In de Rode Bioscoop in Amsterdam vond de eerste internationale Ladino dag plaats, georganiseerd door de erg bevlogen componiste en zangeres Nani Vazana. Ze zong zeer mooi verschillende nummers van haar albums Andalusian Brew (2017), Ke Haber (2021) en een van debuut Love Migration (2014) waarbij ze ook piano en trombone speelde.

Ladino is een oude aan het Spaans verwante taal die gesproken werd door Joden in de diaspora. Toen de Joden in de 15e eeuw uit Spanje werden verdreven, vluchtten velen naar Noord-Afrika. In de Ladino taal worden invloeden van Noord-Afrika opgenomen. Nani Vazana hoorde de taal in haar jeugd toen die door haar grootmoeder werd gesproken en gezongen. Ze raakte gefascineerd door die taal en ging de muziek onderzoeken. Op haar album Andalusian Brew zong ze al bestaande Ladino liederen maar ze ging ook zelf muziek componeren wat te horen is op Ke Haber. Met haar muziek blaast Nani Vazana de Ladino taal nieuw leven in zoals Yasmin Levy en Mor Karbasi dat ook al deden. Meer over Nani’s benadering lees je hier, een interview in drie delen waarvan dit het eerste deel is.

Het bijzondere aan dit concert was dat ze geheel solo optrad in de kleine zaal van de Roode Bioscoop en het publiek sterk bij haar optreden betrok. In de middag had ze met bezoekers al het lied Una Segunda Piel van het album Ke Haber gezongen met het doel een Ladino koor te beginnen. Ze legde het publiek de betekenis van elk lied goed uit en wisselde de nummers van Ke Haber en Andalusian Brew af en zong er twaalf!

Ze begon piano spelend met No Kero Madre van Ke Haber. En vertelde dat een dochter haar moeder meedeelde dat ze niet wil trouwen met de bruidegom. Ze liet het publiek ook meezingen. Tijdens Cuando El Rey Nimrod van Andalusian Brew ging ze zingend zo mooi de hoogte in en liet ze horen wat een goede zangeres ze is. De muziek bij Puncha Puncha kwam uit een laptop. Ze vertelde het publiek dat het is geschreven in een dramatische toonsoort. Ze deed ook aan body percussion en zong weer hoge tonen en soms ook hard! Voordat ze begon aan When I dream van het album Love Migration legde ze het publiek uit dat Ladino een matriarchale taal is. Het is een mooi gevoelig lied en ze speelde er ook trombone bij.

Bij het prachtige El Gacela (De Gazelle) van het album Ke Haber speelde ze erg mooi piano en liet vol gevoel een krachtig stemgeluid horen. Ze vertelde het publiek dat het een eigen lied is maar dat het soms wordt beschouwd als een traditioneel lied zoals de liederen van Andalusian Brew. Una Segunda Piel werd een echt meezing lied. Ze dirigeerde het publiek. Dit is een lied over een oud Sefardisch ritueel dat de dood neemt als symbool voor wedergeboorte. Het betekent ook Een tweede huid. Er ontstond een zeer gezellige sfeer door het meezingende publiek. Durme durme  van Andalusian Brew kondigde ze aan als een slaaplied dat haar grootmoeder voor haar zong toen ze als kind een keer ziek was! Het was ook bijzonder hoe ze heel mooi zong en tegelijkertijd piano speelde.

La Comida La Manyana, een lied over ontbijt, werd gekenmerkt door een flamenco achtige sfeer. Ze liet het publiek het ritme meeklappen zoals gebruikelijk bij flamenco met de palmas. Tijdens Landarico wisselde ze zingen en trombone spelen erg goed af. Morenika legde ze uit als een lied over een bruid die niet wil trouwen en in de zee springt om haar verdronken echtgenoot achterna te gaan. Dit was dramatisch mooi! Het laatste lied Cok Seni Severim, een mix van Ladino en Turkse muziek, is  de openingstrack van Ke Haber maar was ook een mooie afsluiting met ritmische zang. Maar er volgde nog zeer terecht een toegift met virtuoos piano spel: Shape of my heart/Mi Korazon van het album Ke Haber.

Foto’s: Rik van Boeckel