En alweer bereikt ons triest nieuws uit de muziekwereld: Tom Verlaine, gitarist, frontman en songschrijver van de New Yorkse legende Television is overleden op 73-jarige leeftijd. Zijn dood werd wereldkundig gemaakt door Jesse Paris, de dochter van Patti Smith, die vertelde dat Verlaine was gestorven na kort ziek te zijn geweest.

Tom Verlaine werd op 13 december 1949 geboren in New Jersey als Thomas Miller. Voordat hij de gitaar oppikte speelde hij piano en saxofoon. Geïnspireerd door de Franse dichter Paul Verlaine nam hij de artiestennaam Tom Verlaine aan. In 1972 formeerde hij met oude schoolvriend Richard Hell in New York de groep Neon Boys. In deze band nam Verlaine gitaar en zang voor zijn rekening. Neon Boys werd in 1973 omgedoopt tot Television. Het jaar erop deed de band zijn eerste optreden. In dat jaar speelde Verlaine ook mee op Hey Joe, de Jimi Hendrix cover van Patti Smith. Het zou niet de laatste keer zijn dat Smith en Verlaine – die ooit een kortstondige relatie hadden – samenwerkten. Zo schreef het tweetal in 1976 het door Arthur Rimbaud beïnvloede gedicht The Night, om elkaar in de jaren erna nog regelmatig te treffen.

Tom Verlaine was een gitarist die zich niet had geschoold met de geijkte akkoordenleer. Zijn spel was oorspronkelijk en bijzonder opvallend: ruimtelijk, poëtisch, slepend. De mooiste klankkleuren en (tegen)melodieën, en solo’s die door merg en been gingen, vaak met een dwarse timing en frasering. Maar net zo vaak speelde Verlaine meer geblokt, krachtig, punky en dynamisch. Het was zijn gitaarspel, in een symbiotische relatie met de partijen van medegitarist Richard Lloyd, dat de muziek van Television zijn magie gaf. Verlaine’s dunne, indringende zangstem, zijn intrigerende, vrijzinnige teksten en de ruwe, krachtige ritmesectie deden de rest. Met de single Little Johnny Jewel trok de band in 1975 in undergroundkringen de aandacht. Niemand klonk zo in die tijd: avant-garde, jazz, protopunk… het valt nog steeds niet mee om dat dwarse muzikale skelet vol emotie te omschrijven.

Marquee Moon, het debuutalbum van Television uit 1977, is één van de mooiste gitaarplaten allertijden. Een plaat die zich onder de meest invloedrijke albums van de jaren zeventig zou scharen. Een album dat nog steeds door nieuwe generaties wordt ontdekt en omarmd. Het staat los van trends, het is even krachtig als betoverend en het is één van die albums die je je leven lang meedraagt. Songs als het gedreven See No Evil, het magische Venus, het indrukwekkende, dwarse én gloedvolle Marquee Moon (‘I remember how the darkness doubled… I recall lightning struck itself’), het zinderende Elevation en het lichtvoetige, met prachtsolo verrijkte Prove It kruipen onder de huid om vervolgens nooit meer te verdwijnen. Opvolger Adventure (1978) had minder impact dan Marquee Moon – niet zo verwonderlijk, zie daar maar eens overheen te gaan – maar bevatte, in een wat mildere productie, toch weer een aantal prachtsongs en sowieso veel sterk gitaarwerk.

Niet lang na Adventure stopte Television ermee, om pas in 1992 met nieuwe plaatwerk te komen. Die titelloze plaat kreeg zeker nog aandacht maar bleek wel de minste van de drie. De single Call Mr. Lee was een mooi visitekaartje maar de rest van het album bleef hier toch ver bij achter, enkele uitzonderingen, zoals bijvoorbeeld Shane, She Wrote this daargelaten. Tom Verlaine zou in de jaren erna nog wel optreden met Television (zij het niet meer in de volledige oude line-up) maar kon geen nieuwe parels aan het oeuvre toevoegen.

Solo wist Tom Verlaine nog de nodige potten te breken na 1978. Het debuut Tom Verlaine uit 1979 liet op de titeltrack weer een prachtig, onnavolgbaar solerende Verlaine horen. De track Kingdom Come werd een jaar later door David Bowie gecoverd op zijn Scary Monsters. Verlaine hield met Dreamtime in 1981 de aandacht vast. Tracks als het minimalistische, prikkende en stekende Penetration en het warme, melodieuze Without a Word lieten horen dat Verlaine nog steeds op velerlei manieren kon inspireren. Met Words from the Front maakte Verlaine in 1982 een van zijn beste albums, alhoewel het latere soloplaatwerk vooral met Cover (1984), Flash Light (1987) en Songs And Other Things (2006) nog gewaardeerde albums opleverde. Na 2006 zou er geen soloplaatwerk meer verschijnen van Tom Verlaine.

Tom Verlaine was geen bekende naam bij het grote publiek maar genoot terecht een enorm aanzien, vooral ook onder muzikanten. De invloed van Verlaine op gitaristen en songschrijvers van de late jaren zeventig, de jaren tachtig en de volgende decennia is enorm geweest. Dit bleek eens te meer uit de vele reacties die dit weekend volgden op het tragische nieuws.

Steve Wynn van The Dream Syndicate schreef: ‘Such an immeasurable influence on me and, of course, on so many of fellow guitarist friends.’ Blondie’s Chris Stein deelde een herinnering: ‘I met Tom Verlaine when he just arrived in NYC I guess ’72. He had long hair and came to my apartment with an acoustic guitar and played some songs he’d written.’

Ook veel jongere muzikanten met een ruime horizon hebben Tom Verlaine deze eeuw ontdekt. Het Canadese Alvvays noemde op hun album Blue Rev uit 2022 een nummer naar hem. Maar vooral voor veel muzikanten die opgroeiden in de jaren zestig en zeventig was Tom Verlaine een held. The Waterboys’ Mike Scott liet weten: ‘Tom Verlaine has passed over to the beyond that his guitar playing always hinted at’ en ‘Like Hendrix he could dance from the spheres of the cosmos to garage rock’. Vernon Reid (o.a. Living Colour) was ‘saddened and bummed to hear it’: ‘One of the GREAT Punk lead stylists. Tom Verlaine was a TRUE Downtown HERO.’

Onlangs nog uitte The Go-Betweens’ Robert Forster zijn lof over de Television song Venus. Voor hem was het ‘de meest perfecte song allertijden’. Steve Albini schreef: ‘Beautifully lyrical guitarist, underrated vocalist. Television made a new kind of music and inspired new kinds of music. Marquee Moon is a perfect record.’

Michael Stipe: ‘You introduced me to a world that flipped my life upside down. I am forever grateful.’ Patti Smith schreef: ‘… I will always remember and hold close the touch of your hand – hands of a beautiful creator and of a love more warm, tender, delicate, and true that one can ever dream.’