Le Guess Who? inspireert en verrast
De donderdag en vrijdag van Le Guess Who? waren al lekker inspirerend en verrassend. En dat geldt ook voor het weekend. De zaterdagavond begint al direct heel bijzonder: in de Jacobikerk treden Farida & The Iraqi Maqam Ensemble aan. De kerk zit vol en onder het publiek bevinden zich de nodige hoogwaardigheidsbekleders uit (o.a.) Irak. Farida’s zangtechniek, Maqam, is technisch complex en vereist bovendien veel achtergrondkennis en begrip. Na een lange instrumentale opbouw valt ze in met haar warme, diepe en aangrijpende stem. Ze doet ergens wat denken aan de gevierde Egyptische zangeres/musicus Om Kalsoum. De afwisseling instrumentaal/vocaal blijft het hele concert terugkomen. Het publiek is gefascineerd en het merendeel blijft het relatief lange concert tot het einde toe beluisteren en bekijken, iets wat op festivals niet altijd gegarandeerd is natuurlijk.
Ondertussen vergaapt de volle Ronda zich aan accordeonist aan Mario Batkovic, die door curator James Holden is gevraagd en vorig jaar ook al op Le Guess Who? speelde, toen op voorspraak van Savages. De goedlachse Bosniër speelt een bij vlagen verbluffende set die veel in zich verenigt: minimale muziek, drones, ambient en kamermuziek. Het publiek is gebiologeerd; de accordeon blijkt een ware schatkamer te kunnen zijn.
Er is zaterdag ook weer de nodige Afrikaanse muziek op Le Guess Who? Maȃlem Houssam Guinia & Band brengen gnawa, ceremoniële folk, poëzie en dans, voortgebracht door West-Afrikaanse slaven in Marokko. Spiritueel en ritmisch. De Marokkaanse Guinia, wiens vader Mahmoud een befaamd muzikant was, bespeelt de gimbri, een soort luit met een functie van percussie-instrument/basgitaar. Het geeft de sterk vocale muziek – er staan vier vocalisten/dansers met castagnetten om Guinia heen – extra diepte en drive. Een bijzonder en aanstekelijk geheel.
Tenorsaxlegende Pharoah Sanders laat in de volle Grote Zaal van Vredenburg horen nog steeds een groot publiek te kunnen inpakken, al moet hij tussen zijn partijen door wel rust nemen op een stoel. Zijn prima band – vleugel, bas, drums – houdt dan ondertussen het vuur subtiel brandend. Sanders excelleert vooral in de rustigere stukken, zoals de prachtige John Coltrane-opener van de avond: Welcome. Ontroerend mooi en omlijst door bijna hemels pianospel. Het blijkt niet mee te vallen deze schoonheid nog een keer aan te kunnen tikken maar Sanders’ optreden is absoluut succesvol.
James Holden zoekt in de Ronda, net als zovele acts dit weekend, ook vaak de trance op. Vanuit de elektronische muziek heeft de breed georiënteerde Brit zich steeds breder ontwikkeld. Zo kwam hij onder meer ook uit bij Marokkaanse gnawa muziek. Vanavond weet Holden zich omringd door een live-drummer, twee blazers en heftige, dominante visuals. Psychedelische jazz, trance, beats; het wat onpersoonlijke optreden biedt van alles maar legt het qua impact toch af tegen vele andere concerten van dit weekend.
De sfeervolle Hertz staat even later in het teken van het Engelse trio Ex-Easter Island Head (complimenten voor de naam). De groep lijkt qua opstelling en instrumentarium in een lab te opereren. Gitaren worden platliggend bespeeld als een marimba. Als de heren de gitaren vervolgens met een soort theremintechniek activeren krijgen zowel muziek als muzikanten een bijna buitenaards karakter. Het bijzondere optreden is even elektronisch als organisch.
De variatie op Le Guess Who? kent geen grenzen want wat Les Amazones d’Afrique hierna in de Grote Zaal laten zien en horen is weer van een geheel andere orde. Het is de logische feestelijke afsluiter op deze locatie vanavond. De 4 amazones treden op tegen achterstelling en onderdrukking van vrouwen maar doen dat op een bijzonder aanstekelijk manier in een setting van jazzy rock met af en toe een scheut afrobeat of blues. De energie van vooral Mamani Keita kent geen grenzen en zowel op als voor het podium gaat het lekker los. Muzikaal minder uitdagend dan de andere concerten maar kwalitatief dik in orde.
Elders in de stad, in EKKO, doet het Franse Aquaserge een lekker eigenwijs nachtconcert. Na een lange soundcheck gaat het tegen half drie pas los. Vijf bandleden en veel instrumenten op het kleine podium met als resultaat een intense, luide en wispelturige set die noise, easy tune en psychedelica laat horen. En het publiek vindt het allemaal prima.
Zondag is dag vier van Le Guess Who? Het kan niet op. In de grote zaal vindt een bijna sacraal hindoeïstisch samenzijn plaats: The Ecstatic Music of Alice Coltrane Turiyasangitananda performed by the Sai Anantam Ashram Singers. Eerder dit jaar bracht het spannende label Luaka Bop de eerste compilatie uit van de spirituele muziek die Alice Coltrane (1937-2007) tijdens haar latere leven in afzondering maakte. Het soort muziek dat de wereld volgens het label momenteel nodig heeft. Vanavond is de Europese première. Voor het podium liggen zitkussentjes. De muzikanten en twaalf vocalisten komen vanuit de zaal het podium op. De sfeer is bijzonder. De Sai Anantam Ashram Singers verklaren zich gelukkig om de geest van Alice Coltrane te mogen dragen. Met een gastoptreden van saxofonist/jazzheld Shabaka Hutchings krijgt de muziek een fraaie extra dimensie. Het wordt een bijzonder, communaal concert met een grote rol voor chants en een emotioneel a capella slot.
Net als Luaka Bop wilden ook Simon Raymonde en Richie Thomas iets betekenisvols en moois creëren in donkere tijden. Dit werd de band Lost Horizons. Vanavond staan ze in Cloud Nine, helemaal boven in TivoliVredenburg. Hun fraaie album herbergt meer gasten dan je op een podium kwijt kunt maar vanavond – het is nog maar het derde optreden van de band – staat er toch zeven man – waaronder drie vocalisten – op het podium. De muziek van Lost Horizons is dromerig, ontwapenend, sympathiek maar soms ook indringend en hard. Verbluffend is de band met Bones, de single en geweldig gebracht door Beth Cannon, die daarbij al haar registers en expressies benut. Het publiek krijgt op het eind van het concert nog even iets heel bijzonders mee.
Maar eigenlijk kreeg men in Utrecht vier dagen lang iets bijzonders mee. Le Guess Who? is een uniek, positief en inspirerend festival dat terecht internationale erkenning geniet en dat de stad zeker moet koesteren.
Foto’s: Anne-Isabelle Cador, Edwin Hofman