We hebben een redelijk diverse cultuursector in Nederland die misschien nog wel verder kan opbloeien, een sector die ons als mensen spiegelt, die ons geschiedenis leert, die ons veel moois in ons leven brengt én die ons ook met de neus op de feiten weet te drukken, soms ook van lang vervlogen jaren. Het is een sector die mensen weet te inspireren, weet te boeien, weet te raken. En voor die prachtige sector is het nu opnieuw 5 voor 12.

De coronacrisis was voor zowel de horeca als de cultuursector al een zwaard van Damocles dat voor velen al ongenadig hard neer kwam. Nu, net nu de cultuursector de kleerscheuren herstelt, het stof afklopt van die ontwrichtende periode, staan verkiezingen voor de deur en is er een aantal partijen dat de cultuursector vooral ziet als een mogelijke melkkoe om gaten in de begroting terug te dringen. En daar hebben ze meerdere ideeën over, ook bezuinigingen. Laten we op één aspect van die overwegingen van die partijen inzoomen. En dat is de BTW.

De BTW op cultuur kan en moet volgens deze partijen omhoog. Niet iedere partij ziet dat op dezelfde manier. Volt en ChristenUnie zien een verhoging naar een BTW van maximaal 18 procent voor zich en zowel CDA, JA21, SGP en de VVD willen het BTW-tarief verhogen naar 21 procent. GroenLinks/Partij van de Arbeid, D66 en Partij voor de Dieren kiezen niet voor die verhoging. Hoe andere partijen daarmee willen omgaan, is niet duidelijk.

Keuzes als deze raken breder binnen Nederland dan je nu misschien denkt. Na de kaalslag die eerder Halbe Zijlstra al aanrichtte in de cultuursector, met de notie om meer ondernemersgeest te triggeren, waarvan de gevolgen jaren later pas echt zichtbaar werden, dreigt nu opnieuw een catastrofe voor de sector. Al dan niet fataal voor delen van de sector, al dan niet de bezoekers terugbrengend tot een elite die het zich kan veroorloven. Het is eenvoudig rekenen: ticket- en toegangsprijzen gaan in prijs omhoog.

Daar waar nota bene de VVD pleit voor meer toegankelijkheid van de cultuur voor ouderen en jongeren, is dit een maatregel die juist die groepen in hun mogelijkheden om meer cultuur tot zich te nemen, niet alleen afremt, nee, bruusk, die mogelijkheden minimaliseert. Was je als concertbezoeker nog maar net gewend aan de prijzen die de afgelopen jaren al tot ongekende hoogten stegen en vroeg je je wel af welke keuzes je zou maken als dynamic pricing de norm werd, dan doet zo’n BTW-verhoging je misschien al eerder besluiten om dat ene concert toch maar even niet te doen. Dag toegankelijkheid, hallo verdergaande marktwerking. Een waardevolle zet nodig om live concerten te behouden of gewoon een slag om niet zozeer cultuur te bevorderen maar vooral geld te verdienen. Voor de artiesten? Of voor de industrie?

Ben je actief binnen de cultuursector en werk je voor met name of alleen voor particuliere klanten en kunnen je klanten de BTW niet terugvragen, dan zijn dat voor die klanten dus keihard extra kosten. Wat doe je dan als artiest? Ga je minder rekenen aan je klanten en neem jij het voor eigen rekening? Dan weet je wel meteen wat dat voor jou betekent: bovenop de huidige inflatie betekent dat extra lasten voor jou en minder opbrengsten. Hoe betaalbaar wordt het leven dan? En dan raakt het dus opeens aan jouw bestaanszekerheid.

Als je die BTW wél gaat doorberekenen aan je klant, gaat die doodleuk tot 12% meer betalen. Voor veel mensen zal dat betekenen dat het kwartje nét de andere kant opvalt en dat ze je niet boeken, want je bent te duur. De keuze die je dus maakt woensdag heeft dus mogelijk heel reële effecten, zowel voor bezoekers aan én verspreiding van cultuur, voor het levend en bruisend houden van de cultuursector en in een aantal gevallen, spijkerhard voor de bestaanszekerheid van mensen in de cultuursector.

Er zijn crises die woensdag meer om aandacht schreeuwen, misschien ben je zelf wel op zoek naar woonruimte, misschien worstel jij met het vinden van een baan of kun je niet altijd goed rondkomen, dan nog is het een goed idee om een partij te kiezen die zowel een antwoord kan bieden op die vragen en die tegelijkertijd ook cultuur hoog wil houden, zonder de toekomst van de sector of de bestaanszekerheid van de mensen daarin op scherp te zetten. Denk na bij de keuze die je maakt voor jouw en onze toekomst: wat de toekomst ook brengt, cultuur biedt juist altijd de mogelijkheid om te ontspannen, om te leren, om te reflecteren, om als mens te groeien. En, zeker als je je bedenkt dat we in deze heftige wereld allemaal een beetje steun en troost nodig hebben, is cultuur als niets anders in staat ons juist dat te bieden.

Met dank aan Etan Huijs voor de inspiratie.