De geschiedenis van het Finse Ilmiliekki Quartet blijft een heel bijzondere. De band maakte in 2003 en 2006 hun eerste twee albums en kregen daar lovende recensies op. Een grote, belangrijke nieuwe Scandinavische jazzband was opgestaan. Vervolgens duurde het tot 2019 voordat hun derde album verscheen. Maar dat album, Land of Real Men getiteld, bleek dan ook wel weer gelijk een belachelijk goede terugkeer aan het jazzfront. Trompettist Verneri Pohjola, drummer Olavi Louhivuori, pianist Tuomo Prättälä en bassist Antti Lötjönen hadden in de tussenliggende jaren met veel spelen en veel andere en eigen projecten de jazz wereld podia bestormd en dat was te horen. Verrassend genoeg verscheen begin dit jaar al een opvolger, hun vierde dus. Opvallend genoeg met de bandnaam als titel als bewijs dat ze hun sound hebben gedefinieerd. Hoog tijd om dus weer eens met de leden te spreken. In dit geval is dat met Pohjola, die we al wat vaker gesproken hebben, en hij begint gelijk met bijzonder nieuws.

Nadat we elkaar begroet hebben draait hij zijn laptop om (we spreken via zoom in een Nederland-Finland connectie) en laat hij de tuin buiten het huis/studio zien: Heerlijk veel zon, bomen in het groen en veel kleurige bloemen. ‘Het is hier nu ook lente, altijd wat later dan bij jullie natuurlijk, en wij hebben met Ilmiliekki Quartet net een kerstalbum opgenomen’, lacht Pohjola. ‘We dachten dat het een leuk idee was om een aantal wat minder bekende kerstsongs onze jazzbenadering mee te geven en we wilden ook op tijd zijn om deze nog op vinyl voor kerst in de winkels te krijgen. Dan moet je tegenwoordig dus nu al met die lange wachttijden op vinyl echt op tijd opnemen en mixen. We hebben weer eens veel te veel muziek opgenomen en ik moet dit weekend een keuze gaan maken in wat er op het album komt. Ook wel leuk om te vermelden is dat ik zelfs nog een eigen bijdrage aangeleverd heb, mijn eerste kerstcompositie. En Emma zingt ook een song mee. Met haar is het echt super gemakkelijk werken, ze fungeert eigenlijk als het vijfde lid van de band nadat we met haar twee albums opnamen (Vi Sålde Våra Hemman uit 2009 en Ligger Du Fortfarande I Sängen! in 2018). Ons tweede samenwerkingsalbum was eigenlijk ook weer het nieuwe startpunt van een nieuw Ilmiliekki Quartet album. En zoals je ziet zit de productiviteit er weer goed bij ons in’.

‘Het voelt zo gemakkelijk om met Olavi, Tuomo en Antti te werken’, gaat Pohjola verder. ‘Vanuit het idee om het kerstalbum te gaan maken hebben we even kort overlegd en daarna in de studio in twee dagen alles vastgelegd. En dus veel te veel muziek ook nog eens. Zo werkt dat altijd bij ons. Onze eerste albums waren echt belachelijk lang als je er op terugkijkt, volgens mij allebei rond de 70 minuten, ook omdat je zoveel muziek op CD kon vastleggen natuurlijk. Nu met de revival van het vinyl is dat allemaal wat gemakkelijker omdat je maar zo’n 40 tot 45 minuten aan muziek nodig hebt om een plaat te vullen. Je kunt dus sneller met minder materiaal een plaat uitbrengen. Voor het kerstalbum moet ik dus nog even wat muziek selecteren. Maar voor ons vierde album was het vinylformaat dus ook de reden dat we Land of Real Men snel konden opvolgen. We hebben in drie dagen alles in de studio vast kunnen leggen. Nou ja, eigenlijk hadden we weer veel meer muziek maar dat was gemakkelijk te selecteren deze keer. Het voelt beter om met elkaar samen te zijn dan ooit.’

‘We hebben vanaf onze eerste optredens en opnamen na de eeuwwisseling zoveel gespeeld, in de tussenjaren vooral ook met andere muzikanten, dat we allemaal als muzikanten hard gegroeid zijn. Omdat we vanaf onze jonge jaren al samen speelden voelt nu weer samenspelen als een groot genot. De composities die we voorstellen voor nieuwe albums worden meestal pas in de studio uitgewerkt en in improviserende sferen uitgewerkt. Je hoort wel vaker dat een jazzband niet veel moet oefenen om de spontaniteit niet te verliezen. Vaak vind ik dat maar een onzingedachte omdat ik het dan vaak op albums niet terug hoor, maar bij Ilmiliekki is dat wel degelijk wel het geval. En dat hoor je ook terug in onze composities. Ze klinken vrij, ongelimiteerd tegelijk rond, want improvisaties hebben natuurlijk ook een begin en eindpunt.’

