Manic Street Preachers
The Ultra Vivid Lament
The Ultra Vivid Lament is het veertiende album van de band uit Wales. Na de eerste, bijzonder productieve jaren 1992-1994 brachten de Manic Street Preachers nog steeds elke twee, drie jaar wel een plaat uit. Vooral James Dean Bradfield kan hiernaast wijzen op geslaagd solowerk: The Great Western (2006) en het recente Even In Exile (2020), over de Chileense muzikant, theatermaker en activist Víctor Jara, waren prima albums. Laatstgenoemde plaat was niet alleen bevlogen en geëngageerd, maar ook ronduit oorstrelend.
Als je de nieuwe van The Manics hiertegenover zet moet je erkennen dat Even In Exile meer indruk maakte en dichterbij kwam. Hoewel de band (en Bradfield solo) al jaren veel songs met een meeslepend ‘breedbeeldgeluid’ brengt en de scherpe randen vooral in de teksten en liveshows stopt, gaat dit op The Ultra Vivid Lament meer dan voorheen ten koste van het vuur en de impact. Het weelderige geluid, de galm en de regelmatig opduikende piano, die een liefde voor ABBA verraadt, maken al snel duidelijk dat The Manics er niet op uit zijn om geagiteerd te klinken. Eerder reflecterend, zoekend naar schoonheid, berustend en ervaren. De albumtitel alleen al duidt op het verlangen naar ogenschijnlijk simpele ervaringen die het leven maken en verrijken. Ervaringen die het afgelopen anderhalve jaar beduidend minder vanzelfsprekend waren en naar de achtergrond werden gedrukt.
Dit levert natuurlijk weer een aantal fraaie songs op. Opener Still Snowing In Sapporo voert terug naar de beginjaren van de band (1993 om precies te zijn) en is zes minuten atmosferische widescreen rock zoals je het alleen van The Manics krijgt. Quest For Ancient Colour pakt uit met koortjes en een puike, flikkerende en natuurlijk niet te lange gitaarsolo; Bradfields gitaarwerk geeft een aantal songs als vanouds weer een beslissende injectie. Diapause is melodieuze, lyrische pop met een warm orgel. ‘I burned so many bridges, but not the one that leads to you’, galmt Bradfield. Happy Bored Alone klinkt tussen de meezingrefreinen door minder groots. Die dynamiek en de weidse break halverwege werken goed, al is de song geen hoogvlieger.
Orwellian is een logische single – de titel alleen al – en brengt de sferen van Bradfields laatste soloplaat in herinnering. Een onontkoombaar refrein en de voor dit album typische piano-injecties. Het gevoel is: je mag verward zijn over de wereld en het verstikkende meningencircus van vandaag. De term ‘Orwelliaans’ kan door beide kanten van het politieke of culturele spectrum even hard worden ingezet. De verwarring en het afstandelijk observeren van het spektakel levert hier in ieder geval een sterke song op: ‘Everywhere you look, everywhere you turn / The future fights the past, the books begin to burn / Words wage war, meanings being missed / I’ll walk you through the apocalypse’.
Natuurlijk hoeven de Manic Street Preachers niet rauw of hard te klinken om te boeien. Dat weten we al sinds midden jaren negentig, toen de band met een milder geluid hits scoorde. Het wat ondergewaardeerde Lifeblood uit 2004 kende ook een glanzende, minder rockende productie. Ook daar maakte de band een aantal keer indruk. En Futurology was in 2014 een prima poging om iets van de Europese inspiratiebronnen uit de jaren tachtig in de muziek door te laten klinken. Dat leverde een ander en verfrissend geluid op.
The Ultra Vivid Lament is echter een plaat die je hier en daar toch wat meer vernuft, stootkracht of juist intimiteit zou toewensen. De ‘pop’ van The Manics zit wat dat betreft soms nog in een onduidelijk gebied, ergens in de mooie stratosfeer. De single met Julia Cummings (The Secret He Had Missed) is een familieverhaal over de Welsh schilders Augustus and Gwen John. Het pakkende refrein en het originele tekstidee zijn de voornaamste wapenfeiten. De song waarop Mark Lanegan figureert brengt welkome andere tinten maar laat geen blijvende indruk achter, iets wat voor meer tracks geldt, al zijn ook die songs nog altijd bevlogen genoeg om niet voor opvullers te kunnen worden uitgemaakt. Het afsluitende Afterending is een dikke ballad die nog het hardst knikt naar het eerdergenoemde Zweedse kwartet. Alsof de band op het einde nog even eerlijk wil toegeven waar een flink deel van de inspiratie voor The Ultra Vivid Lament vandaan kwam.
Volgens eigen zeggen was het de bandleden nog nooit gelukt om de liefde voor ABBA om te zetten in een volwaardige set songs. Iets wat met dit veertiende album wel is gelukt. Dat heeft echter nog geen bovengemiddelde plaat opgeleverd. Maar een redelijk goed Manics album is nog steeds een plaat die gehoord mag worden. Het zal ook interessant zijn om de songs live te ervaren, ongetwijfeld zijn ze dan directer en indringender. De Manic Street Preachers toeren in september en oktober door Groot-Brittannië. De band zal ook twee speciale shows voor de NHS doen. Deze ‘corona gigs’ werden al twee keer uitgesteld maar gaan dan nu toch eindelijk plaatsvinden. Van lament hopelijk naar euphoria.