Op Predicting The Past toont David Olney zich andermaal de grootmeester die van alle markten thuis is. Hij voorziet de protagonisten in zijn nummers als geen ander van vlees en bloed, maar is nooit bang om zich bloot te geven in een ballad die, hoe persoonlijk ook, het toevallig autobiografische ver overstijgt.

Tot in zijn uitgekookte rockers etaleert de man zijn acteertalent. Als het snauwerige haantje van Jama Ball maakt hij en passant Ronnie Hawkins’ My Girl Is Red Hot overbodig, en in You Never Do explodeert de belichaamde figuur in overdonderende razernij wanneer hij door de dame op wie hij zijn zinnen heeft gezet langer aan het lijntje wordt gehouden dan zijn libido verdraagt.

Geen album van de briljante satiricus Olney – die geregeld juist de spot drijft met wat hij volgens de politiek correct geconditioneerde toehoorder zou moeten verdedigen – is compleet zonder dat hij aan de haal gaat met clichés uit (vooral) de folktraditie. Eerder heeft hij onder meer de verheerlijking van Jesse James als een Amerikaanse Robin Hood radicaal om zeep geholpen, en de veronderstelde heroïek van treinovervallen geparodieerd. Ditmaal is het de beurt aan de gemeenplaats van de per definitie onschuldig gestrafte. In het sardonische We’re All Innocent In Here kruipt Olney in de huid van een gevangene die zijn veroordeling bestrijdt met alle geijkte argumenten – van de omgekochte rechter en de incompetente advocaat tot de noodzaak van “het systeem” om koste wat kost iemand de desbetreffende misdaad in de schoenen te schuiven – en wiens pleidooi door die waslijst van vertrouwde uitvluchten volkomen ongeloofwaardig wordt, iets wat hij in het sarcasme van het herhaalde slotcouplet impliciet lijkt toe te geven. (Overigens zal de songschrijver de laatste zijn om te ontkennen dat er aan het Amerikaanse rechtsstelsel een heleboel structureel niet deugt.)

Ik beperk me hieronder tot aantekeningen bij een handvol andere liedjes, al vraagt elke nieuwe Olney eigenlijk om een essay in plaats van een recensie.

There Was A War – Het relaas van een soldaat die zich na een (niet gespecificeerde) oorlog nooit meer thuis heeft gevoeld onder zijn medemensen. De voormalige militair krijgt een uiterst karige verteltrant mee, niet om de luisteraar te raken met de omgekeerde retoriek van het understatement – een versleten trucje dat Olney niet nodig heeft – maar om te illustreren dat de veteraan die in de song het woord voert geen taal heeft voor de verschrikkingen aan het front.

Smoke On Ice – Portret van een femme fatale, streetwise, corrupt, en soms (berekenend?) kwetsbaar. Een mindere artiest was hier niet verder gekomen dan een sjabloon uit Tatort: de vamp die iedereen om haar vinger windt en die halverwege de aflevering zonder mankeren dood wordt aangetroffen. Olney’s tekening van de vrouw is zowel gefascineerd als treffend nuchter, en hij weet via de verwoording van zijn eigen complexe en botsende observaties ook háár meerduidigheid recht te doen.

Things Fall Apart – Ik geloof dat niemand de fragiliteit van alles wat wij op aarde uit zelfbescherming als permanent beschouwen tegelijkertijd suggestiever en schuwer heeft uitgedrukt dan Olney in deze beschrijving van de geestelijke aftakeling van een geliefde. Het minimalistische arrangement onderstreept de macabere onvermijdelijkheid van het proces.

Cruel Symphony – Liggen de associaties met de jaren twintig aan de vocale presentie van Toni Lunsford (op Ache of Longing uit 1994 de vrouw achter de tap in Barrymore Remembers), of aan de uit ’14-’18 stammende krijgsbeeldspraak van de zanger? In ieder geval is dit een in de beste zin van het woord ouderwetse serenade waarin de hoofdpersoon zijn minnares met de laconieke charme van Clark Gable de geschiedenis in herinnering brengt van hun even turbulente als noodlottig verslavende verhouding.

The Beginning And The End – Olney manifesteert zich hier niet via een van de zo verschillende karakters die zijn songs bevolken. Hij is alleen zichzelf als hij stem geeft aan – ik kan het ook niet helpen – de diepe persoonlijke ervaring van niets minder dan een kosmische harmonie. Tekst, melodie en voordracht zijn plechtig, maar vanuit een innerlijke noodzakelijkheid. Ze vloeien onmiddellijk voort uit een doorwerkende, dankbare verwondering over de ervaring in kwestie. Het lied besluit een cd die opnieuw blijk geeft van Olney’s ongrijpbare veelzijdigheid, en die zijn positie in de top tien van levende Amerikaanse singer-songwriters verder verstevigt.

Predicting The Past gaat vergezeld van een compilatie van studio-opnamen uit de jaren 2000-2012. Sommige stukken dateren uit de vorige eeuw, maar zijn ook gebruikt voor de drie korte thematische plaatjes die vorig jaar oktober zijn verzameld onder de titel Body Of Evidence. Hoewel nummers van The Wheel en Migration door juridische barrières ontbreken, zijn Olney’s manager Mary Sack en Rootsy-baas Hakan Olsson er toch in geslaagd om een zorgvuldige bloemlezing uit Olney’s latere werk te presenteren.

Track List Predicting the Past:

1. Girl Up On A Hill
2. A Long Time Ago
3. Jama Ball
4. We’re All Innocent In Here
5. Johnston City Blues
6. Long Gone Daddy
7. There Was A War
8. You Never Do
9. Smoke On Ice
10. Look
11. Walkin’ Blue
12. Lampshades
13. Things Fall Apart
14. Red Guitar
15. Cruel Symphony
16. The Beginning And The End

Track List Retrospective 2000-2012:

1. Omar’s Blues
2. If It Wasn’t For The Wind
3. If I’d Have Known I Couldn’t Do It
4. Sweet Poison
5. Who’s The Dummy Now?
6. One Tough Town
7. Oh Yeah
8. Postcard From Mexico
9. Train Wreck
10. Little Sparrow
11. Red Tail Hawk
12. The Moment I Tell You Goodbye
13. Frank Is Gone
14. Sunset On Sunset Boulevard
15. Jerusalem Tomorrow
16. Barabbas
17. Go Down Dupree