Na de eerste succesvolle, alom bewierookte albums met Portishead deed Beth Gibbons het lange tijd rustiger aan. Eenieder die haar wat nauwkeuriger volgde kon dit wel zien aankomen. Gibbons was nu niet bepaald iemand die zich met plezier wentelde in roem en gemakkelijk succes.

Ze trok in 2002 echter weer kortstondig de aandacht door het fraaie album Out of Season van Rustin Man, ex-Talk Talk bassist Paul Webb, op indringende wijze naar zich toe te trekken. Zwaarmoedig en emotionerend; de zang van Beth Gibbons was nog even uniek als in 1994.

Third, de derde en laatste studioplaat van Portishead bleek in 2008 een opvallend beklemmend werkstuk, zelfs voor Portishead begrippen. Een heftigere plaat die zich qua sound onderscheidde van de voorgangers. Meer nog dan voorheen gaf de immer indringende Beth Gibbons de muziek van Geoff Barrow en Adrian Utley een onontkoombare urgentie en emotie mee.

Bij het beluisteren van dit langverwachte solodebuut van Beth Gibbons, Lives Outgrown, dringt de donkerte van Third zich zeker op. Gibbons kijkt het beest in de bek. Het is een intense verkenning van ouder worden, bezorgdheid, vertwijfeling en de zucht naar grip, naar positieve emoties en verbinding. Sombere tijden, deels door sterfgevallen, gaven voeding aan de songs. Maar ook het moederschap, angsten en de menopauze vonden een weg in de muziek. Kon Gibbons vroeger nog wel bijsturen op haar levenspad, nu de energie toch op een lager pitje staat dan dertig jaar geleden, is dat zwaarder.

‘Gone too far to rewind … We all know what’s coming’, zingt ze klaaglijk op Rewind. Als je jong bent weet je niet hoe het afloopt, hoe de late jaren uitrollen, aldus Gibbons. Je denkt: we komen er wel doorheen. Maar sommige eindes zijn moeilijk te verteren. De muziek op Rewind heeft iets tribaals, iets eeuwenouds. De donkere folk-klanken worden een aantal keer door chaos opgeschud.

De antieke, gewijde folksferen duiken overal op en geven Lives Outgrown zijn dwingende karakter. Fraaie, stemmige strijkers, atmosferische, organische drums en percussie en de voordracht van de door de wol geverfde Gibbons; het zijn de essentiële ingrediënten op de plaat. Producer James Ford (Arctic Monkeys, Depeche Mode) en drummer Lee Harris, van Talk Talk faam, verdienen een groot compliment voor het geluid van het album. De enorm sfeervolle opener Tell Me Who You Are Today, is direct een entree van jewelste en Gibbons en band laten je hierna eigenlijk niet meer los.

Het traag pompende Floating on a Moment, met fraaie, diverse achtergrondzang en mooie akkoorden, was eerder al een veelbelovende aankondiging van de plaat. Eentje die er geen doekjes om wond: ‘Not that I don’t want to return / It just reminds us that all we have / All we have is here and now’. Ook Reaching Out snelde het album vooruit. Een verrassende, opzwepende song waar zowaar blazers opduiken, maar wederom met een eerlijke blik naar binnen: ‘I need your love to silence all my shame / I need you always / So please, don’t misunderstand / To silence all this shame’.

Andere piekmomenten op een album vol hoogtepunten worden gevormd door Burden of Life, waar toms en akoestische gitaren de toon zetten, om vervolgens ruimte te geven aan strijkers vol dramatiek. Gibbons’ schrille, zuivere zang maakt deze intense song nog mooier. Ook de derde single, Lost Changes, is aangrijpend. Nachtelijke, filmische sferen die niet hadden misstaan op Third. Zwierige, bijna Oosterse strijkers geven For Sale een bijzondere lading. Gibbons vraagt zich vertwijfeld af: ‘If we don’t stop now / Will we go too far?’

De plaat lijkt op het einde toch een opening te bieden. Na de maalstroom aan sferen en energie van Beyond the Sun, geeft het afsluitende Whispering Love meer lucht: akoestische gitaar en fluit zetten de toon. De percussie blijft achterwege, al rommelt er op de achtergrond nog wel het een en ander en geeft de kale viool nog wat prikkels. Deze slotminuten van Lives Outgrown lijken echter een nieuw perspectief te bieden. Kalmerende buitengeluiden sluiten het album af. Na een decennium vol veranderingen waarbij Beth Gibbons zichzelf moest herpakken, lijkt er een nieuwe tijd te zijn aangebroken. ‘Now I’ve come out of the other end, I just think, you’ve got to be brave’.