Trixie Whitley vindt, voelt en laat ruimte
We spraken Trixie Whitley in 2015 over de release van haar tweede album, Porta Bohemica. Dat was een album waar we al erg lovend over waren. Het gesprek ging destijds over loslaten onderweg naar een nog onbekende bestemming; we raakten ook aan de rol van de muziekindustrie en hoe Trixie juist haar eigen inbreng ervoer bij haar platenmaatschappij. In 2018 verschoof ze de releasedatum van haar album; een keuze voor zichzelf. Een logische voortzetting van wat ze destijds in het gesprek aangaf? In het gesprek dat we met Trixie hebben naar aanleiding van haar recente album Lacuna staan we daar bij stil maar vooral natuurlijk bij dat nieuwe album en bij de totstandkoming daarvan.
WiM: Het is alweer even geleden dat we elkaar spraken. Dat was destijds in 2015 naar aanleiding van het verschijnen van Porta Bohemica. We waren daar al erg enthousiast over, net als over Sway. Maar Lacuna vinden we nog mooier: je hebt een erg mooi album gemaakt.
Dank je wel, dank je wel. Het is fijn om te horen dat enkele mensen het vatten. Heel erg bedankt.
WiM: Mooi om te horen hoe je muzikale stappen hebt gezet sinds de release van Porta Bohemica en Sway. Hoe zie je de ontwikkeling tussen de vorige releases en je nieuwe album?
Als ik er zelf op terugkijk, is het album heel erg een homecoming geweest. Ik ben altijd heel erg op zoek geweest vanaf mijn dj-tijdperk en mijn danstijdperk. Als heel erg prille tiener, tussen mijn 12e en mijn 14e begon ik een visie te construeren. Ik ben daar nu voor de eerste keer wel dichterbij gekomen. Het was op een organische manier mijn pad vinden. Wat ik wilde was de eclectische invloeden die ik hoorde zeker niet kopiëren maar veel meer die invloeden beluisteren en mijn eigen ‘language’ daarin vinden. Dat is altijd mijn ambitie geweest. Ik wilde echt mijn eigen language ontwikkelen. Mijn vorige albums waren een zoektocht daar naar toe. Van hieraf, dat denk ik, zal mijn werk ook daarvan een voortzetting zijn. Om gewoon een taal te zijn die zo authentiek mogelijk mijn pad kan vervolgen.
WiM: Dat is gegeven hoe Lacuna klinkt zeer navolgbaar. Je gaf in het gesprek in 2015 al aan hoe belangrijk ritme voor je is. Die aandacht voor ritme hoor je hier terug.
Ja inderdaad. Ik moet wel aangeven waarom ik stilstond bij mijn dj-verleden en mijn dansverleden. Hoe belangrijk mijn tijd als performer is geweest. Ik heb mijn lichaam eigenlijk ook altijd als een soort instrument gezien. Ik denk dat het daarom is dat ik het altijd moeilijk vond om me maar op één instrument te kunnen richten. Ik voelde dat ik als goed naar mijn lichaam luisterde, dan kon ik me op eender welk instrument ook uitdrukken. Dat heeft voor mij altijd met ritme en met melodie te maken. Waarom ‘the space inbetween’ voor mij nu zo belangrijk is, waarom dat zo’n verankering geweest is, in conceptuele zin, is omdat je ook kunt ervaren hoeveel muziek er is die tussen ritmes speelt. Zo ervaar ik ook melodie: ik voel heel veel melodie tussen ritmes en, omgekeerd, ik kan zoveel ritmes in melodielijnen horen. Ik vind het belangrijk om daarnaar te luisteren. Ik heb het gevoel dat deze plaat daar de ruimte voor geeft. Ook omdat ik deze plaat met een andere drummer heb gemaakt; Little Shalimar, de producer, is op de eerste plaats ook drummer, hij had vanuit zijn beleving het begrip van ritme en snapte dus ook hoe belangrijk ritme voor me is. Heel veel hedendaagse muziek wordt met veel compressie weergegeven. Dat maakt het erg lastig, misschien wel onmogelijk om die muziek in de ruimtes te horen, fysiek ook waar te nemen, te voelen.
