November Music in Den Bosch bestaat sinds 1993 en is een aanrader voor muzikale ontdekkingstochten.  Geen bepaald genre dat de boventoon voert en een ruime keuze uit een gevarieerd programma met hedendaagse muziek, waaronder jazz, electronic, muziektheater, geïmproviseerde en eigentijdse muziek. Het credo is “Muziek van nu door de makers van nu”. De meeste acts vinden plaats in de tot theater en filmhuis omgebouwde Verkadefabriek. Maar ook op andere plekken vinden concerten plaats, zoals het Theater aan de Parade, vlakbij de prachtige Sint Jan Kathedraal. Zo ook op vrijdagavond 8 november, als we getuige zijn van het dubbelconcert van het Metropole Orkest onder leiding van Jules Buckley. De eerste set is met Colin Benders en de tweede set met het Frans-Cubaanse zangduo Ibeyi.

Colin Benders kennen we natuurlijk als Kyteman, de artiestennaam waarmee hij doorbrak met zijn Kyteman’s HipHop Orkest en later The Kyteman Orchestra. De in Utrecht geboren trompettist en multi instrumentalist heeft een bewogen jeugd gehad waarbij hij vaak de touwtjes aan elkaar moest knopen om zich staande te houden. Met zijn authentieke werk als Kyteman, verbond hij hip hop met jazz, stond hij op grote festivals als Lowlands en won hij met zijn orkest in 2009 de grote Popprijs tijdens Noorderslag in Groningen. Inmiddels heeft Benders zich toegelegd op het werken met modulaire synthesizers vanuit zijn studio Kyopia in voormalig Tivoli in Utrecht en produceert hij electronic dance music. De samenwerking tussen Benders en het Metropole Orkest is ontstaan nadat Colin Benders en Jules Buckley al enkele jaren met elkaar in gesprek waren. Benders zegt er zelf over: “Jules en ik praten al jaren over een gezamenlijk project, maar ik had nooit verwacht dat mijn elektronica de trigger zou zijn… Dit maakt het een erg spannend project waar ik met veel verwachting naar uitkijk!”. Eerder dit jaar stonden ze in TivoliVredenburg onder de titel ‘Electronica meets klassiek en improvisatie meets notenschrift’ en ook waren ze bij de opening van het Amsterdam Dance Event in 2018. Het werk van Benders arrangeren voor een orkest als het Metropole is een gigaklus. Buckley vertelt ons: ‘the originally live improvisations from Colin we deconstructed and pieced back together in this way. Took a long time!’. Verschillende arrangeurs, waaronder Buckley zelf, hebben de stukken met improvisatie en composities van Benders bewerkt en omgeschreven naar alle instrumenten van het orkest.

Het resultaat is verbluffend! In de propvolle grote zaal van het Theater aan de Parade gaan ze van start met het nummer Manhattan, gearrangeerd door Stefan Behrisch. Benders tovert repeterende motieven uit zijn elektronische machine, die er indrukwekkend uitziet met alle gekleurde kabels en lampjes. Voor een leek is het volkomen onbegrijpelijk hoe je hier mee zo’n muziek kunt maken. Het orkest komt er bij met een prachtige orkestratie en dit zorgt voor een ontroerende, sprookjesachtige sfeer. De veelheid van klanken is overweldigend en soms weet je even niet wat nu door Benders geproduceerd wordt en wat door het orkest. Het tweede stuk Feels Good Man, gearrangeerd door Tijn Wijbenga, begint met donkere klanken van de synthesizer en de betoverende klanken van de harp. Langzaam gaat het volume omhoog en voegt Benders klanken bij die weghebben van een snerpende gitaarsolo. De beats – die normaal als Benders solo opereert uiteraard gemaakt worden met de synthesizer – komen nu van de akoestische drumset van het Metropole, die bemenst is door Martijn Vink. Het is mooi om de synthese van elektronica en akoestische muziek te ervaren. De beats die Vink onder de elektronica van Benders zet maken het tot een geweldige combinatie. Vink heeft met dit werk naast Benders een dominante positie in de arrangementen.

