Een reis door de tijd op de beweging van een strijkstok, op de klank van snaren en gespannen vellen, op het ritme van dansende sprongen, een reis door de tijd op de in- en uitademing … zo voert het drietal onder aanvoerderschap van altviolist Garth Knox de luisteraar langs een denkbeeldige tijdsruimte van negen eeuwen en brengt daarin de klanken van twee componistes bij elkaar, die van Hildegard van Bingen (1098-1179)( Ave, Generosa)via via bij de klanken van Kaija Saariaho (1952) (Vent Nocturne). Wat op het eerste gezicht of gehoor lineair lijkt, ontpopt zich als evenzeer als circulair. Eigentijdse spectrale muziek leidt tot herontdekking van de muzikale rijkdom van het klankenspectrum zoals je dat bijvoorbeeld vind op ‘omslachtige’ oude instrumenten als de viola d’amore met d’r sympathetische snaren.

De in Schotland opgegroeide Ier Knox speelde jaren lang in het Arditti String Quartet, hét snarensemble in de eigentijdse muziek. En zo kom je gauw vanuit de eigentijdse gecomponeerde muziek terecht bij de volksmuziek waar dit soort ongetempereerde klanken ‘spelen’, met name de dansen, waar zich componisten in voorbije tijden (zoals Bach bijv.) in hun werk op baseerden. De saltarello, een springdans, is één markant voorbeeld van zo’n archetype die nog steeds doorwerkt. Niet alleen de dansvorm, ook tonale con- figuraties spelen een belangrijke rol in de archetypen. Knox, Vesterman en Lemêtre doorkruizen dit veld via een aantal bekende en minder bekende landmarks. Te beginnen met iets waar twee sterke archetypische bronnen bij elkaar komen, de Appalachian traditional Black is the Colour of My True Love’s Hair en Leaving Brittany van de legendarische Schotse fiddler Johnny Cunningham (1957-2003). Black Is The Colour kennen we vooral van de hercompositie van John Jacob Niles (1892-1980) en zijn opname uit de jaren 40 met haar sterke impact op de Amerikaanse folkmusic van de jaren 60 en de bewerkingen door eigentijdse componisten als Luciano Berio en George Crumb. Het openingsstuk staat voor het sterke Celtische element dat zich nog eens in het afsluitende Pipe, Harp, Fiddle manifesteert.

Een even sterke oude gecomponeerde landmark, een Dauerbrenner, is Purcells Music For A While van waar- uit het doorgaat naar een opus dat Vivaldi speciaal voor Viola d’amore schreef. Het kernstuk met van Bingen, uitgevoerd op fiddle of vedel, en Saariaho wordt “verbonden” door stukken van twee oude componisten wier werk eveneens niet kapot te krijgen is, t.w. Machaut (1300-1377) en Dowland (1563-1626). De veelvormig- heid in de reeks van stukken werkt uitstekend mede doordat de luisteraar alles in het licht van de variatie van het klankspectrum beleeft. De ontvouwing en de variatie van de klank is rode draad én de toonvorming zelf wordt door Knox ook voortdurend muzikaal ingezet getuige Knox’ eigen stuk Fuga libre for viola solo. Hierdoor ontstaat een boeiende samenhang die bij live-uitvoeringen nog een stuk intenser is. Het is dus veel meer dan ‘passend’ of ‘verwant’ werk bij elkaar zetten en uitvoeren. In dit geval reflecteren en doordringen de delen elkaar op een even sterke als aparte wijze. Niets komt uit niets, niets gaat naar het niets. En daarbij wordt het mogelijk je gevoel van het verstrijken (of hebben) van tijd for a while vergeten.

Radio – concertzender ON DEMAND
Audio
Garth Knox

Video
Folies Marin Marais – Garth Knox viola, Agnès Vesterman, violoncello

Celtic Folktunes – Garth Knox viola, Agnès Vesterman, violoncello

Trackinglist Saltarello

1. Black Brittany (trad,/NILES/CUNNINGHAM)
2. Music for A While (Arr. for Viola D’Amore and Cello) (PURCELL)
3. Allegro (Arr. for Viola D’Amore and Cello) (VIVALDI)
4. Largo (Arr. for Viola D’Amore and Cello) (VIVALDI)
5. Presto (Arr. for Viola D’Amore and Cello) (VIVALDI)
6. Fuga Libre (KNOX)
7. Ave, Generosa (Arr. for Fiddle and Percussion) (v. BINGEN, MACHAUT)
8. I. Sombres Miroirs Dark Mirrors (Vent Nocturne) (SAARIAHO)
9. Flow My Tears (Arr. for Viola D’Amore and Cello) (DOWLAND)
10. Ii. Soupirs De L’Obscur Breaths of the Obscure (Vent Nocturne) (SAARIAHO)
11. Three Dances: Saltarello I – Ghaetta – Saltarello Ii (trad.)
12. Pipe, Harp and Fiddle (trad.)