Luise Volkmann en Julia Kadel de creatieve smaakmakers Jazzfestival Viersen 2024 (1)

Klein, maar fijn is wel van toepassing op het Internationales Jazz Festival Viersen waarvan de 37ste editie op vrijdag 20 september opent met een concert met Karolina Strassmayer in de Kreuzkirche, vlak achter de Festhalle waar de rest van het programma plaatsvindt. Maar zo klein en intiem het festival is, zo groot zijn de namen die ze hier in de kleine stad onder de rook van Mönchengladbach hebben weten te strikken. Een bescheiden bloemlezing uit de afgelopen drie decennia programma in Viersen: Uri Caine, Tomasz Stanko, Maria Schneider, Ron Carter, Dave Holland, Willem Breuker, Joe Zawinul, Lee Konitz, Richard Galliano, Ahmad Jamal. De laatste jaren zien we net zoals bij vele festivals (enkele uitzonderingen daar gelaten) meer pop in de programmering komen, zo ook in Viersen. Dit jaar prijkt Al Di Meola als hoofdact op de affiches. Maar het fijne vinden wij vooral bij de creatieve verrassingen in de kleine zaal, dit jaar op vrijdag met artist in residence, de saxofoniste Luise Volkmann op vrijdag en pianiste Julia Kadel op zaterdag 21 september.

Het is warm nazomerweer als we in de prachtige neogotische Kreuzkirche getuige zijn van het openingsconcert van de formatie Klaro! o.l.v. saxofoniste Karolina Strassmayer, en haar echtgenoot Drori Mondlak op drums, Mike Roelofs op toetsen en Jos Machtel op contrabas. Strassmayer is in ’71 geboren in Oostenrijk in een muzikale familie en zagen we al eerder in Viersen samen met Emiel Parisien. Ze studeerde in Graz en New York, waar ze 15 lang werkte en vanaf  2004 is ze – toen als eerste vrouw – verbonden aan de WDR Bigband in Köln. Hiernaast houdt Strassmayer zich bezig met het coachen van vrouwelijke collega’s in de jazz. In mei van dit jaar bracht Strassmayer en Mondlak het prachtige album Speak Your Truth uit, in samenwerking met vibrafonist David Friedman. Nieuwe composities, met verfijnde melodieën en mooie klankcombinaties vullen de grote ruimte in de volle kerk. In het nummer Call of the Forefathers, dat een ode is aan festival stichter Ali Haurand, horen we een synergie van echo’s uit de Alpen, de geboortegrond van Strassmayer én Amerikaanse blues uit New York. Het warme gevoelige spel van Strassmayer combineert geweldig met het delicate en knappe toetsen werk van de uit Grubbenvorst, bij Venlo, afkomstige Roelofs op zijn Rhodes met als resultaat een prachtige opening van het festival.

Artist in Residence 2024 is saxofoniste Luise Volkmann. Volkmann is geboren in 1992, groeide op in Bielefeld en heeft in haar nog jonge carrière tal van interessante projecten op haar naam staan. Ze studeerde o.a. in Leipzig en werkte in Brazilië, Parijs en Kopenhagen, waarmee ze een breed netwerk van collega artiesten opbouwde, maar die ze ook als vrienden ziet, zo vertelt ze ons na het concert. Ze beschouwt haar muzikale werk als een complexe taal, waarin plaats is voor multi-interpretatie en ambigu gedachtengoed, waarbij er voldoende ruimte blijft voor invulling door de luisteraar. In maart van dit jaar werd ze benaderd door Petra Barabasch, artistiek leider van Jazz Festival Viersen met de vraag of ze Artist in Residence wilde worden tijdens de editie van dit jaar. Ze kreeg de volledige vrijheid voor het invullen van de volledige vrijdagavond met drie sets in de kleine Ernst Klusen Saal. Voor Volkmann een mooie kans om drie van die muzikale samenwerkingen met haar artistieke vrienden te presenteren: 3grams, Été Large en Trio Volkmann/Jarret/Andrzejewski.

De eerste set bestaat uit 3grams. De formatie bestaat 2 jaar en met de bijzondere lineup van twee zangers, de uit Zweden afkomstige Casey Moir en Michael Schiefel, geboren in Münster en leraar vocal jazz aan het conservatorium van Weimar. Met deze formatie maakte ze onlangs een kleine muzikale roadmovie, waarbij ze al fietsend, zingend en musicerend door de straten van Köln bewegen. Volkmann licht ons toe dat haar interesse in dit project vooral zit in de drie klankbereiken van de artiesten binnen het spectrum van alto:, alto sax, mezzo sopraan en hoge tenor. Het resultaat is prachtig. Alle drie spelen met de tonen en effecten die samensmelten tot een verbazingwekkende klankwereld. Moir en Schiefel zijn ware stemkunstenaars, die toveren met klanken en woorden. De knappe klanken die Volkmann daarbij produceert maken het tot een geweldig geheel.

