×

Artikel

28 november 2013

40 jaar Virgin Records

The Virgin Story deel 2: 1982-2013

Geschreven door: Edwin Hofman

Virgin had in het begin van de jaren tachtig goud aangeboord met The Human League en Simple Minds. Ook het binnenhalen van Japan, met boegbeeld David Sylvian, was een uitstekende zet. De sterk visueel georiënteerde en muzikaal kameleontische band leverde met Gentlemen Take Polaroids en Tin Drum in 1980 en 1981 albums af die lof oogstten en ook nog eens goed verkochten. Dat gold minder voor de eerste release van OMD op Virgin: hoewel het album Dazzle Ships later alom als een invloedrijke experimentele synthesizerpopplaat werd erkend, viel de verkoop van dit Koude Oorlogsdocument in 1983 tegen. OMD hierna zette een commerciëlere koers in hetgeen de band en Virgin geen windeieren zou leggen.

Het label had ook succes met Scritti Politti dat zich van een obscure, links georiënteerde postpunkband zou ontwikkelen tot een elektronische, hitgevoelige groep, sterk geïnspireerd door dance, soul, hiphop en electro. Het album Cupid & Psyche 85 was hiervan de staalkaart. De hits Absolute, The Sweetest Girl en Perfect Way zouden zich verankeren zich in de muziekgeschiedenis. Laatstgenoemde song kreeg dankzij een cover van Miles Davis in 1986 een tweede leven. Elektronica tierde ook welig op de albums van pioniers Cabaret Voltaire, die vanaf 1983 een aantal albums en singles uitbrachten op Virgin. De invloedrijke electro/techno/industrial van de band trok vooral de eerste helft van de jaren tachtig de aandacht dankzij singles als Crackdown/Just Fascination, Sensoria en I Want You.

Culture Club

Terug naar 1982: Engeland zat economisch nog in het slop en was ook nog eens in een dure oorlog om de Falkland Eilanden verwikkeld. Op de achtergrond speelde de Koude Oorlog nog steeds een grote rol. In het nachtleven probeerden velen de bedreigingen van dit grimmige tijdsgewricht te vergeten door zich te verliezen in extravagante uitdossingen en stemmige, sophisticated (synthesizer)pop. Vanuit nachtclubs in Birmingham en Londen was deze beweging, New Romanticism, na 1979 uitgewaaierd over Engeland. Exponenten waren Duran Duran, Spandau Ballet, Visage en ook Boy George.

Culture Club - Colour By NumbersVirgin wist de band van Boy George, Culture Club, te strikken en dit viertal zou na The Human League een van dé succesverhalen van Virgin in de vroege jaren tachtig worden. Na een tweetal aarzelende singles werd het op reggae gestoelde Do You Really Want To Hurt Me? een van de grootste hits van 1982. In oktober van dat jaar verscheen de band rond de bizar uitgedoste en androgyne Boy George voor het eerst bij Top Of The Pops en was het hek van de dam. Het album Kissing To Be Clever verkocht alleen in de VS anderhalf miljoen keer en herbergde drie Amerikaanse tophits. Opvolger Colour By Numbers verkocht wereldwijd tien miljoen keer. Boy George was niet weg te slaan uit de media tussen 1982 en 1985. Zijn netwerk van stylisten en fotografen bleek bijzonder nuttig en de kranten, die in deze donkere tijden wel wat glamour konden gebruiken, pikten bands als Culture Club, Adam & The Ants en Duran Duran graag op.

Genesis, Phil Collins en Peter Gabriel

Ondertussen hadden Richard Branson en consorten meer ijzers in het vuur. In 1983 kocht Virgin het label Charisma en haalde hiermee zowel Genesis, Phil Collins solo als Peter Gabriel binnen. Waar veel grote bands uit de jaren zeventig niet in staat waren om succesvol door te stomen in de jaren tachtig, stapelde Genesis succes op succes en wist ook Peter Gabriel de aandacht op grote schaal vast te houden. In 1986, 1987 veroverde Genesis de wereld met het album Invisible Touch en de bijbehorende wereldtournee. De band speelde slim in op de clipcultuur met de ‘Spitting Image’-clip van Land Of Confusion. De solo-carrière van Phil Collins was een onwaarschijnlijk groot succes. Het was al begonnen met zijn eerste album Face Value, dat begin 1981 profiteerde van de duistere hit In The Air Tonight en in Groot-Brittannië alleen al anderhalf miljoen keer verkocht. Vrijwel alles wat Phil Collins uitbracht in de jaren tachtig haalde de top tien. De nuchtere, harde werker Collins was een soort tegengif tegen materialisme en persoonsverheerlijking binnen de popmuziek. Ondertussen was hij wel goed voor meer dan honderd miljoen verkochte albums, solo en met Genesis.

