Vox Clamantis – Filia
Flia Sion
De binnenkomer Ecce Venit solo gezongen door Mikk Üleoja heeft het! Het is een universeel melodisch motief, een modaal archetype dat je in volksmuziek tot en met rock terug kunt horen. Wat je hier ook meteen goed kunt horen: hoe fraai de zang met de reverb van de ruimte interageert en welke ritmische kracht in de serene lijn zit. Het Vox Clamantis gezelschap uit Tallinn o.l.v. Jaan-Eik Tulve is weliswaar gespecialiseerd in Gregoriaanse zang en vroeg polyfonie maar bij hun klinkt deze zang (steeds weer) anders. Dat reikt van heel subtiel tot spectaculair anders. Hier bij Filia Sion hebben we te maken met de subtiele variant, bijvoorbeeld de bekende Beata Viscera van Perotinus waar een geleidelijk expansie van de leidende vocalen door de boventoonzang van andere vocalisten plaatsvindt. Nog subtieler gebeurt dat in Hildegard van Bingens O Ignis Spiritus. Tulve: “Most of our arrangements are born in the rehearsals while improvising. For instance, when a couple of our singers started to explore overtone-singing, we tried to in- corporate it into our repertoire and the pedal-notes in Perotin, on this recording, seemed for us an appro- priate use.”
Het is zo fijn op elkaar afgestemd dat het (op een betere manier) elektronisch klinkt. Precies in die richting gaat het twaalfkoppige Vox Clamantis in zijn samenwerking met het bekende Weekend Guitar Trio uit Tallinn, te beluisteren op het fraaie album Stella Maris en op Radio On Demand. Hier mengen op fascinerende wijze drie elektrische gitaren met het koor zonder dat één daarvan het onderspit delft. Vox Clamantis is trouwens bij de uitvoering van het nieuwste werk van Arvo Pärt, Adam’s Lament, te horen. Pärt schreef net als Erkki-Sven Tüür, Tõnis Kaumann en Helena Tulve eerder werk voor 
het gezel- schap. Daarom staan VC hier ook onder de rubriek Eigentijds. Maar ze doen nog veel meer expansiefs zoals in hun samenwerking met de Tunesische zanger Dhafer Yousef, de Israelische ûd-speler Yair Dalal of in hun Mass For Coltrane met o.a. Jaco-Pastorius-drummer Brian Melvin.
In dit nieuwe werk van VC zijn verschillende soorten Maria-zangen bij elkaar gebracht: Gregoriaans, uit de Codex Las Huelgas in Noordspanje (13 eeuw), van Perotinus (12e eeuw), Hildegard van Bingen (12e eeuw), Petrus Wilhemi de Grudencz (15e eeuw) en uit de Joodse traditie met Ma Navu van de Joodse gemeenschap in Zuid India (Cochin). Zion is de naam van de oude tempelberg in Jerusalem en ‘dochter van Zion’ is een aanduiding van Maria, bruid van de heer, van God. In Maria komen alle hoop, vreugde, overgave en zelfs extase samen. In deze mystificatie versmelten het spirituele en het lijfelijke : “The conductus Beata Viscera with its trembling joy celebrates the wonder of incarnation, comparing it to the sun enclosed within Mary’s womb: cernat a latere dum repercutitur alvus puerpere qua totus clauditur – Then let it behold that sun from the side, as it is reflected: in the womb of a pregnant woman, where it is enclosed entire.” Bijzonder bij deze uitvoeringen is naast de al boven genoemde kenmerken de kleur en kleuringen van de zangen (licht/donker, hoog/laag), de 
indrukwekkende constantheid van de klank en de vloeiende, geleidelijke overgang naar polyfonie (deze was in kloosters in de oude tijd een tijd lang onge- wenst/verboden).
De zangen zijn superb opgenomen in de St. Nikolaas domkerk in Haapsalu, gelegen aan de Baltische kust ten zuiden van Tallinn (bij de eilanden Vormsi en Hiiumaa). Tsjaikovski verbleef trouwens vaker in Haapsalu en schreef er zijn vroege pianostukken Souvenir de Hapsal (1867).
RADIO
concertzender BIJdeTIJDS, 25 november 17:00 – 18:00 – daarna ON DEMAND
VIDEO
V.C. + Weekend Guitar Trio
Tracklisting Filia Sion
- Ecce venit / Psalm 94
- Virgo prudentissima / Magnificat
- Gaudeamus
- Rex virginum
- Gloria
- Beata viscera
- Audi filia
- Prelustri elucentia
- Ave Maria
- O ignis spiritus
- Agnus Dei
- Exulta filia Sion
- O Maria
- Salve regina
- Ma navu