Tegelijkertijd heeft elektronische muziek juist de mogelijkheid die primitieve expressievormen los te maken én kan die muziek ook dikwijls heel emotioneel zijn. Ik ben er altijd naar op zoek geweest om die twee aspecten te combineren. Het is natuurlijk moeilijk om de balans te vinden tussen die heel elementaire primitieve expressievormen en tegelijkertijd dat heel respectvol te communiceren met een ‘sophisticated’ productie met de mogelijkheden van de hedendaagse technologie. Het hoeft niet het een of het ander te zijn, maar juist de combinatie van beide. Ik denk dat ik er met dit album een beetje dichterbij gekomen ben met wat die balans voor mij kan betekenen.
WiM: Je benoemde de rol van Little Shalimar ten aanzien van de ritmes al even. Hoe heeft hij verder bijgedragen aan de totstandkoming van het album?
Het maken van het album was echt een samenwerking tussen hem en mij. Als je luistert naar het album, hoor je veel klikjes en bliepjes. Het album heeft gewoon heel veel samples. Daar ben ik altijd al door gefascineerd geweest. Het fascineerde mij maar ik heb nooit de skills ontwikkeld om daar iets mee te doen. Ook in mijn tijd met Lanois spraken we aan de keukentafel erover hoe fris bepaalde hiphop productie kan zijn. Hiphop negeert een deel van de aanpak van meer traditionele rockmuziek en kiest voor een andere invulling, op een compleet andere manier, bijvoorbeeld door het gebruik van samples. Als je kijkt naar het ontstaan van de hiphop dan was er vaak de urgentie om een boodschap over te brengen, net als bij de punk. Mensen hadden het gevoel dat een bepaalde situatie niet langer zo kon voortduren, men wilde zeg maar een sociaal-politieke boodschap overbrengen en niet zomaar een situatie aanvaarden. Dus er was ook wel een soort agressiviteit en tegelijkertijd was er een speelsheid waarneembaar.
Enerzijds dus zeggen: er moet iets veranderen en anderzijds op een speelse en losse, nonchalante manier daarmee omgaan. Ik denk dat dat, in meer beschouwende zin, ook van belang is. Al heb je het over zware thema’s, die speelsheid maakt het losser. Ik heb er ook geen schrik van aan te geven dat er een groot palet aan emoties voor mij speelde, maar je hoort ook de speelsheid in het album terug.Daarnaast, Little Shalimar komt oorspronkelijk van een funk -en afrobeat achtergrond, maar heeft zich de laatste 15 jaar vooral beziggehouden met hiphop en rap. Dat was voor mij ook een combinatie waar ik juist ook wel van wilde leren. Voor mij was het ook een kans meer studiotrucjes te leren.
WiM: Dat betekent dat je nu zelf weet hoe je samples kunt maken en hoe je ze een volgende keer kunt gebruiken?