Peter Gabriel - SoOok Peter Gabriel vergaarde wereldfaam aan het clipfront, dankzij de hit Sledgehammer. De clip bij de song werd gemaakt met behulp van animator Nick Park (Aardman Animations) en sleepte in 1987 maar liefst negen MTV-awards in de wacht. Peter Gabriel, die zich met Peter Gabriel 1-4 tussen 1977 en 1982 allang had bewezen als muzikale vernieuwer, zou zijn vleugels in de jaren tachtig alleen maar verder uitslaan met initiatieven als het WOMAD-festival, het label Real World en de gelijknamige studio. Via Peter Gabriel liet Virgin zien dat het nog steeds oog had voor andere muziek. Dankzij de miljoensuccessen van Genesis, Phil Collins solo en Gabriel zelf, kon het label zich natuurlijk ook wel wat permitteren. Hier kwam nog een succesverhaal bij: Virgin lanceerde in 1983 de compilatieserie Now That’s What I Call Music, een reeks verzamelalbums die een geheide bron van inkomsten zou blijken in de jaren tachtig en negentig.

Een nieuw tijdperk

Vanaf eind jaren tachtig waren de ontwikkelingen in de dance en de hiphop nauwelijks bij te houden. Een golf aan nieuwe namen rammelde aan de poorten, klaar om nieuwe wegen aan te geven. Hoewel veel van de beste hiphop, triphop, drum & bass, jazz dance en techno bij kleinere labels uitkwam, wist Virgin zich toch een goede positie te verwerven in de wereld van de beats. De jaren tachtig werden succesvol uitgeluid dankzij de hiphop/pop-klapper Buffalo Stance van Neneh Cherry, met vijfentwintig jaar al een postpunkveterane. Haar album Raw Like Sushi sleepte in 1990 een Brit Award binnen, bereikte de tweede plaats in de Britse albumlijst en werd goud in een aantal landen, waaronder Nederland.

Massive Attack - Blue LinesDe progressive rock, postpunk en New Pop waren rond 1990 voor Virgin geschiedenis. Het muzikale klimaat was veranderd. Het Soul II Soul-collectief van Jazzy B schitterde een jaar lang door het uitbrengen van zwoel groovende clubhits die het ook op de radio nog eens goed deden: Keep On Moving, Back To Life, Get A Life. Deze tracks kwamen uit op het Virgin-sublabel 10 Records. Soul II Soul, dat ook een kledinglijn had en zowel een platenwinkel als een club bestierde, stond samen met acts als Coldcut en Bomb The Bass symbool voor een nieuw Brits muzikaal bewustzijn. De rol van vaandeldrager hierin werd in 1991 overgenomen door Massive Attack, dat in 1990 met de vernieuwende single Daydreaming al de aandacht had getrokken. In april 1991 trapte het trio met Blue Lines de poort naar de jaren negentig definitief open. Het album, een indrukwekkende mix van dub, soul en hiphop zou een van de meest invloedrijke releases van het decennium blijken te zijn.

Nieuwe successen: Janet Jackson en The Rolling Stones

In 1991 had Richard Branson een ontmoeting met Janet Jackson, die op dat moment met haar label A&M over contractverlenging aan het onderhandelen was. Virgin was niet de enige op het vinkentouw, ook Capitol en Atlantic hengelden naar een deal met Jackson. Richard Branson slaagde echter in zijn opzet en haalde Janet Jackson binnen voor veertig miljoen dollar. Hiermee was de 27-jarige Jackson de best betaalde artiest ter wereld. Branson kreeg wat hij wilde want het album Janet kwam in 1993 binnen op 1 in de Billboard 200. Tot dusver was er nooit eerder zangeres geweest die zóveel albums wist te verkopen in de eerste weken na de release. Een sexy imago en goede producties die aansloten bij de new jack swing en R&B; Janet Jackson was groot en leek alleen maar groter te worden gaandeweg de jaren negentig. Haar broer Michael mocht wel oppassen.

