijf zangsolisten.
Halverwege het jaar 2012 is een nieuwe opname op SACD van de versie met drie zangsolisten uitgebracht door Linn Records. The Creation wordt hier uitgevoerd door Boston Baroque onder leiding van Martin Pearlman en met de solisten Amanda Forsythe (sopraan), Keith Jameson (tenor) en Kevin Deas (bas-bariton). Hoewel het werk zowel in het Engels als in het Duits bestaat, is er toch bewust gekozen voor de Duitse versie. De Engelse komt volgens de dirigent te gemaakt over en het publiek is allang bekend met het Duits door werken van Bach, Mozart en anderen. Het Duits wordt overigens opvallend goed en haast accentloos gezongen. Sowieso zijn de zangers op deze opname erg helder van stem, wat de beluisterbaarheid ten goede komt. Het spel van de leden van Boston Baroque is helder en gedreven. Onder leiding van Martin Pearlman wordt hier een prachtige Creation uitgevoerd.
Het stuk lijkt zijn tijd ver vooruit te zijn. Dit wordt vooral duidelijk in de opening. Hier wordt de chaos weergegeven waaruit God hemel en aarde schiep. Dit gedeelte klinkt opvallend modern en het orkest wordt gebruikt op een nieuwe manier die eerder in de negentiende eeuw lijkt te passen. Haydn benadrukt in zijn prelude ieder instrument apart en dat is een vernieuwing op het gebied van orkestratie. Het werk zorgde in de tijd voor een kassucces en was een regelrechte sensatie in Europa. Kaartjes voor uitvoeringen waren ver vantevoren uitverkocht en hierdoor moest zelfs de politie eraan te pas komen om het volk in bedwang te houden. Zulke taferelen zullen we vandaag de dag niet meer meemaken, maar The Creation is nog steeds de meest beroemde en indrukwekkende compositie van Joseph Haydn.
Tracklisting The Creation:
Part 1, Prelude: ‘Die Vorstellung des Chaos’
Part 1, No. 1, Recitativ mit Chor: ‘Im Anfange schuf Gott Himmel und Erde’
Part 1, No. 2, Arie mit Chor: ‘Nun schwanden vor dem heiligen Strahle’
Part 1, No. 3, Recitativ: ‘Und Gott machte das Firmament’
Part 1, No. 4, Solo mit Chor: ‘Mit Staunen sieht das Wunderwerk’
Part 1, No. 5, Recitativ: ‘Und Gott sprach: Es sammle sich das Wasser’
Part 1, No. 6, Arie: ‘Rollend in schaumenden Wellen’
Part 1, No. 7, Recitativ: ‘Und Gott sprach: Es bringe die Erde Gras hervor’
Part 1, No. 8, Arie: ‘Nun beut die Flur das frische Grun’
Part 1, No. 9, Recitativ: ‘Und die himmlischen Heerscharen’
Part 1, No. 10, Chor: ‘Stimmt an die Saiten’
Part 1, No. 11, Recitativ: ‘Und Gott sprach: Es sei’n Lichter an der Feste’
Part 1, No. 12, Recitativ: ‘In vollem Glanze steiget jetzt ‘
Part 1, No. 13, Terzett mit Chor: ‘Die Himmel erzahlen die Ehre Gottes’
Part II, No. 14, Recitativ: ‘Und Gott sprach: Es bringe das Wasser’
Part II, No. 15, Arie: ‘Auf starkem Fittiche schwinget sich’
Part II, No. 16, Recitativ: ‘Und Gott schuf grosse Walfische’
Part II, No. 17, Recitativ: ‘Und die Engel ruhrten ihr’ unsterblichen Harfen’
Part II, No. 18, Terzett mit Chor: ‘In holder Anmut stehn, mit jungem Grun’
Part II, No. 19, Recitativ: ‘Und Gott sprach: Es bringe die Erde hervor’
Part II, No. 20, Recitativ: ‘Gleich offnet sich der Erde Schoss’
Part II, No. 21, Arie: ‘Nun scheint in vollem Glanze der Himmel’
Part II, No. 22, Recitativ: ‘Und Gott schuf den Menshen’
Part II, No. 23, Arie: ‘Mit Wurd’ und Hoheit angetan’
Part II, No. 24, Recitativ: ‘Und Gott sah jedes Ding’
Part II, No. 25, Terzett mit Chor: ‘Zu dir, o Herr, blickt alles auf’
Part III, No. 26: Recitativ: ‘Aus Rosenwolken bricht’
Part III, No. 27: Duett mit Chor: ‘Von deiner Gut’, o Herr und Gott’
Part III, No. 28: Recitativ: ‘Nun ist die erste Pflicht erfullt’
Part III, No. 29: Duett: ‘Holde Gattin, dir zur Seite’
Part III, No. 30: Recitativ: ‘O glucklich Paar, und glucklich immerfort’
Part III, No. 31: Chor: ‘Singt dem Herrn alle Stimmen’