Het zal niemand ontgaan zijn dat het label Virgin Classics in 2013 is opgegaan in Erato. In 2015 wordt een groot aantal albums heruitgebracht in de Veritasx2-serie, met voornamelijk Oude Muziek. Tot de uitvoerenden behoren grootheden van weleer – de vroegste opnamen stammen uit de ‘Eighties’ en riskeren datering, omdat musicologisch onderzoek en uitvoeringspraktijk sindsdien niet hebben stilgestaan. Dat is het geval bij deze opname van A Sei Voci van de Tenebrae Responsories van Carlo Gesualdo (?1560-1613).

Deze componist – Prins van Venosa en Graaf van Conza – was erom beducht – niet alleen in zijn muziek, maar ook op momenten in zijn leven – buiten de lijntjes te kleuren. Zo doodde hij in 1590 zijn vrouw en haar minnaar, toen hij hen op heterdaad betrapte. Vier jaar later hertrouwde hij met Leonora d’Este, behorend tot de beroemde familie uit Ferrara.

Stilistisch gezien was Gesualdo conservatief en toonde geen enkele belangstelling voor de moderne monodie, zoals onder andere Monteverdi die uitwerkte, maar daarentegen was er in zijn tijd niemand die zo extreem de harmonische grenzen opzocht van het polyfone contrapunt. Zijn boeken met madrigalen staan bol van de chromatiek en dissonanten, maar de muziek voor in de Goede Week spant wat intensiteit betreft de kroon.

Zijn zevenentwintig Responsoria, uitgegeven twee jaar voor zijn dood, zijn een commentaar op Christus’ lijdensweg in zijn laatste dagen voor Pasen. Deze vaste rituele teksten, die gaan over duisternis, ellende, verlatenheid, rouw en hoop, zijn door Gesualdo zo dramatisch bewerkt dat elke zinsnede als een voltreffer binnenkomt.

Over de gehele linie ademt deze release van A Sei Voci een welluidendheid – inclusief een aangenaam vibrato – waardoor de cd gemoedelijk naar het eind kabbelt. (Waarna je je de moeite om deel twee uit het hoesje te peuteren en te beluisteren bijna kunt besparen.) Twintig jaar geleden was dit de manier om Gesualdo’s muziek aan de man te brengen. Momenteel zien we toch liever een meer persoonlijke insteek, met een andere stemming, meer dynamische en temporele profilering. waarbij desnoods het risico van valsheid wordt genomen. De sneer – waardoor vorm en inhoud elkaar versterken – Gesualdo en zijn muziek kan het wel hebben.

Tracklisting Tenebrae Responsories:

Compact Disc 1

1. In monte Oliveti
2. Tristis est anima mea
3. Ecce vidimus eum
4. Amicus meus
5. Juda mercator pessimus
6. Unus ex discipulis meis
7. Eram quasi agnus innocens
8. Una hora non potuistis
9. Seniores populi
10. Miserere (Psalm 50)
11. Omnes amici mei
12. Velum templi scissum est
13. Vinea mea electa

Compact Disc 2

1. Tanquam ad latronem
2. Tenebrae factae sunt
3. Animam meam dilectam
4. Tradiderunt me
5. Jesum tradidit impius
6. Caligaverunt oculi mei
7. Benedictus (Loflied van Zacharias)
8. Sicut ovis ad occisionem
9. Jerusalem, surge
10. Plange quasi virgo
11. Recessit pastor noster
12. O vos omnes
13. Ecce quomodo moritur justus
14. Astiterunt reges terrae
15. Aestimatus sum
16. Sepulto Domino