De muziek van Amir ElSaffar pakt je beet, vervoert en neemt je mee op reis. Binnen de Arabische muziek noemen ze dit tarab. Een sterke verandering in stemming of emotie die je ondergaat door het luisteren van muziek. Tarab, dus! Zo heeft iedere muziek zijn eigen andersoortige tarab. Een emotionele perceptie en zeggingskracht die zich lastig laat vangen en omschrijven.

Wat maakt dit achtste album van 43-jarige Iraaks-Amerikaanse trompettist ElSaffar zo’n intrigerende luisterervaring? Is het het zeventienkoppige orkest waarmee hij zijn laatste album mee opnam of zijn het de Maqam-toonladders die zo’n bepalende sfeer en emotie oproepen op The Other Shore? Het resultaat is in een weergaloos bruisende plaat waarop op hij zowel elementen uit de Irakese muziek als meer traditioneel georiënteerde jazz met elkaar verbindt en combineert.

Als Mingus, Maalouf en de Tunesische oed-speler Brahem samen een muzikale reis konden maken dan was the other shore wellicht de eindbestemming. ElSaffar verenigt muzikaal Oost en West door zowel trompet als de santoor ter hand te nemen. De laatste wordt zittend op schoot, met twee aan de uiteinden licht gekromde fijne houten hamertjes, bespeeld. Naast tal van andere instrumenten van Perzische origine als de mridangam, joza, oboe en de herdersfluit (ney). Het Rivers of Sound Orchestra spint hier samen met Amir ElSaffar, een prachtig hedendaags klankentapijt van.

Vanzelfsprekend hoor je ook klassiekere jazz met instrumenten als tenor en sopraansax, naast trompet, bas en drum. Maar het zijn vooral de meer exotische instrumenten zoals de oed die leven in stukken als Ashaa en de prachtige proloog Dhuha blazen. In Transformations levert ElSaffar ook een intense vocale bijdrage. Door het zo divers samengestelde instrumentarium kan ElSaffar in de klank van zijn orkest onbeperkt variëren. Het resultaat is dat het groepsgeluid enerzijds vervreemdend werkt maar ook op een waarachtige manier imponeert.

In het bij het album geleverde boekje licht ElSaffar zijn ambities verder toe aan de hand van de maqam, een set regels die zogezegd ook al een genre op zich zijn. Op enig moment verdwijnen grenzen, regels in het niets en neemt ElSaffar de luisteraar mee in zijn eigen universum waar ruimte, tijd en identiteit er niet meer toe doen.

Waar onwennigheid en misschien zelfs ongemak je bij een eerste luisterbeurt zouden kunnen treffen maakt dit tijdens de ingetogen passages (Lightning Flash) plaats voor een warme omarming waarbinnen de fragmentatie nu plaatsmaakt voor een duidelijk plaatje waar de stukjes van de puzzel een voor een op hun plaats lijken te vallen. Het zijn vaak langere en vaak overweldigende composities waarin verschillende passages in elkaar overvloeien. Het monumentale ruim zestien minuten durende Reaching Upward is hier een prachtig voorbeeld van.

ElSaffar laat zich op dit album omringen door fantastische muzikanten zoals altsaxofonist Fabrizia Cassol, pianist John Escreet,  gitarist Miles Ozaki en drummer Nasheet Waits. Toch eisen zij nooit volledig de aandacht op maar gaan zij als vanzelf op in het grotere geheel. Het eigene aan het geluid van Amir Elsaffar zit hem in de combinatie. Zelden traditie en radicalere vrije jazz, creativiteit en spiritualiteit zo mooi zien samenkomen. Genre-overstijgend maar ook simpelweg tot aan de epiloog Medmi ongelofelijk mooi.