Het is voor mij nog steeds heel nieuw. Ik kom niet zo makkelijk overeen met computers. Ik ben ook heel ongeduldig. Het werken met computers is voor mij geen vanzelfsprekendheid. Het werkt niet zo intuïtief voor mij. Met dit album heb ik me gerealiseerd hoezeer ik gericht ben op de fysieke kant en op het teruggaan naar ritmes. Daarbij heb ik de laatste jaren ook nagedacht over mijn relatie met technologie en met een computer. Als ik te veel achter een scherm zit én het komt niet van de grond, dan word ik compleet nerveus. Ik kan daar alleen goed mee omgaan door opnieuw mijn lichaam te gebruiken. Daar zit voor mij de band met ritmes wel in. Er zijn misschien mensen die dat veel minder hebben, die minder talent hebben om zich te uiten op een instrument maar die zich wel perfect weten te uiten met behulp van een computer. Voor mij blijft het een vraag over de balans in me uitdrukken. Ik heb zoveel manieren om me uit te drukken en hoe vind ik die balans het beste? Mijn energie zit toch het meeste in het schrijven en in de ideeën. Zo maakte ik een hele synopsis voor Little Shalimar met alles wat ik me voorstelde bij het album. Dat was een heel, heel concrete visie. Zoiets had hij niet eerder mogen ontvangen. Het was een soort road map voor het album, met heel veel kleuren ook. Hij zei ook vaak dat ik met mijn sensoren werk. In mijn visie neem ik al die sensoren mee; dat vind ik belangrijk. Hij heeft de skills om daarmee verder te gaan, waar ik weer nooit het geduld voor zou hebben. Ik heb heel veel energie gestopt om me te ontwikkelen als lyricist en als performer en in de acceptatie van het feit dat mijn lichaam een van mijn instrumenten is. Als je gewoon al kijkt naar de stem als instrument, dan is dat een heel fysisch gegeven. Met dat in gedachten én wetende hoeveel energie daar al in gaat zitten, dat maakte ook dat het lastig was om nog een andere vertaling zelf aan die ideeën te geven. Ik heb het dan ook ervaren als de samenwerking tussen een architect en die van zijn of haar favoriete aannemer. Zie het maar als een tekening van het huis zoals ik het voor me zag en de behoefte dan aan een aannemer die mee kon denken en mee kon uitvoeren, kon aansluiten op wat ik in gedachten had.
WiM: Als je dat zo zegt over de fysische kant van je lichaam, bedoel je dan zowel je stem als bijvoorbeeld hoe je terugkeert naar dans in de clips bij het album?
Allebei. Wat ik ontdekte met het maken van de videoclips, was het scheppen van een kans om opnieuw mijn lichaam een plek te kunnen geven in mijn muziek, los van de instrumenten. Ik reageer heel fysiek op de muziek. Dat is anders dan met computers. Vroeger was ik daar ook onzeker over. Ik heb me lang afgevraagd of ik wel intelligent genoeg was om daarmee om te gaan. Ik ben er voor me zelf achter gekomen dat het niet zozeer een kwestie is van intelligentie of van gebrek eraan. Mijn intelligentie omvat meer dan wat ik enkel met mijn brein kan doen. Dat is niet alleen het werken met computers. Dat kan dus ook in andere delen van je lichaam tot uiting komen: neem bijvoorbeeld dans. Het laten samengaan van de fysieke reactie van mijn lichaam en mijn intelligentie en me zo uiten, dat is ook mijn primaire taal. Ik kan die twee niet scheiden.
WiM: Hoe wil je de nummers live gaan brengen? Ik begreep dat je mogelijk met een enkele muzikant op tour gaat. Dat geeft een heel andere sound dan de volheid die het album in zich draagt.
Voor mij is het live spelen nooit een exacte kopie van wat ik op een album gebracht heb. Ik ga er veel meer vanuit dat ik live datgene breng wat er mogelijk is. Eigenlijk arrangeer ik de nummers zo eenvoudig mogelijk om ze live zoveel mogelijk naar dat moment te kunnen laten klinken. Als je je daarbij bedenkt dat mijn pianospel en gitaarspel al zoveel mogelijk van de ritmes omvatten, dan ga je van de opzet van de nummers niet teveel missen. Daarnaast werk ik met een pedaal dat een aantal van de accenten van het album ook al weergeeft. Ik kijk er heel erg naar uit om de nummers live te brengen. Erg benieuwd hoe dat gaat worden.
WiM: Wat mij opviel was het nummer May Cannan en hoe zeer dat juist ook een verwijzing zowel naar de Eerste Wereldoorlog is als naar vrouwen en hun rol op het wereldtoneel, als ik haar als poëet even zo mag betitelen. Je hebt subtiele verwijzingen naar haar poëzie in de tekst opgenomen. Wat kun je zeggen over de boodschap die jij met het nummer wil meegeven?