‘Om dat te bepalen heb je ervaring nodig en daar wordt je met de jaren ook alleen maar beter in. Daarnaast is het ook nog een keer zo dat we alle vier altijd verschillende projecten tegelijk aan de praat houden en we dus sowieso weinig tijd hebben, zelfs om een album op te nemen. Kun je nagaan als we ook nog eens het album echt goed zouden kunnen toeren. Nu blijven we meestal wat in Finland hangen omdat we eigenlijk alleen maar een Finse boeker hebben. We hadden het er vanmiddag over om nu toch eindelijk eens een internationale boeker erbij te nemen want onze muziek naar ‘buiten brengen’ begint nu toch wel urgenter te worden.’

‘Onze geschiedenis is een rare inderdaad’, zo vertelt Pohjola als ik hem vraag naar al die ‘tussenjaren’. ‘Dat komt ook omdat we na onze tweede plaat afhankelijk van elkaar ontzettend veel aanbiedingen kregen om met andere muzikanten te spelen of bij andersoortige projecten betrokken raakten. Het leek ons fijn om ons daar op door te ontwikkelen. Met Emma (Salokoski) namen we een paar jaar na ons tweede bandalbum nog wel een eerste gezamenlijke album op. En in 2014 hebben we als Ilmiliekki Quartet nog wel een nieuw album opgenomen voor een klein Fins label dat het album vervolgens nooit uitbracht vanwege geldproblemen. De eigenaar van dat label wilde én een platenlabel én een festival om zijn muziek daar op de podia te hebben maar zowel het festival als het label liepen op niets uit.’

‘Niet wij alleen werden door de gang van zaken benadeeld, er zijn veel meer muzikanten zo behandeld helaas. Dat Ilmiliekki album ligt dus nu in één of andere kluis. Wij wilden het album in ieder geval niet nog weer een keer opnemen en via iemand anders doen, dus die hele periode en die plaat zijn ‘verloren’ gegaan. Toen We Jazz met veel ambitie en een jonge hondengroep als organisatie startte gaven ze gelijk aan geïnteresseerd te zijn met ons te werken. Omdat zij én een groot en belangrijk festival organiseren én een platenlabel runnen op een nieuwe coole manier, met veel social media, en dat ook volledig snapten hebben we bij hen aangesloten. En nu ook superblij met hen. Zij hebben de afgelopen jaren door de coolness waarmee ze muziek benaderen een ware golf aan nieuwe interesse in Finse jazz bewerkstelligd en er echt voor gezorgd dat ook wij nu reacties vanuit de hele wereld krijgen en vragen of we daar ook komen spelen.’

We krijgen het toch ook nog even over zijn eigen nieuwe projecten. ‘Ik ben met veel nieuwe projecten bezig. Net terug uit Parijs waar ik met Sylvain Rifflet een aantal optredens heb gegeven. Sylvain heb ik ooit ontmoet op het fameuze Sud Tirol Jazz festival waar we samen werden gebracht in een band om nieuwe muziek te schrijven en uitvoeren. Onze vriendschap is vanuit daar doorgegroeid en we spelen graag met elkaar. Zoals je weet werd ik ook door Dave (Stapleton, niet alleen eigenaar van Edition Records, Pohjola’s platenlabel, maar ook toetsenman) gevraagd op het laatste Slowly Rolling Camera album Where The Streets Lead mee te spelen. En ook het samen met Jasper Hoiby (Phronesis) met de geweldenaar Jeff Ballard spelen was geweldig. Zo zijn er nog wel meer projecten geweest de afgelopen jaren. Daarnaast heb ik alweer veel nieuw materiaal om een nieuw album onder mijn eigen naam uit te brengen. (De opvolger van The Dead Don’t Dream van 2020). Ik ben alleen er nog over aan het nadenken met wie ik die ga opnemen. Veel te veel keuzes (lacht). Maar nu dus eerst die kerstplaat in orde maken en een goede internationale tour voor Ilmiliekki Quartet gaan opzetten.’