Le Guess Who? staat ook dit jaar weer garant voor een enorm aanbod aan avontuurlijke, grensverleggende muziek uit de hele wereld. Met als ondertitel A Celebration in Sound is het een van de meest vooruitstrevende grootschalige festivals in de wereld geworden. Ook dit jaar weten duizenden muziekliefhebbers uit vele landen Le Guess Who? te vinden. Na enkele jaren vol corona-beperkingen kan het festival eindelijk weer lekker los. Eerder deze week lazen we dat oprichter en algemeen directeur Johan Gijsen na 16 jaar afscheid neemt van Le Guess Who? Dat maakt deze editie van het festival extra bijzonder natuurlijk.

De donderdag biedt direct al een stevig programma, verspreid over de negen officiële festivallocaties, al is er in de stad nog veel meer te doen in het kader van Le Guess Who?. In de Grote Zaal van TivoliVredenburg opent Vik Sohonie de avond met een korte talk. Sohonie is de baas van Ostinato Records, een Amerikaans label dat zich vooral bezighoudt met Caribische en Afrikaanse muziek. Sohonie stelt terecht een opvallend fenomeen uit de muziekindustrie aan de orde: tegenwoordig lijkt het meer te draaien om intellectueel eigendom en rechten dan om het steunen en voeden van nieuwe muziek. Platenmaatschappijen en andere partijen lijken steeds meer drukdoende met het kopen van rechten dan met het stimuleren van opkomend talent. Sterker, er zijn tegenwoordig labels die nog nooit zelf iets nieuws hebben opgenomen, laat staan artiesten naar de podia te brengen.

De groep die na Sohonie aantreedt bracht dit jaar een album uit op Ostinato Records: Beja Power! Electric Soul & Brass from Sudan’s Red Sea Coast. Het is Noori & His Dorpa Band. In de jaren negentig vond Noori in Port Soedan een gitaarhals. Hiermee bouwde hij de elektrische tambo-gitaar. Gewapend met dit unieke instrument ondersteunde hij muzikaal de Beja gemeenschap, die in Soedan altijd te maken heeft gehad met onderdrukking.

Noori en band spelen eeuwenoude melodieën (soms van vijf- zesduizend jaar geleden) en zijn hiermee uniek. De muziek is ronduit mooi en waardig, aangezet en ondersteund door uiteenlopende percussie – onder meer tabla en conga. De twee percussiespelers creëren een fraai spectrum dat uiteenloopt van diepe bastonen tot prikkelende hoge klanken. Tenorsax, basgitaar, gitaar én tambo-gitaar spelen hier beheerst en smaakvol over- en doorheen. Noori is de innemende bandleider vooraan op het podium die de uitvoeringen stuurt. Hoewel de muziek relatief ingetogen is, nodigt zij toch vaak uit tot bewegen en klappen. En anders zijn het wel de melodielijnen, de passages van hypno-percussie of het subtiele vraag- en antwoordspel in de muziek die de aandacht grijpen. Een fijne festivalopener.

Jeff Parker stond in 2016 al met Tortoise op Le Guess Who?. Vanavond speelt de veelzijdige gitarist solo in de Janskerk. Een prachtlocatie voor Parker, die vele stijlen en genres heeft bestreken de afgelopen 35 jaar en alleen daarom al goed past bij Le Guess Who?. Rook en een fraaie lichtshow geven het optreden van Parker in de volle kerk veel sfeer mee. De effectvolle, sluimerende, gedempte gitaarklanken van Parker, de drones; ze nodigen uit tot rustig zitten en je mee te laten voeren. Hemelse lichtstralen en kleuren die meebewegen met de muziek; wit, blauw, roze, groen en geel.

Een fraai samenspel met de muziek, die zeker echo’s van jazz laat horen maar vooral meditatief en geestverruimend is. Parker maakt het de bezoekers niet gemakkelijk – de klankkleur van zijn geluid en de akoestiek van de kerk werken elkaar soms wat tegen – maar weet het overgrote merendeel van het publiek aan zich te binden omdat hij ook met vele betoverende of ronduit intrigerende passages komt. Als er laat in het concert vage, gesamplede verkeersgeluiden opduiken in het geluidsbeeld, krijgt het optreden extra leven en diepgang mee. Parkers muziek dooft hierna langzaam uit en lost langzaam op, verdwijnend als een ballon in de lucht.

Nog even terug naar Ronda in TivoliVredenburg. Op straat is het een internationale en gezellige drukte. In Ronda wordt het in aanloop naar het optreden van Divide and Dissolve ook druk. Het doom duo uit Melbourne bestaande uit Takiaya Reed (sax, gitaar, live-effecten) en Sylvie Nehill (drums, live-effecten) heeft te kampen met een niet goed functionerend pedal board maar gaat even na tienen gewoon van start. Zware, trage drums, boeiende, bewerkte saxofoonklanken en loodzware, overstuurde gitaarakkoorden zetten de toon. De termen sludge en doom metal vielen al, maar laten we Divide and Dissolve een genre op zichzelf noemen door de unieke mix van confronterende muziek en dito achterliggende boodschap.

De sympathieke Reed betrekt het publiek bij de show. Zoals bekend staat het tweetal voor indigenous sovereignty en ending white supremacy. Het land werd gebouwd op het lijden van velen en dat moet gezegd blijven worden. Divide and Dissolve toerde in het recente verleden met Low, een inspirerende ervaring voor de bandleden. Reed draagt deze set op aan Mimi Parker van Low, die onlangs veel te jong overleed. Het geeft extra lading aan deze set die zeker indruk achterlaat, al is dat niet zozeer vanwege de muziek op zich.

Zo is de eerste, bondige festival-avond er weer een van verrassingen en uitdagingen. En van de meest uiteenlopende muziek en ervaringen. En zo hoort het ook, in de beste traditie van Le Guess Who?.

Foto Utrecht/TivoliVredenburg: Tim van Veen

Foto Noori & His Dorpa Band: Jelmer de Haas

Foto Jeff Parker: Maarten Mooijman