Ze was headliner op Glastonbury, haar album is te vinden op de 3VOOR12 Luisterpaal… Wat er is gebeurd, geen idee. Maar ergens tussen de release van dubbellaar I Am… Sasha Fierce en haar simpelweg 4 genaamde nieuwe album is superster Beyoncé ook ‘credible’ geworden voor serieuze muziekliefhebbers.

Al zal het misschien wel juist dat I Am… Sasha Fierce zijn geweest wat bij veel muziekliefhebbers de oren heeft geopend. Waar zangeres Beyoncé Knowles tot 2008 als ‘die zangeres van Destiny’s Child die solo ging’ te boek stond, veranderde dat imago definitief toen ze met een goed doordachte dubbel-cd kwam waarop ze twee kanten van zichzelf liet horen. Met op de eerste schijf ingetogen tracks als Halo en If I Were A Boy en op de andere opgefokte R&B hits als Single Ladies (Put A Ring On It) en Video Phone presenteerde ze zich definitief als volwassen popster met een eigen geluid en visie. Want het zijn juist die laatste nummers waar onder de ogenschijnlijk simpele ‘R&B meets pop meets hiphop’ toplaag een heel scala aan ideeën verborgen lagen, vol gekke geluidjes en spannende individuele ritmes, die samen het ritme vormden dat je bij een eerste luisterbeurt dacht te horen. Natuurlijk, dit was boven alles muziek die is bedoeld om op te dansen en die voor de vergankelijke wereld van hitparades en YouTube hits is gemaakt, maar er was goed over nagedacht en dat gebeurt binnen dit genre helaas te weinig.

Dat de zangeres getrouwd is met hiphopmoloch Jay-Z zal ongetwijfeld hebben bijgedragen aan haar zelfverzekerdheid en pioniersdrift. Pioniersdrift die ze door wou zetten op 4, een album waar van meet af aan van werd gezegd dat het de muziekindustrie zou veranderen. Wellicht daarom de hooggespannen verwachtingen. Maar die kwamen ook toen de zangeres meldde dat ze enorm geïnspireerd was door de door Jay-Z medegeproduceerde musical Fela!, waarvan de Nederlandse doortocht hier op WrittenInMusic.com ook gerecenseerd is. Een aantal van de muzikanten uit die show zijn ingehuurd om delen van haar album in te spelen. Maar wat er van die opnames over is, valt moeilijk te zeggen. Volgens de biografie die met het recensie exemplaar werd meegestuurd, heeft Beyoncé maar liefst 72 tracks aangeleverd bij haar platenmaatschappij, waarvan er uiteindelijk maar 12 op het album terecht zijn gekomen.

Dat klinkt allemaal heel mooi, maar na beluistering geeft het te denken. Want als je met een creatieve spurt ruim 70 tracks schrijft en dan met de 12 tracks die uiteindelijk 4 vormen aankomt, doet het vermoeden rijzen dat het overgrote deel van die tracks gewoon niet heel goed was. Want laten we maar met de deur in huis vallen 4 is ook gewoon niet zo sterk als de puike voorganger. De genoemde Fela Kuti invloeden zijn amper te horen en wat vooral naar voren komt is een verzameling R&B-pop die vooral heel erg refereert naar eind jaren ’80 en begin jaren ’90. Zo zou de ballad 1+1 zo van Whitney Houston kunnen zijn, Love On Top had Janet Jackson zich niet voor hoeven schamen. Maar let wel, 20 jaar geleden! Het zijn ook soortgelijke nummers waarvoor Beyoncé ‘all the way’ is gegaan door er mensen bij in te huren die destijds ook voor dat geluid tekenden, zoals een Babyface en een Diane Warren. Het resultaat is absoluut goed gelukt, maar misschien wel iets té goed. Want nergens drukt Beyoncé een eigen stempel en daardoor klinkt het – ondanks bevlogen zang – bij vlagen oubollig en gedateerd.

Maar net op het moment dat je denkt dat het niet meer dan dat zal worden op 4 komen ineens de wat meer avontuurlijke tracks naar boven. Zo slaat bijvoorbeeld Countdown een brug tussen de jaren ’90 R&B (door een sample van Boyz II Man) en de Afrobeat waardoor Beyoncé beïnvloed zou zijn. Het levert daadwerkelijk het ‘eigen’, ietwat opgefokte geluid op dat Beyoncé zo credible heeft gemaakt. Ook Run The World (Girls) behoort in die categorie, maar uiteindelijk staan er te weinig van dit soort tracks op 4 en dat is jammer. Nummers als deze maken van Beyoncé een lichtend voorbeeld voor andere artiesten. Ze laat zien dat je ook met intelligente popmuziek een heel groot publiek aan je kan binden. Maar op 4 is die kant jammer genoeg wat onderbelicht en derhalve is dit album als geheel vooral degelijk en zeker niet de grote innovator die was aangekondigd.