De show wordt vervolgd met Reunion, gearrangeerd door Peter Riley. Een speels thema door Benders wordt ingezet en dat zich in een rap tempo blijft herhalen. Het orkest zet in met een filmische sound als fundament voor de deze wederom mooie compositie. Het volume zwelt aan tot een climax. Benders en Buckley hun mimiek is gaaf om te zien, ze swingen mee, Benders in rap tempo bewegend op achtste of zestiende noten en Buckley rustig in de vierkwartsmaat. Daarnaast valt ook op – als we het over de mimiek hebben – de subtiele en elegante wijze waarop Buckley sierlijk zijn handen beweegt tijdens het dirigeren. Met het nummer Breakbeat Shenanigans komen we opnieuw in feeërieke sfeer. De fantasie wordt gestimuleerd door het klankspel, je kunt er van alles in horen: vogelgeluiden, jungle en olifanten geschal. Naar eigen keuze waan  je je op (klank-) safari in Afrika of in de nieuwste attractie van de Efteling. Het orkest dendert door in volle sterkte. We worden getrakteerd op nog een paar stukken, Carpet Bomb, arrangement van Buckley zelf,  Seven, gearrangeerd door Peter Riley en het laatst stuk Orbit, wederom gearrangeerd door Jules Buckley. Een muzikale omwenteling in het klankuniversum van Benders en een geweldig slot van deze eerste act.

Na de pauze vervolgt het Metropole orkest met een totaal ander genre, met de Frans-Cubaanse tweelingzusters Lisa-Kaindé Diaz en Naomi Diaz, die al zes jaar optreden onder de naam Ibeyi. Jules Buckley vertrouwde ons na het concert toe dat de keuze om deze twee sets te combineren tot één dubbelconcert best spannend was. De elektronische dance van Benders en de pop van Ibeyi trekken voor een belangrijk deel verschillend publiek aan. Maar is het nu juist niet mooi om het publiek zo kennis te laten maken met wellicht genres waarvoor ze niet één twee drie uit de startblokken komen? De dames Diaz zijn dochters van Miguel Aurelio Diaz Zayas, een Cubaans percussionist die lid was van de Buena Social Vista Club en beschouwd werd als één van de beste congaspelers van de wereld. Hij overleed onverwacht op 45 jarige leeftijd in 2006 aan een hartstilstand, maar heeft ongetwijfeld het muzikale talent aan zijn dochters door gegeven. Met Ibeyi timmeren ze behoorlijk aan hun carrière en mogen ze Beyoncé tot hun fanschare rekenen en zo mochten ze meedoen aan haar videoclip voor het album Lemonade uit 2016. Hun nummers zijn zowel in het Engels, als in Yoruba, een uit Nigeria afstammende taal die Afrikanen in de tijd van de slavernij meebrachten naar Zuid-Amerika. Lisa is de main zangeres, terwijl Naomi naast haar zang ook met percussie bezig is op traditionele instrumenten als cajón en batádrums.

Ze openen met I Carried This For Years, van hun laatste album Ash uit 2017. Aanstekelijke dubbel-stemmige zang en vanaf het eerste moment laten de zussen enorme energie en power zien. Veel van de stukken komen van het genoemde album, zoals ook Away Away, Numb en Deathless. Bij het laatste nummer worden ze op het album bijgestaan door Kamasi Washington. In No Man Is Big Enough for My Arms maken ze gebruik van een sample uit een bekende speech van Michelle Obama uit 2016, waarin ze het opneemt voor vrouwenrechten in de strijd tegen het opkomende rechts onder leiding van Trump: “The measure of any society is how it treats its women and girls…“. De zussen Diaz maken hiermee een maatschappelijk statement. Mama Says van het album Ibeyi is een ode aan hun overleden vader. “Mama says there is no life without him”, met een gevoelige tekst en even gevoelige melodie. Net zoals bij de eerste set met Colin Benders, horen we hier ook weer prachtige arrangementen voor het grote orkest. Ook hier zijn verschillende arrangeurs, waaronder Jochen Neuffer, Tom Trapp, Damiano Pascarelli en Tim Davis als stille krachten achter het orkest aan de slag geweest om het materiaal van Ibeyi om te schrijven. Dat is toch ook het vermogen van het Metropole, hoe ze totaal verschillende muziekstijlen kunnen interpreteren en inzetten voor de symfonische bezetting van het prachtige orkest. De set wordt afgesloten met Me voy, een van de weinige Spaanstalige songs uit hun repertoire en Ash, de titelsong van het laatste album. Het Metropole Orkest maakt er altijd iets geweldigs van, dat live bij elk publiek een grote indruk achterlaat, zo ook in Den Bosch.