Neoliberalisme, hyperkapitalisme, alles omwille van economische groei, dat is de werkelijkheid waar we al tijden mee te maken hebben. In die werkelijkheid van marktwerking en marktdenken leven we ons leven om onze welvaart te laten groeien waarbij we de werkelijkheid van wat het voor ons welzijn betekent, voor de kwetsbaren in de samenleving en voor de kwetsbare natuur minder gewicht lijken te geven dan het belang van de economische groei in ons leven.

In 2016 verscheen van de hand van Nynke het prachtige Wachter. Dat album raakte al aan de beleving van natuur, raakte aan onze omgang ermee. In dit interview uit het jaar dat Wachter verscheen kun je dat al nadrukkelijk teruglezen. Nu, met het verschijnen van haar nieuwste album, Plant, staat natuur, duurzaamheid en hoe wij er mee omgaan nog meer centraal en stelt ze vragen bij de manier waarop wij onze levens inrichten, stelt ze vragen naar de keuzes die we maken, hoe we ons laten leiden én hoe we de toekomst in willen stappen én welke toekomst er überhaupt is. De keuzes die we maken in ons leven zijn nog zeer ingegeven door de wereld die we kennen én de maakbaarheid die we nu kennen. Als we willen reizen naar de verste streken met een vliegtuig, dan doen we dat. We gaan altijd uit van ons bestaan zoals we dat kennen én dat is de norm voor alles dat we doen én voor de keuzes die we maken. Durven we keuzes te maken die aansluiten op de natuur, met de natuur als uitgangspunt én durven we dus echt om te denken?

Geen lichtzinnige kost én zo is het ook niet bedoeld. Wakker schudden, ons bewust maken én mensen tot denken aanzetten om anders in het leven te staan. Voor Nynke lag de kiem voor dat anders denken bij een verblijf in Mongolië, waar ze zag hoe leven in en met de natuur anders kan zijn. Waar wij in ons moderne leven naast de natuur én vaak de natuur “er bij” nemen, kan het dus ook echt anders. Het is mooi om te zien hoe bewust Nynke er zelf mee omgaat en hoe bijvoorbeeld ook Plant langzaam door de tijd is uitgebracht: niet in één keer het album naar de markt gebracht, maar als een plant die groei, de nummers één voor één. Bijzonder is ook dat ze rondom de verschillende nummers van het album een podcast maakte, samen met Lex Bohlmeijer. Als basis voor de podcasts een gesprek over de thematiek van de nummers met mensen die haar inspireren, van podiumkunstenaars, filosofen, andere wetenschappers tot klimaatactivisten. Een zeer inspirerende reeks aan podcasts die ik ten zeerste aanraad, om op je gemak te luisteren en jezelf open te stellen voor de verschillende gesprekken over waar we nu staan én hoe de wereld zich verder kan ontwikkelen.

Bewust zijn van de natuur, bewust zijn van onze rol in de natuur en die niet langer zien als een bijzaak. Dat komt al naar voren in openingsnummer Stoarm. Dichtbij, soms bijna fluisterend, zingt Nynke en ze laat nadrukkelijk voelen hoe zeer de klimaatcrisis op ons afkomt. Haar man en muzikale partner Sytze Pruiksma begeleidt haar op piano met gedempte toetsenaanslag. Mooi, dreigend en tegelijkertijd klinkt er hoop. Niet zozeer voor ons als mensheid misschien, maar juist wel voor de natuur die in de vorm van een storm alles schoon kan spoelen van wat wij tot nog toe als mensen hebben voortgebracht, in ons omarmen van alles dat we willen bezitten, in ons loslaten van de natuur.

Your Ancestor blikt vooruit en terug op hoe wij in de toekomst gezien worden. In het Engels gezongen. Niet de eerste keer dat ze in het Engels zingt. Maar eerder was dat in een enkel nummer. Ze kiest er hier zeer bewust voor. Bewustzijn kweken. Breed. En dat gaat goed in het Engels. Dit is meer dan een lokaal vraagstuk. Meer dan iets dat alleen Nederland raakt. Dit gaat de wereld aan. De verklaring én onze acties even zeer: “You say growth was my Holy Grail. Yes, it was and it failed.” De bewustzijnsverandering die corona mondiaal teweeg had kunnen brengen, misschien al weer wegge-ebt. Vliegtuigen vliegen overal al weer heen en zolang als we maar kunnen consumeren, is alles goed. Of zo voelt het voor velen dan toch. Hoe zet je dit om in muziek? Mooi stemmig, heerlijke baslijnen, heerlijk arrangement, spaarzame instrumentatie en duidelijk makend dat de manier waarop we nu ons leven leiden niet anders dan eindig kan zijn. Indrukwekkend in kleinheid én fraai hoe de zang meervoudig klinkt. Het nummer dringt zich niet op. Je kunt je evenwel niet onttrekken aan de boodschap die Nynke brengt.

