×

Recensie

Jazz

02 april 2014

Dhafer Youssef

Birds Requiem

Geschreven door: Henning Bolte

Birds Requiem Dhafer Youssef Jazz 4.5 Dhafer Youssef – Birds Requiem Written in Music https://writteninmusic.com

Soms moet je naar het noorden trekken om het zuiden te vinden vice versa. Dhafer Youssef, afkomstig uit Tunesië, is een speciale trekvogel die zijn stem keer op keer op deze manier vindt en heruitvindt. Als veel niet vaststaat, wordt het vinden van en de toegang tot de diepere vaste kern een blijvende uitdaging. Over het nodige zelfvertrouwen en gevoel voor bevorderlijke randvoorwaarden beschikt Dhafer Youssef zeer zeker. En hij is in staat gebleken deze goed te organiseren. Rondom zijn nieuwste album zal hij deze maand, op 16 en 17 april, ook in Nederland optreden.

Youssefs uitzonderlijke zang ontvouwt zich op Birds Requiem in een indruk- wekkende muzikale omgeving. Het is een rijp album met tal van bijzondere eigenschappen. Hij werkt ook hier met eenvoudige en tegelijk pakkende, verleidelijke melodische motieven die zich los-vast in de ruimte ontvouwen. De muziek is niet zo zeer lineair gericht maar ontwikkelt zich door het op elkaar Istanbul-Caz-Festivali-01inwerken van delen die – als een mobilé – door de ruimte gespreid zijn. Dat kunnen echo’s zijn, variaties of expansies van een motief. Zo komt ook de klank van de piano van de Est Kristjan Randalu en de elektrische gitaar van de Noor Eivind Aarset enerzijds en de klarinet van de Turkse Hüsnü Şenlendirici anderzijds op een steeds aparte manier erin. Als korte of lange schaduwen, als tegenlicht of als satelliten. Het meest indrukwekkend is het gitaarwerk van Eivind Aarset dat vaak niet eens op te merken is maar juist dan des te grotere impact op het geheel heeft. Het is de ether waarin de muziek welig kan tieren. Puntgaaf op Punkt-manier. Puntgaaf ook het moment dat Aarsets gitaar ineens voor een gierend slot-crescendo op het firmament verschijnt.

De wisselwerking tussen ûd en elektrische gitaar is hier fenomenaal, tovenaarswerk. Voor de wisselwerking tussen klarinet en elektrische gitaar geldt iets soortgelijks. De klarinet van Şenlendirici klinkt vaak net als een doedoek. Ook de klanken van pianist Kristjan Randalu die al een tijdje met Youssef samenspeelt, zijn van een klasse apart. Ze geven de stukken relief in plaats van de rest uit te vlakken of te laten zwemmen of verdrinken in de klankzee van de grand piano.

In het intens groovende 39th Gülay is het opzwepende spel van Aytaç Doğan op kanun te horen samen met de even complexe als krachtige Oosterse ritmiek van de Nederlandse slagwerker Chander Sardjoe (hij is op 4 stukken te horen) en de jonge maar zeer ervaren Engelse bassist Phil Donkin die op twee stukken na (Khira, Archaic Feathers) in nauwe interactie met Youssefs ûd te horen is. De contrabas is de grotere broer van de ûd. Zij kunnen het het makkelijkst van alle betrokken instrumenten van elkaar overnemen. Wat Donkin dan ook bedreven en trefzeker doet. Intensiteit komt op dit album van twee kanten. De kanun komt niet alleen in opzwepende passage aan bod. In het verstilde Ascetic Journey is evenzeer een mooie rol voor Aytaç Doğans kanun-klanken weggelegd.

En dan in 4 stukken de sky high, horizon far and air deep trompet van Nils Petter Molvær! Uitroepteken. Te beginnen met het magische, aan de stad Shiraz opgedragen Blending Souls And Shades. Khira is het meest aangrijpende stuk van het album, een trio van Youssef met Randalu en Molvær waar je stil van kunt worden. In het grootse Sevdah brengen Youssef, Molvær, Randalu, Donkin en Sardjoe hun schatplichtigheid aan Jon Hassell tot uitdrukking. Whirling Birds Ceremony sluit het album en de vierdelige Birds-suite af. Lucht als medium dat zichtbaar en hoorbaar wordt door bewegende entiteiten (zoals vogels), stemmen en obstructies doortrekt als imaginatief impuls het hele album.

Beweging door de ruimte en de speling van het licht is een belangrijk guiding principle voor deze muziek. Het wordt door Youssef intuitief en in een hogere vorm van concentratie en regie toepast. Het stuurt de manier van bewegen, het tempo en de frasering van deze muziek. Ook al zitten er behoorlijke versnellingen en heftige ritmische patronen in deze muziek, de onderliggende adem is over het algemeen kalm, slowed down. Samen met een heldere articulatie roept dit in veel stukken een enorm intense en pakkende vorm van stasis op – het soort stasis dat we bijvoorbeeld van de muziek van Gil Evans kennen en dat de klankintensiteit enorm doet toenemen.

Iets vinden en iets creëren vormen en dialectische eenheid. Om iets te kunnen vinden, moet je iets creëren dat uitnodigende en uitdagende openingen biedt, vinden mogelijk maakt en tot gloedvolle ontplooing kan leiden. Het is een process dat in dit opus van Youssef intens werkzaam is en leeft.

Dhafer Youssef treedt met een 1A bezetting woensdag, 16 april, in Lantaren/Venster (Rotterdam) en donderdag, 17 april in het Bimhuis (Amsterdam) op.

Line-up: Dhafer Youssef ûd/voc, Eivind Aarset gitaar, Kristjan Randalu piano, Philip Donkin bas, Ferenc Nemeth drums/percussie

VIDEO
39th Gülay

Blending Souls … (zonderNPM)

Birds Requiem introduction



  1. Birds Canticum "Birds Requiem" Suite
  2. Sweet Blasphemy
  3. Blending Souls & Shades (to Shiraz)
  4. Ascetic Mood
  5. Fuga Hirundinum "Birds Requiem" Suite
  6. Khira "Indicium Divinum" Elegy for My Mother
  7. 39th Gülay (to Istanbul)
  8. Archaic Feathers "Birds Requiem" Suite
  9. Sevdah (to Jon Hassell)
  10. Ascetic Journey
  11. Whirling Birds Ceremony "Birds Requiem" Suite