In de pakweg tien jaar oude muzikale carrière van Nicolás Jaar verwende hij zijn oplettende fans met een output om ‘u’ tegen te zeggen. Belangrijk detail: je moet daadwerkelijk een oplettende fan zijn om te weten hoeveel muziek die Chileense Amerikaan inmiddels heeft uitgebracht. Negen jaar na uitbrengen van zijn – inmiddels klassieke – debuut Space Is Only Noise If You Can See, stond de teller van volwaardige albums onder zijn naam namelijk op een magere drie (met nog Sirens in 2016). Oplettende fans konden echter nog veel meer moois beluisteren. De reden hiervoor is belangrijk om het nieuwe album Cenizas te begrijpen.

Zijn beste album, Psychic, bracht hij uit onder de naam Darkside, samen met gitarist Dave Harrington. Met dezelfde Harrington maakte hij weer onder een andere naam, Daftside, een remix van een geweldig Daft Punk-album (dat van Written In Music een krankzinnige score kreeg, maar goed). Onder wéér een andere naam, Against All Logic, bracht Jaar in 2018 het enerverende 2012-2017 uit. Pas na enkele weken kwamen mensen erachter dat Against All Logic en Nicolás Jaar dezelfde persoon zijn. Eerder dit jaar kwam onder dezelfde naam 2017-2019 uit.

Onder zijn eigen naam bracht hij nog een reeks van losse (fenomenale) nummers uit die samen Nymphs werden, maar waarvan tot op de dag van vandaag onduidelijk is of dat nou echt als een album bedoeld is. Het Pomegranates van 2015 is eveneens nauwelijks een album, maar een alternatieve soundtrack voor een avant-gardefilm van Sergei Parajanov uit 1969.

Al dat gerommel en geklooi met namen en albumformats doet je eens afvragen: wat wíl je nou eigenlijk, Nicolás? Pitchfork kwam in 2016 al met een geloofwaardig mogelijk antwoord: de producer durft uit onzekerheid niet onder zijn eigen naam muziek uit te brengen. Eerder zei hij al: “For the first five years of making music, I did it because I had fun. When it started to get real, I was like, “Now if I put out something else and it’s not as good as what I did before, people will start thinking I suck””.

Het mooie van het nieuwe album Cenizas is dat we nu eindelijk een beter begrip krijgen van wat Nicolás Jaar nou eigenlijk wíl. Sinds zijn debuut is alle muziek die onder zijn eigen naam is uitgebracht steeds vreemder en vooral trager geworden. Onder zijn pseudoniem Against All Logic maakt Jaar ruimte voor zijn energieke impulsen. De ietwat conventionelere house en techno van die albums is sneller, harder, beukender. Op Cenizas is nog nauwelijk een drum terug te vinden. De sfeer is treurig, mysterieus; het album voelt persoonlijk. Blijkbaar is deze muziek het waard om ‘Nicolás Jaar’ op de albumhoes gedrukt te krijgen. Blijkbaar is Cenizas écht Nicolás Jaar.

Nicolás Jaar is misschien wel de meest technisch vaardige elektronische producer ter wereld. Zijn grote talent voor geluidsdesign kwam op zijn debuut nog maar half naar voren – onconventionele songstructuren al wel – maar dat geluidsdesign is nu de kracht van Cenizas. De eerste toon die je hoort op opener Vanish is waarschijnlijk een synthesizer, maar klinkt als een buitenaards blaasinstrument. De zangharmonieën zijn prachtig, en een nieuwe kracht van Jaar. Op Menysid fungeert zijn stem als een angstaanjagende sfeermaker. Een sfeer die nog unieker wordt door de vele ambient cracks en pops.

Jaar krijgt het voor elkaar om van elk geluid een bijzonder instrument te maken. Zie Gocce, een hoogtepunt op het album, met dat bizarre klikkende geluid dat de sfeer van het nummer gelijk maakt. Het laat de luisteraar verward achter: waar tovert hij die bizarre geluiden vandaan? Een chaotische pianosolo zoals je er nog nooit een hebt gehoord schommelt van links naar rechts. Pas op het laatst komt een bas naar de voorgrond, waarvan je je nog niet had gerealiseerd dat die het hele nummer al aanwezig was.

Wat dit uitstekende album mist, wordt vooral duidelijk in de laatste seconden van het album. Op Faith Made of Silk doet een enerverende drumpartij intrede. Ratelende open hihats, onverwachte kicks en uiteindelijk een prachtige synthesizer bouwen op naar een energie die het hele album tot zover nog niet gevonden was. Het pijnlijke is dat de climax nog niet eens bereikt wordt: vlak voor de grandioze finale zou moeten komen is het album zomaar voorbij. Zonde.

Cenizas vereist geduld, en de wil om naar schoonheid in de details te zoeken. Voor meer energie verwijs ik u graag door naar Against All Logic. Als je daarna echte kunsten van die elektronicavirtuoos blieft, blijf je lang zoet met muziek waar Nicolás Jaar wél gewoon zijn eigen naam onder durft te zetten. En dat is uiteindelijk het mooiste aan deze plaat: we leren die mysterieuze Chileen – die tegenwoordig woont in, jawel, Zaandam – eindelijk eens beter kennen.