Tree Tree brengt Nynke nog dichterbij. En hoe mooi is het dat de instrumentatie nog spaarzamer klinkt. Een vraag aan een boom, aan de natuur of hoe zij gezien wordt, in het voorbijgaan van de jaren, van de eeuwen. Wij, slechts passanten, en hoe worden wij ervaren. Een erg mooi klein nummer dat de stem van Nynke wel heel mooi vangt.

Neighbours laat horen hoe zeer je met minimale instrumentatie en met het ritme in zanglijnen een intrigerend nummer kunt maken. Nynke bouwt de spanning al op met haar zanglijnen en met de variatie in haar stem en Sytze heeft een buitengewoon sfeervol arrangement gemaakt dat naarmate het nummer vordert wel naar een climax toe lijkt te groeien. Liefhebbers van Nynke weten al langer dat de twee in hun composities tot grote hoogten kunnen stijgen én dat gebeurt hier ook weer. En als je je dan bedenkt waar het nummer over gaat, dan is het helemaal prachtig dat zulk een grootse ode er kan zijn voor datgene dat wij soms al helemaal niet kunnen of willen zien in de natuur om ons heen.

Sabearelân is een hoopvol liedje. Hoe mooi zingt Nynke dit! Prachtig begeleid en wederom groots in zijn beperktheid. Dat is zeker ook hier een heel sterk punt. Waar fluisterend zingen niet iedereen goed afgaat, komt het bij Nynke er heel sterk uit: zeer mooi. Dan over naar Last Day, misschien wel het donkerst gekleurd op het hele album, maar daarmee niet minder mooi. Wederom complimenten voor de wijze waarop Nynke en Sytze dit nummer samen hebben gemaakt. Een nummer ook om stil van te worden.

Maar dat geldt voor het hele album. Ook Dûnsje Yn ‘E Mist is in al zijn kleinheid en verstilling erg mooi. Nynke heeft niet veel nodig om indruk te maken. Het is een nummer dat door haar zang alleen al erg kan raken. De instrumentatie zo verfijnd en klein maakt het af. Juist in die kleinheid én juist zonder uit te halen, staat de stem van Nynke als een huis.

Haar stem klinkt gedubbeld in Cassandra. Het doemverhaal van Cassandra als profetie voor de tijden waar we nu in leven. Zien wij onder ogen waar we voor staan of lachen we het ook weg? Mooie tekst, mooie ritmiek en zeer passend in de stroom van het album en natuurlijk in de thematiek van het album. Dat is iets waar Nynke en Sytze zeer wel in geslaagd zijn.

Plant is een album geworden dat in alle nummers de thematiek van ons leven met de natuur centraal stelt, urgenter dan ooit. Nynke brengt dat beeldend aan de hand van het verhaal van een vrouw die zich afvraagt hoe het zou zijn te leven als een plant, wortelend in waar je wortelen kan én niet in de betonnen wereld waar we ons nu zelf proberen te wortelen. Hoezeer kun je daar immers in wortelen? Nynke komt naast haar moedertaal, Fries, nu ook met teksten in het Engels, om zo haar boodschap ook breder onder de aandacht te brengen. Dat gaat haar zeer goed af. Natuurlijk was de stem van Nynke altijd al belangrijk in haar muziek, maar de keuze om het album zo dichtbij te laten klinken als nu, maakt haar stem, juist in het kleine, nog wezenlijker. De twee hebben het album niet helemaal alleen genaakt. In een aantal nummers speelde Peter Sijbenga bas en synthesizers en ook Ward Veenstra droeg bij met het spelen van synthesizers en banjo.

De arrangementen van Sytze kenmerken zich zoals altijd door creativiteit, maar meer dan op de vorige albums nog mag de muziek klein zijn. En hoe mooi is dat! Ook daar waar de instrumentatie een grotere rol heeft, is de muziek nooit overweldigend. Ja, overweldigend mooi, maar nooit overdonderend in kracht: er is een natuurlijke balans tussen stem en instrumentatie zoals ook slotnummer De Dream laat horen. Het bouwt zeer zeker in spanning op, maar laat de zeggingskracht vooral aan de stem van Nynke. Met Plant heeft Nynke een album uitgebracht dat prachtig is om naar te luisteren en om van te genieten. De wrange paradox is dat die pracht wel een schrijnende urgentie aan de kaak stelt. Het roer moet daadwerkelijk om als we dat willen. Alleen wij zelf kunnen dat veranderen. Het is te hopen dat het album niet alleen vanwege zijn artistieke waarde hoge ogen gooit, maar dat het vooral ook mensen laat nadenken, bewust laat worden en ogen en oren opent om meer in verbinding met de natuur te gaan leven. Vertraag eens, kies bewust voor een wandeling in de natuur, wees je bewust ervan dat je daarbij hoort, veel meer dan bij beton. Neem de natuur in je op, ruik, proef, voel, adem en geniet.