×

Concert

17 juli 2017

Zo weinig mogelijk slapen bij Sleep in het Concertgebouw

Geschreven door: Dick Hovenga

Label: Deutsche Grammaphon

Een nacht met een grote groep mensen op bedden verblijven in het Amsterdamse Concertgebouw en luisteren naar de muziek van Max Richter, hoe fijn wil je het hebben? Afgelopen zaterdagnacht werd tijdens Robeco Summer Nights Sleep van Max Richter opgevoerd. Vlak voor middernacht werden de eerste tonen ingezet en om ruim 8 uur op de zondagochtend werd met het fraaie slotstuk het concert beëindigd. Wat een belevenis!

Natuurlijk is het meesterwerk Sleep van modern componist Max Richter, oorspronkelijk vanuit Berlijn werkzaam maar onderhand al net zo veel in Londen werkende, de soundtrack van acht uur slaap. In verschillende tijdsperioden opgebouwd komen de melodieën die Richer op de piano schreef in steeds veranderende vormen tot ons. Fraai loom, melancholisch van aard en fascinerend in opbouw. Normaliter zal je thuis nooit de volledige acht uur muziek afspelen, hoewel er een CD box-set is die het volledige Sleep bevat. Dat doe je dan toch in fases meestal. De dubbele vinyl editie was wat dat aangaat een perfecte manier om een heel goede indruk van Sleep te krijgen. Maar zo’n nachtsessie in het Concertgebouw is natuurlijk iets wat je dan wel weer zeker wilt meemaken.

Hoe bijzonder is het als je in de gangen van het Concertgebouw mensen al met slaapzakken en pyjama’s ziet rondlopen? En al die bedden/stretchers die er zijn neergezet werken ook al mee aan een welhaast vervreemdende sfeer. De benedenvloer van het Concertgebouw is er helemaal klaar voor als Max Richter met zijn muzikanten, in totaal, naast Richter, 5 strijkers en een zangeres, het podium op komen. Hij stelt de muzikanten voor, zegt ‘We meet at the other site’ en begint aan de piano aan de eerste tonen van Sleep. Het voelt gelijk vertrouwd, geruststellend en relaxt. Je ziet veel mensen die eerst nog op de bedden zaten rustig aan gaan liggen, het dekbed over zich trekken en de muziek over zich heen laten komen.

Ik probeer zo lang mogelijk wakker te blijven, de muziek op me in te laten werken, maar het lukt niet helemaal. Ik merk dat ik af en toe even wegzak. Rustig op mijn rug gelegen, kijken naar dat prachtige plafond en die haast hallucinerende muziek zo prominent aanwezig kun je haast niet anders dan wegdromen. Het voelt een soort van onwerkelijk. Muziek is bedoelt om naar te luisteren, helemaal niets van te missen, maar Sleep is juist bedoelt om in slaap te vallen, hoe raar is dat. Ik kan me niet voorstellen dat ik naar een concert ga, al helemaal niet naar een concert als dit en dan een half uur nadat het begonnen is in slaap te vallen en misschien pas een half uur voor de finale wakker te worden. Maar dat het verschillenden overkomt is zeker. Ik probeer echter zoveel mogelijk muziek mee te krijgen.

De ijle tonen van de zang, de zangeres zingt geen melodielijnen maar tonen, in combinatie met de pianoklanken en wat fraaie vervormers die extra galm geven maken de muziek gewoonweg te intrigerend om in echt in slaap te vallen. En als de strijkers dan samen de door Richter ingezette melodielijnenspelen kun je wel huilen zo mooi als het allemaal klinkt. Sleep is al helemaal bijzonder als je met wat kleine wegtrekkers de complete acht uur aan muziek hoort, een krachtig meesterwerk, en absoluut tijdloos van karakter. Briljant in arrangementen vormgegeven waarbij de soms zo eenvoudig klinkende melodielijnen door de andere instrumenten met een muzikale kwinkslag net iets anders klinken waardoor er een prachtige harmonie ontstaat. Het repeteren van de melodielijnen werkt immer omdat het steeds net niet hetzelfde is of dit in je hoofd een net andere vorm krijgt.

Af en toe zit het podium vol met muzikanten, dan weer zit Richter alleen achter zijn laptop of piano om de muziek in banen te leiden. Dan wordt hij weer alleen door viool of cello of zang bijgestaan. Ongelooflijk hoe zeven muzikanten acht uur lang een muziekstuk spelen en het publiek daar geen participatie in heeft. De muzikanten spelen de muziek voor het publiek dat in slaap of in vervoering op bedden ligt. Als uiteindelijk om kwart voor 8 het laatste gedeelte wordt ingezet, is het grootste gedeelte van het publiek al wakker om het optimaal mee te kunnen maken. Of worden wakker als het wel wakkere publiek een oorverdovend applaus geeft.

Een nacht Sleep is een ervaring die je aan iedereen wil doorvertellen. Hoe begrijpelijk ook dat Richter deze optredens maar heel weinig doet, je bioritme gaat helemaal aan gort als muzikant, hoe jammer het ook is natuurlijk. Het Concertgebouw was al lang voor de avond uitverkocht en je zou willen dat veel meer mensen dit zouden kunnen ervaren. Nog nooit van mijn leven een zo lang concert meegemaakt. Een concert dat ook nog eens vanaf het allereerste begin tot het laatste moment zo intrigeerde.

Sleep werd live gestreamd en kan nog worden teruggekeken: http://concertgebouw.videodock.com/view/41/