Als we op Pinksterzondag, de derde festivaldag van Moers Festival 2024, naar Moers rijden wordt ‘s-middags het hele gebied geteisterd door hevige regen. Met het buitenpodium in het Stadspark, bij de Rodelberg, zijn laarzen geen overbodige luxe. Gelukkig is de ergste regen voorbij als we het festivalterrein betreden. Hoewel op elke dag, vanaf de start op vrijdag 17 mei, buien zijn voorspeld, is het eigenlijk reuze meegevallen. Dat is in Moers vaak het geval, mooi zwoel lenteweer, zodat het ook voor de bezoekers uit de stad, die vooral voor de gezelligheid en de aantrekkelijk hippiemarkten komen, goed toeven is. In totaal, zo schat de organisatie, trekt het festival zo’n 8.000 bezoekers per dag, waarvan er zo’n 1.250 de echte festival liefhebbers zijn met een vierdagen ticket om de concerten in de Eventhal en Rodelberg te bezoeken.

Wij starten Pinksterzondag op drassige terrein van de Rodelberg en zijn getuige van het optreden van het gelegenheidstrio bestaande uit Michiyo Yagi (koto), Takashi Sugawa (b) en Christian Lillinger (dr). Yagi zagen wij zaterdag – zie verslag van de eerste twee festivaldagen – met harpiste Zeena Parkins. Met Sugawa op bas en Lilinger op drums, die we al kennen van concerten tijdens eerdere edities van Moers, vormt Yagi wederom een hele pakkende en spannende combinatie. Yagi bespeelt de traditionele koto, die net zoals het eerdere concert, in twee versies staan uitgestald op het podium, met een tomeloze energie.

En dat is precies wat we ook gewend zijn van Lillinger, die één van de meest vooraanstaande Duitse drummers is in de scene van free jazz en geïmproviseerde eigentijdse muziek. Met een enorme souplesse en snelheid beroert Yagi de snaren van de koto, waarbij volledige vrije expressie tot de norm is verheven. De toonhoogte van de snaren op de koto’s is vrij instelbaar door de ‘bridges’ die de snaren strak houden op de prachtig vorm gegeven klankkasten. Yagi, die trouwens ook samenwerkte met de Noorse toetsengigant  Bugge Wesseltoft, gebruikt de twee koto’s om in verschillende klankbereiken te werken en zo is één van de twee ‘ingesteld’ als bas. De muziek is spannend met allerlei onverwachte accenten die blijven boeien.

Later zien we in de Eventhalle het uit Namibië afkomstige dans- en zanggezelschap Ju/‘Hoansi-San w, dat begeleid wordt door percussionist Daniel Schröteler uit Düren. Het enthousiasme van groep is enorm groot en zo slepen ze het publiek in de volle zaal gemakkelijk mee met hun Afrikaanse zang, ritme en dans. Aansluitend wordt een ode gebracht aan de vorig jaar overleden en uit Wuppertal afkomstige freejazz saxofonist Peter Brötzmann uit Wuppertal. Brötzmann werkte onder andere samen met Han Bennink en Willem Breuker en wordt in Duitsland, maar ook daarbuiten gezien als één van de belangrijkste pioniers in de freejazz. We zagen hem in 2018 tijdens Moers Festival. De gelegenheidsformatie bestaat uit Alexey Kruglov, Masayo Koketsu (sax), Bart Maris (tp), Conny Bauer (tb), Caspar Brötzmann (git), Kellen Mills (b), Lesley Mok en Achim Krämer (dr). Ten eerste mooi dat zijn zoon Caspar Brötzmann, die als gitarist vooral in de rockscene werkzaam is, er bij is.

Ooit nam hij met zijn vader een album op. De tweede opvallende aanwezige is trombonist Conny Bauer, die eveneens als Brötzmann als pionier van de freejazz wordt gezien. Bauer groeide op en woonde in de voormalige DDR, zodat er niet veel contact mogelijk was tussen hem en Brötzmann, die hij bewonderde. Maar ooit speelden ze in die tijd al een keer samen, toen Brötzmann voor een concert in Oost-Berlijn was, zo vertelt Bauer op de avond van het optreden, tijdens een interview voor WDR Radio. De muzikale lofzang is een prachtige uitvoering met spannende solo’s en tomeloze energie.

Op het Annexpodium, in de Schulhof bij het plaatselijke lyceum zien we de door Improviser in Residence Virginia Genta (sax) geprogrammeerde en uit Venezuela afkomstige, maar in België woonachtige, Ernesto Gonzàlez, die onder de naam Bear Bones, Lay Low psychedelische electronica produceert. Genta, heeft zondagavond vanaf 21 uur tot middernacht dit podium tot haar beschikking voor haar muzikale vrienden en haar zelf. Genta is opgegroeid in net zo’n provinciale stad als Moers. Op onze vraag hoe zij Improviser in Residence is geworden vertelt ze dat ze na haar optreden met haar duo Jooklo Duo op Moers Festival 2023, in juni ’23 al door artdirector Tim Isfort werd gebeld met de vraag of zij dat wil doen.

Geen vraag waar je zomaar even ja op zegt, want het is feitelijk een beurs, waarmee je voor een klein jaar in Moers verblijft, woont en werkt. Maar ze heeft het aanbod geaccepteerd en beschouwt Moers als net zo’n provinciestadje als waar ze in Noord-Italië opgroeide en waarvan ze zich zelf belooft had er nooit meer te wonen. Moers is tijdens het festival gevuld met veel artiesten die heel veel interessants uitwisselen maar voor de rest van het jaar ben je in Moers redelijk anoniem. Maar, zo vertelt Genta, Moers ligt heel centraal, dichtbij Nederland, België, Köln en het Ruhrgebied, wat haar vele kansen biedt en daar gaat ze het mooiste van maken met haar gewaagde ‘free music’.

Ze laat zich niet graag in een hokje duwen, op onze vraag tot welke genre ze zich zelf beschouwt. Genta vormt samen met drummer David Vanzan het Jooklo Duo. Al jong werden ze spontaan gegrepen door de muziek van de vrije eigentijdse improvisatie, een genre waar niet vanzelfsprekend veel jeugd zich aangetrokken toe voelt, als een soort reactie op hun atomaire bestaan in een Noord-Italiaanse provinciestad. Het kan verkeren…

We sluiten de derde avond Moers af met de keiharde percussie en rock van de Zuid-Koreaanse postrockband Jambinai. Ze mengen traditionele Koreaanse muziek met rock en gebruiken daar onder andere traditionele instrumenten bij zoals de haegum en geomungo. Een bijzondere en interessante combinatie van cultuuruitingen, zoals we vaker zien bij Moers Festival.

Als we op Pinkstermaandag om half zes arriveren op het festivalterrein zijn we net op tijd voor het optreden van Improviser in Residence Virginia Genta op het Annex podium in de Schulhof. Genta (sax) speelt met haar vaste partner David Vanzan op drums, Farida Amaclu op bas en Werner Nützel op gitaar. Het is ruige expressieve en knalharde eigentijdse muziek die we horen, waarbij gebroken wordt met allerlei gangbare ongeschreven regels, die we in de moderne muziek hebben. Het heeft iets van noiserock, maar we zullen Genta, volgens haar eigen wens, niet een hokje duwen.

Op de Rodelberg, waar de meest modderige gedeelten zijn bedekt met stro, zodat de schade door de regen de dag ervoor weer reuze meevalt, zien we Carpool Kino, bestaande uit Carolin Pook (vl), Sebastian Gramss (b) en Daniel Schröteler (dr). Pook is geboren Duitse maar woont en werkt in New York. In 2016 was zij Improviser in Residence in Moers. Naast viool speelt ze ook drums. Vanavond is de viool haar instrument en ze bespeelt dat met volle overgave en een intense ambitie die tot uitdrukking komt in zinderende moderne improvisaties waarbij ze op treffende wijze wordt begeleid door Gramms en Schröteler. Deze perfomance maakt grote indruk op het publiek en ons.

Terwijl het vierdaagse festival langzaam naar een einde beweegt, het programma op Pinkstermaandag duurt tot circa 21 uur, spreken cultureel leider Tim Isfort en managing director Jeanne-Marie Varain een dankwoord uit naar het publiek in de Eventhalle, met daarbij niet na te laten een politiek statement, met een oproep voor vrede en de verklaring dat alle geweld en haat afgekeurd moet worden, ongeacht van welke partij dat komt. Hiermee maken ze maar weer duidelijk op welke wijze Moers Festival maatschappelijk geëngageerd is en met de visie dat cultuur en muziek universele talen zijn die verbroederen en gemeenschapszin bevorderen.

Na deze mooie woorden is het Franse pijpers ensemble onder onder leiding van Erwan Keravec dat het werk 8 Pipers for Philip Glass brengt. Het werk is gebaseerd op de oorspronkelijke stukken Two Pages, Music in Fifths, Music in Contrary Motion en Music in Similar Motion die Glass in 1969 schreef en die trendsetters werden voor de minimalistische composities waar Glass zo bekend om staat. Minimalistisch betekent niet eenvoudig.

De op het gehoor eenvoudige motieven, waar het werk mee is opgebouwd, is complex om te spelen, met de timbres en accenten. Het heeft een bijna magische uitstraling en brengt de hal in een meditatieve sfeer. Later op de avond treedt nog een computerprogrammeur op die AI een vleugel laat bespelen, maar dan is de zaal al bijna leeg.

Het laatste uur Moers Festival 2024 vertoeven we in de Schullhof bij het intieme podium, waar we eerder vanmiddag Virginia Genta zagen. De laatste twee optredens zijn respectievelijk van Leslie Mok (drums), Marc Alberto (sax/voc) en Florian Herzog op contrabas, gevolgd door een formatie met een Nederlands tintje bestaande uit Raissa Mehner (git), Max Wehner (trombone), Bart Maris (tr) en Jasper Stadhouders (bas). Hoewel Stadhouders bas speelt, deed hij dat heel knap op een elektrische gitaar, bij gebrek aan een basgitaar. Op het Annexpodium worden enerzijds de Moerssessions geprogrammeerd, door de uit Münster afkomstige saxofonist Jan Klare.

Het meest spontaan zijn natuurlijk de concerten onder de noemer Annex, waarbij er voor tijdslots van 30 minuten artiesten zich zelf mogen aanmelden. We ontdekken dat de organisator van deze formule Jean-Hervé Péron is, één van de oprichters van de Duitse Krautrockband Faust. Faust is één van de trendsetters in de Duitse pop die in de culturele leemte na de tweede wereldoorlog ontstond en waarin bijvoorbeeld Kraftwerk ook een iconisch begrip is geworden. Faust is nog steeds actief en brengt nog albums uit waaronder vorige jaar twee albums met verzameld werk Momentaufnahme I en Momentaufnahme II.

We raken in gesprek met de uiterst sympathieke Péron, die zich zelf zelf art-Errorist noemt. Op onze vraag hoe hij hier verzeild is geraakt (de in Frankrijk geboren Péron woont in de buurt van Hamburg) vertelt hij ons dat het Annex concept, artiesten programmeren zelf een podium, uitgevonden is op zijn eigen Avantgarde Festival Schiphorst, dat trouwens binnenkort weer plaatsvindt. Péron is de vader van Jeanne-Marie Varian, de managing director van Moers Festival, die nadat zij enkele jaren terug naar Duisburg verhuisde en als vrijwilliger aan de slag was gegaan bij Moers Festival, door Isfort benaderd werd om zijn assistent te worden.

Zij hielp haar vader al vanaf haar vierde op het Avantgare Festival en bracht deze jarenlange ervaring mee naar Moers. Varain gaf cultureel leider Isfort het idee om het principe van Annex te introduceren en zo is dit inmiddels het derde jaar dat Péron dit met heel veel plezier coördineert. Hij programmeert dus niet, de artiesten dienen zich van zelf aan en Péron modereert en zorgt met een klein team dat ze kunnen optreden.

Op onze vraag of Péron een relatie ziet tussen het werk van zijn Faust en wat we op Moers Festival zien antwoordt hij: ‘We started Faust 1970 with a few friends and got an official contract ( thanks to Uwe Nettelbeck ( RIP) ) with Polydor. The rest is history ????…. The main point in common between the Moers Festival performers and the faust music is: it is crazily creative, it is never mainstream, it is also serious but serious like children are when they play.’

Met heel veel improvisatie, waaruit zich soms prachtige melodielijnen ontvouwen, die gecomponeerd lijken te zijn, genieten we van het werk van Stadhouders en friends. We zien Péron stralen als de laatste tonen wegvloeien en verstommen, als een gevoel van weemoed het publiek bekruipt. Het is nu echt teneinde, maar we kijken terug op een heerlijk weekend en zien uit naar Moers 2025, dat plaatsvindt van vrijdag 6 juni tot en met maandag 9 juni!