Ik probeer nooit een concrete boodschap mee te geven. Het zijn vooral observaties. Wat mijn reflectie was, waren de dingen die veranderd zijn tussen de Eerste Wereldoorlog en nu en tegelijkertijd ook die dingen die nog niet veranderd zijn tussen toen en nu. Er waren zoveel dingen in haar poëzie, vanuit haar positie in een oorlogssituatie zat, die we nu weer terugzien. Of dat nu gaat om strijders in Syrië, of de situatie die vrouwen in Venezuela nu meemaken, dat zijn observaties die zo bij me opkomen. Dingen die doorgaan nu en die haar boodschap nu nog net zo actueel laten zijn als toen.
WiM: Dat maakt ook dat je zelf inderdaad ruimte laat in de vertaling van toen naar nu. Vooral ook het citaat “From the toil of the night tot he toil of another day”, dat zet je heel energiek neer. Complimenten daarvoor.
Dank je. Dat ruimte laten was ook mijn bedoeling. Ik wil geen moraalridder zijn en ook niet een tekst vervatten in vaste standpunten. Er moet ruimte zijn voor eigen interpretatie en voor verschillende standpunten: je moet een gesprek met verschillende invalshoeken kunnen vormen. Ook voor mijzelf als persoonlijke invalshoek vind ik dat ik altijd verder moet kunnen blijven zoeken.
Als je het hebt over die energie, dan moet ik ook denken aan de term ‘Agency’: de mogelijkheid, het in staat zijn om ergens voor te staan, je over te uiten. Ik denk daar de laatste tijd vaak over na. Dan raakt het daar ook wel aan. Het was eerlijk gezegd niet mijn bedoeling om een politiek getinte plaat te maken. Ik voel me daar niet gekwalificeerd voor. Tegelijk, als iets in de maatschappij mij raakte, dan kwam ik ook wel in beweging, en daarbij heb ik altijd gekeken naar mogelijkheden om verandering aan te kunnen geven. Dat is de energie die je wellicht ook in dat nummer terug hoort. Altijd op zoek naar mogelijkheden om verandering te brengen.
WiM: In hoeverre geldt dat dan ook voor het erop volgende nummer Dandy?
Dat was heel grappig. Dat is geïnspireerd door een droom over Andy Warhol. Ik walgde ergens van hem en tegelijk was ik geïntrigeerd door hem. Ik trok een vergelijking met de tijd van nu. De tijd van Instagram, de tijd van Trump. Wat Warhol natuurlijk veelal deed, was werken met ‘power’, althans, als je het hebt over de manier waarop je mensen kan beïnvloeden. Als je kijkt naar wat er dan gebeurt, wat zit er dan achter? Misschien ook wel een heel grote eenzaamheid. En als je daar zo naar kijkt, dan kun je dat naar heel veel situaties vertalen en naar karikaturen doortrekken.
WiM: Ook hier laat je weer alle ruimte voor interpretatie. Je legt het niet op.
Dat is ook wel waar ik mee worstel. Onze samenleving mist tegenwoordig vaak nuances. Het is niet alleen man of vrouw, rechts of links, goed of fout. Die meer genuanceerde aspecten zijn zo belangrijk om mee te wegen. We zijn van nature veel genuanceerder dan we in onze maatschappij toelaten.
WiM: Je hebt er bewust voor gekozen de release van het album uit te stellen. Hoe werkte dat voor jou?
Het was een moment waarop ik vond dat ik nadrukkelijk een keuze moest maken en bewust moest kiezen voor hoe ik mijn positie als muzikant en zangeres wilde invullen. Het was misschien een keuze die andere mensen anders gemaakt zouden hebben, maar voor mezelf was dit, hoe moeilijk ook, een keuze die ik nadrukkelijk vanuit mijn hart en ziel maakte. Dat raakt wel weer aan het thema van agency. Het is zeker niet altijd makkelijk, maar opstaan voor waar je voor staat, dat hoort er wel bij.
WiM: Een heldere reflectie. Dank je wel daarvoor. En dank je voor het gesprek. Veel succes met je album en met de tour.
Dank je wel voor je tijd en dank je wel voor je geschreven woord.