Bewapend met Iraanse roots, een afgeronde opleiding op de conservatorium van de Art University of Teheran, haar kamanchah (een Perzische puntviool), haar cheychak (een Perzische luit) en het unieke stemgeluid, vertrekt Gelareh Pour naar Australië om zich daar muzikaal te verbreden. In Melbourne behaalt ze haar Master of Ethnomusicology en rond ze de studie naar ‘The Lives of Iranian Women Singers in Diaspora’ af. Ze volgt hierbij het leven van zeven geselecteerde Iraanse zangeressen voor en na de migratie. In Australië openbaart zich een totaal nieuwe muziekbeleving. Ze deelt haar opgewekte nieuwsgierigheid met metal met de geroutineerde muzikant Brian O’Dwyer, die als drummer al een verleden in de punk en metal scene heeft opgebouwd.

ZÖJ betekent in de Perzische taal “paar”, en dit tweetal vormt ook het fundament van het etnische gezelschap. Voor mij herinnert het aan het meer culturele folklore werk van Dead Can Dance, en dan specifiek hun inheemse avontuurlijke Into the Labyrinth en Spiritchaser periode. Maar ZÖJ is uiteraard veel meer dan dat, ZÖJ is uniek in hun aanpak. Brian O’Dwyer dweept met exotische jazz, welke het uitweidende spanningsveld alleen maar mooier inkleurt. Fil O Fenjoon is een ondernemende nomadentocht door de kale Perzische woestijnvlaktes en het dichtgegroeide Australische berglandschap. Fil O Fenjoon laat vooral de fantasierijke verbeelding spreken. Een muzikale fata morgana, koel maar ook koortsig.

I Take Pictures of Fire schept het beeld van de verwoestende bosbranden die Australië in 2022 teisteren en welke een vernietigende indruk achterlaten. Gelareh Pour creëert een angstkreet door haar kamanchah te laten huilen. Tranen van een getergde aarde. Tranen die het opwarmende klimaateffect een verschrikkelijk bestaansrecht toedienen. Verpulverde noise uit de asresten van het bestaan. Beangstigend beklemmend, het geweten van een stervende planeet. Ergens vanuit die duisternis hechten verlichtende drones zich aan het onderhuids geweld. De wederopstanding verwerpt de roodbruine vlammen aan de horizon tot een gepaste achterfgrond. Kaal, treurend en leeg, gemeend rakend. I Take Pictures of Fire staat tevens voor de afbraak van het Groot Barrièrerif, het grootste koraalrif ter wereld en alle overige natuurrampen die Australië in de greep houden.

Hangman blijft in die filmische treurnis steken. Met klassieke fado achtige gothic sobere klaagzangpartijen beantwoordt Gelareh Pour haar vioolspel. Je hoort in de partijen overduidelijk de melancholische invloeden van haar invloedrijke leermeester Warren Ellis terug, die al een verleden bij Dirty Three heeft opgebouwd voordat Nick Cave hem bij zijn bende inlijft. De krassende experimentele hypnotiserende Dirty Three compositie Indian Love Song brengt alle emoties in Gelareh Pour samen, vreugde, woede en verdriet. Het onbewuste avantgardistische fundament waarop ZÖJ hun sound verder uitwerkt. Het stuk is gebaseerd op de in 2022 overleden Iraanse dichter Hushang Ebtehaj. Het is een gemis om zijn prachtige poëtische inslag achterwege te laten, vandaar de keuze om ze hier te vermelden.

Listen To Me, Hangman!
Our Anger Roars Into The Horns
Our Rage Pounds Upon The Drums
Rebellion Lifts Its Head Everywhere,
And Within The Bloody Bed Of People’s Fury,
A Tempest Is Born.

Ook het spirituele overpeinzende My Empty Boat (Part 3) komt uit zijn schrijverspen voort. Gelareh Pour draagt slechts de zwaarte van de woorden en brengt deze tot uiting. We naderen rustige vaarwateren, bezinning hangt als kerndeeltjes in de lucht en laat zich op de golven meevoeren. De opruiende jazzpercussie van Brian O’Dwyer sleurt je de diepte in, waar Gelareh Pour je als een verbitterende Sirene toezingt.

My Bed Is An Empty Shell Of Solitude,
And You, Like A Pearl, Adorn The Necks Of Others.

Hearts of Stone voltooit de Hushang Ebtehaj trilogie. De donderslagen van Brian O’Dwyer kletteren als goddelijke bliksemflitsen neer. Het hemelse liefdesspel, gebroken door verraad en verlaat. De weerspiegeling van je fragiele zelfbeeld in het hart van een ander. Gelareh Pour breekt de duistere scheidingslijn tussen culturele traditionals en gitzwarte postpunk doormidden en voegt hier haar eigen identiteit aan toe.

His Image Dwelled Beautifully In My Heart,
Shattering Our Heartless Mirror Apart.
The Mirror Broke into A Hundred Pieces At The Feet Of The Beloved,
Yet In Each Fragment, His Face Is Reflected, Untouched.
In Love, The Mirror Plays A Sincere Game,
It Holds Not Just One Heart, But A Hundred Hearts Aflame.

De beeldende Oosterse The God of Rainbows jamsessie van ruim 11 minuten gaat dieper op de milieuproblematiek in. Het verval van de zuurstofrijke flora en fauna, verdrongen door giftige gassen. Regenboogkleuren vermengen zich tot een grijze smogmassa. Door Gelareh Pour vrije interpretatie en improvisatie van de woorden van Forough Farrokhzad weerlegt ze de track naar de geschetste situatie van onderdrukte vrouwen, bedroefde kinderen die te snel volwassen moeten worden en de uitgeputte zon, die de wereld tegen wil en dank te snel opwarmt. Het instrumentale Hymn for Apollo eert de god van het licht en de zon, de almachtige heerser die de duisternis verdringt. Zalvende drones scheppen een hoopvol rustig sereen toekomstperspectief. Een prachtig betoog waarbij woorden achterwege blijven.

Het mysterieuze nachtdonkere Winter for Ghazal is oorspronkelijk van Seyed Ali Salehi, een van de grondleggers van de Iraanse Pure Wave-beweging. Een hedendaagse dichtersgenootschap die hun visie van het verleden in het heden koppelt. Winter for Ghazal symboliseert de dodende winter aan de ontwakende lente. De vrijheid en de schoonheid treffen hier elkaar en vliegen gebroederlijk de toekomst tegenmoed. Fil O Fenjoon sluit met de passionele Study of a Bull zelfstudie af waar ze elkaars mogelijkheden aftasten en deze compromisloos hun eigen weg laten bewandelen. Als een matador in wording daagt Gelareh Pour haar muzikale evenbeeld Brian O’Dwyer uit, die hier maar al te gretig op inspeelt. Fil O Fenjoon gaat soms bijna ten onder aan de improvisatiedrang, waardoor er weldegelijk winst te behalen valt, maar wat is dit verder toch een mooi stukje aan intense cultuurbeleving.