The Rolling StonesIn het begin van de jaren negentig wist Virgin dan toch eindelijk The Rolling Stones aan zich te binden. Het goede contact tussen Richard Branson en Keith Richards bleek hier beslissend. The Rolling Stones, inmiddels zonder Bill Wyman brachten bij Virgin drie studio-albums uit: Voodoo Lounge (1994), Bridges To Babylon (1997) en A Bigger Bang (2005). Voodoo Lounge wist het als enige van het trio tot de eerste plaats van de UK-charts te schoppen maar A Bigger Bang kreeg de beste kritieken.

Vernieuwing

Richard Branson – zakenman pur sang – profileerde zich ook steeds meer buiten de muziek. In 1982 al had hij  British Atlantic Airways opgericht (in 1984 werd dit Virgin Atlantic Airways). De luchtvaart bleek een dure activiteit en in 1992 verkocht Richard Branson Virgin Records aan Thorn EMI om meer geld te kunnen steken in zijn luchtvaartmaatschappij. Na de overname door Thorn EMI bleef Virgin echter actief aan het muziekfront en lanceerde het labels als Real World, Innocent, V2 en Hut. De vinger van Virgin bleef stevig aan de pols dankzij bands als Smashing Pumpkins, Placebo, The Verve, Massive Attack, Chemical Brothers, Future Sound of London, Air en Daft Punk.

Spice Girls

Spice GirlsTegenover deze alternatievere acts zette Virgin in de tweede helft van de jaren negentig het commerciële megasucces van de Spice Girls. De groep was in 1994 geformeerd als vrouwelijke tegenhanger van populaire boy bands als Take That en East 17. Simon Fuller, de ervaren manager van de groep, wist al in een vroeg stadium de aandacht van de meeste grote labels te wekken en veroorzaakte een heuse ‘bidding war’. Uiteindelijk trok Virgin aan het langste eind. “You had to be a real dumbo to not get this one”, aldus het toenmalige hoofd A&R van Virgin, Ashley Newton, over het potentieel van de meidengroep. Vanaf de debuutsingle Wannabe in 1996 – een nummer 1-hit in 30 landen, ontwikkelde zich binnen enkele jaren een onwaarschijnlijk succesverhaal dat het vijftal tot de meest succesvolle Britse groep sinds The Beatles zou maken. De Spice Girls reisden de hele wereld over  (“to spice up territories”) en waren goed voor meer dan tachtig miljoen verkochte cd’s. Duizelingwekkende aantallen.

Virgin in de nieuwe eeuw

Ook in de eenentwintigste eeuw bleef Virgin overeind, alhoewel het met de winkels (de Megastores) over het algemeen bergafwaarts ging. Virgin bond de meest uiteenlopende artiesten aan zich en wist hier ook flink mee te scoren. Een greep: Joss Stone, KT Tunstall, Laura Marling, Emeli Sandé, Bastille, Swedish House Maffia, Danger Mouse en David Guetta. Vooral Guetta, in het tijdperk van de sociale media een van de meest gevolgde personen op de planeet, boekte als dj en uitvoerende artiest gigantische successen. Met When Love Takes Over sloeg hij een brug tussen R&B en house en stond hij in 2009 in tien landen op nummer 1. Het was slechts een van de vele wapenfeiten van de Fransman in deze eeuw.

Emeli SandéVirgin was ook zeker aanwezig tijdens het grootste evenement van 2012: de Olympische Spelen van Londen. Emeli Sandé maakte met haar optreden bij de openingsceremonie wereldwijd zeer veel los en haar debuutalbum Our Version Of Events stond meer dan een jaar lang in de Britse albumlijst. De Noord-Engelse zangeres en songschrijfster is een van de laatste grote successen in het nu al veertig jaar durende verhaal van Virgin. En hoewel de jaren tachtig en negentig, toen labels dagelijks wagonladingen elpee’s en cd’s verkochten, voorbij zijn, heeft Virgin haar positie als toonaangevend label nog steeds weten te behouden. Door zowel voor het avontuur en het experiment als voor commerciële klappers te gaan, verschafte Virgin zich een brede basis en kon het decennialang met prikkelende, invloedrijke, legendarische releases komen. 40 years of disruptions luidt de slogan van het Virgin-jubileum. Daarmee slaan Richard Branson en consorten de spijker hard op de kop.

Lees meer: