Vijf jaar na zijn Braziliaans getinte album Lamp Fall is de Senegalese zanger en multi-instrumentalist Cheikh Lô terug met Jamm. Geproduceerd samen met Nick Gold, eigenaar en labeloprichter van World Circuit, staat Jamm vol met prachtige songs die klinken als een tijdloze muzikale ontdekkingsreis door Afrika.

Net als Carlos D (zie vorige World- recensie) is ook Cheikh Lô Baye Fall, oftewel volgeling van Cheikh Ibra Fall, die zelf weer volgeling was van de 19e eeuwse profeet Cheikh Amadou Bamba. Deze religie komt voornamelijk tot uiting door het dragen van multiculturele, kleurrijke kleding en dreadlocks waarbij werken, muzikaliteit en spiritualiteit hoog in het vaandel staan ter verering van de profeet.

Het album opent meteen overtuigend met Conia, een nummer over de positieve en negatieve kanten van jaloezie, gezongen in Julia, een Bambara-dialect dat men spreekt in zijn geboorteland Burkina Faso. Met subtiele blazers, waaronder de saxofoon van Pee Wee Ellis wordt het fictieve startsein gegeven voor een duik in de gevarieerde muzikale smeltkroes die Cheikh ons voorschotelt. Titeltrack Jamm, wat vrede betekent in de Senegalese taal Wolof, is spontaan ontstaan uit een stapel demo’s opgenomen in Dakar, met muzikale invloeden uit Noord Mali (Songhai), waarna Pee Wee Ellis in Londen saxofoongeluid toevoegde aan het geheel. Het daaropvolgende Il N’est Jamais Trop Tard, met niemand minder dan Tony Allen op drums, is een sfeervolle bewerking van het nummer Doni Doni uit 1971 van Bembeya Jazz National uit Frans Guinee en tevens een waarschuwing aan de Afrikaanse jeugd om niet hals over kop risicovol te vluchten naar Europa maar om de toekomst van Afrika veilig te stellen door bewust te kiezen voor hard te werken in eigen land.

Warico is een bewerking van een nummer uit 1978 van zanger Amadou Balake uit Burkina Faso, waarbij de ongelijkheden tussen de sociale zekerheden in Europa en Afrika feilloos worden aangestipt. Het nummer is een duidelijke boodschap voor de politieke leiders van Afrika: zorg voor goede educatie, gezondheidszorg en genoeg voedsel, dan zal er uiteindelijk vrede zijn. De breekbare ballad Sankara is een fraaie ode aan president Thomas Sankara, die toen hij in 1982 gekozen was, resoluut brak met het exorbitante spendeergedrag van zijn voorgangers en bijvoorbeeld de Mercedessen van de ministers verving door Peugeots. In Seyni horen we duidelijk de Cubaanse invloeden terug, die in de jaren vijftig en zestig in de Afrikaanse muziekscène werden geïntroduceerd. Seyni was bovendien het allereerste nummer dat Cheikh Lô ooit live zong. Toch is het nu pas voor het eerst opgenomen, tevens als hommage aan de twee grootste Cubaanse invloeden, Abelardo Barroso uit Cuba en Laba Sosseh uit Gambia. Dieuf Dieul is een typische Baye Fall song, gezonden in Wolof. Bourama is ontstaan tijdens een soundcheck op tournee met Pee Wee Ellis en wat begon als een instrumentale versie mondde uit in een verhaal over een jonge fietsendief.

Het grappige aan Ne Parti Pas is dat het bewust incorrect Frans is. Het is een oud nummer uit 1978, getiteld Moya van Doh Albert uit Ivoorkust. Het is de Franse taal die we kunnen horen in Ivoorkust, het nummer gaat over de ouderlijke bescherming van kinderen; veel kinderen werden namelijk vermoord voor religieuze offerrituelen en juist door hun kwetsbaarheid zijn ze een eenvoudig slachtoffer. Het album sluit af met Fally Cagni, ook weer een nummer dat de cultuurverschillen tussen Europa en Afrika goed weergeeft. Wanneer men in Afrika goedemiddag zegt bij een begroeting, wordt er meteen positief op gereageerd terwijl in Europa vaak een reactie volgt in de trant van ‘Ken ik die persoon?’.

Met Jamm heeft Cheikh Lô een even prachtig als gevarieerd, doch zeer evenwichtig album gemaakt dat zich dit jaar absoluut zal laten zien in de onontkoombare jaarlijsten en dus eigenlijk verplichte kost is voor liefhebbers van (Pan) Afrikaanse muziek!