De tweede set van Volkmann is met haar ensemble Été Large, een Frans-Duitse formatie, die maar liefst uit 13 muzikanten bestaat en waar de vocalisten Moir en Schiefel eveneens deel vanuit maken. De band bestaat volgend jaar 10 jaar en is opgericht in Leipzig tijdens haar studie aldaar. Het is het derde repertoire van de band, The Stories We Tell, dat vanavond centraal staat. Volkmann vertelt ons: “Het gaat over de kracht van muziek om verhalen te vertellen. Ik zie het eigenlijk als hele complexe kracht omdat het tegengesteld is aan gemakkelijk en heldere verhalen die maar op één manier zijn uit te leggen. Bij muziek is niet alles duidelijk of uitgelegd, er blijft altijd ruimte voor verschillende duiding bij de ontvangers. Muziek is heel krachtig om mensen bij elkaar te brengen. De verhalen die onze muziek vertellen kun je vergelijken met folksongs. Ze gaan bijvoorbeeld over over onze relatie met de natuur, over leven en dood en de balans daartussen en over non verbale communicatie.” De muziek en de composities van Été Large voelen als een warm bad. De groep straalt een enorme verbondenheid uit, het enthousiasme en de spirit om samen muziek te maken zit diep in het uitgevoerde werk. Met een grote dynamiek wisselen krachtige passages zich af met meer ingetogen en lyrische stukken. De zangpartijen zijn theatraal en met gepaste humor. Volkmann laat daarbij knap solowerk horen, waarbij gevoelige tonen samensmelten in indrukwekkende klankspel van het collectief.

De derde en laatste set wordt weer intiemer met het trio Volkmann /Jarret/Andrzejewski, waarbij Volkmann samen speelt met gitarist Paul Jarret uit Parijs en drummer Max Andrzejewski uit Berlijn. Het trio is ontstaan in 2023 in Hamburg met een carte blanche optreden in een jazzclub aldaar. Viersen is pas het tweede optreden en deze herfst staat er een tour gepland in Azië. Het trio speelt composities van alle drie de bandleden, die ook componeren voor grotere ensembles. De composities worden in de uitvoering in de kleine zaal, vol met publiek, gemixt met frisse en vrije improvisaties. Volkmann is zeer getalenteerd en in staat om haar creativiteit om te zetten in een breed spectrum aan muzikale uitingen die niet in één hok te plaatsen zijn. Zo is ze dé creatieve smaakmaker in Viersen op vrijdagavond, door het publiek meer te verrassen dan de geroutineerde collega’s in de grote zaal.

In de grote zaal zijn we tussen de sets van Volkmann door getuige van een optreden van de uit Köln afkomstige vocaliste Pe Werner en later op de avond accordeonist Vincent Peirani. Werner wordt begeleid door een zeer geroutineerd trio onder de leiding van pianist Frank Chastenier, Lisa Wulff op contrabas en Alex Parzhuber op drums. De 63 jarige oorspronkelijk uit Heidelberg afkomstige zangeres Werner is een veelzijdig singer songwriter die met name Duitstalige nummers zingt in het mainstream bereik. De gedegen begeleiding maakt het interessant, vooral Chastenier, die boogt op een ruime ervaring bij onder andere de WDR Bigband en die opvalt door zijn minutieuze timing, waarmee hij prachtige swingende accenten zet in de rust momenten in de zang van Werner, met daarbij een levendige en vermakelijke mimiek. Werner zingt een uitgebreid repertoire waarbij haar teksten gaan over de maan, als inspiratie voor het leven en de liefde.

Aan het einde van dag één sluiten we in de grote zaal af met het project Jokers van Vincent Peirani. Oorspronkelijk ontstaan met een opdracht van de NDR (Nord-Deutsche Rundfunk) om bij twee concerten iets nieuws uit te proberen zocht Peirani de samenwerking met de Italiaanse gitarist Federico Casagrande en drummer Ziv Ravitz. Ravitz is vanavond verhinderd en wordt vervangen door de uit Parijs afkomstige Martin Wangermee, die niets voor Ravitz onderdoet. Peirani zijn composities zijn mystiek en dynamisch tegelijk. De volle grote zaal luistert in stilte de spiritueel aandoende stukken, waarin bij momenten enorme power wordt toegevoegd door Cassagrande en Wangermee. Peirani laat ook alle ruimte voor zijn metgezellen, die met prachtige en energieke solo’s het mooie werk van Peirani aanvullen. Een gave afsluiter van de eerste dag Jazz Viersen.

Verslag 2 met onder andere Julia Kadel verschijnt binnen enkele dagen.