Dave Brubeck, een van de bekendste grote figuren van de Amerikaanse jazz, is heengegaan. Hij was gisteren, 5 december, in het ziekenhuis in Norwalk, Conneticut, op weg naar een afspraak met zijn cardioloog toen een hartaanval hem fataal werd. Vandaag zou hij 92 jaar geworden zijn.

Hij zette vroeg in zijn carrière zijn geheel eigen stempel op de jazz. Eerst met zijn tournees in de jaren 50 langs Amerikaanse universiteiten, daarna met stukken die razend populair werden en snel wereldfaam bereikten als Take Five (een compositie van zijn altsaxofonist Paul Desmond), Unsquare Dance en Rondo A La Turque. Ze stonden op het album Time Out dat in 1959 uitkwam en een megaseller werd (meer dan een miljoen verkocht) – naast het andere grote album uit 1959, Kind Of Blue, dat eveneens een millionseller werd. Reeds 1954 belandde Brubeck als eerste jazzmusicus op de cover van Newsweek. Door een samenloop van omstandigheden en niet helemaal terecht zoals hij zelf vond (volgens Brubeck kwam Duke Ellington die plek toe).

Op het eerste gezicht was hij niet voorbestemd voor een dusdanige populariteit. Hij studeerde aan het beroemde Mills College in Oakland, Californië, o.a. onder de componisten Darius Milhaud (en zelfs twee lessen bij Arnold Schönberg), en experimenteerde met complexe compositievormen uit de klassieke traditie en oneven maatsoorten zoals die in Oost-Europese en Oriëntaalse muziek voorkomen. Op een wonderbaarlijke wijze slaagde hij erin de inzichten en ervaringen van deze studies met de swing van de Afro-Amerikaanse jazztraditie te verbinden, met een groep van jazz-musici vorm te geven en op het podium aansprekend en meeslepend tot leven te brengen. De titel Rondo a la Turque verwijst naar de hoofdingrediënten van zijn muziek. Het was worldjazz avant la lettre, worldjazz van díe tijd, trok veel luisteraars en bracht veel musici ertoe zijn voetsporen te volgen.

Na het legendarische Time Out uit 1959 (in de bezetting met Joe Morello als drummer en Eugene Wright als bassist.) werd het rijtje tot 1966 nog met 4 Time-albums uitgebreid: Time Further Out (1961), Countdown: Time in Outer Space (1962), Time Changes (1963), Time In (1966).

In latere jaren legde Brubeck zich op componeerwerk toe (o.a. oratoria, ballet-muziek), werkte o.a. met Lee Konitz en Antony Braxton samen en speelde met zijn zonen Chris, Dan, Darius en Matthew, die zelf allemaal succesvolle musici en bandleiders zijn. En hij werd met eervolle uitnodigingen, prijzen, eredoctoraten etc. overladen. Op het podium bleef hij tot op het laatste acief waarbij hij met zijn muzikale gaven zijn pianistische aanpak wederom wonderbaarlijk aan zijn mogelijkheden kon aanpassen. In Nederland speelde hij als laatste in 2004, in New York in 2011. Hij speelde in eerste instantie Brubeck-muziek en is met zijn persoonlijkheid al langer onderdeel van ons collectief bewustzijn.