Dat de twee concerten die Brad Mehldau samen met het Nederlands Kamerorkest zou gaan geven bijzonder zouden worden was op voorhand al duidelijk. De keuze om stukken van Philip Glass en Jonny Greenwood te gaan spelen was daarin al erg aantrekkelijk. De opvoering van Mehldau’s eerste pianoconcert nog veel meer. De eerste van de twee avonden in het Amsterdamse Concertgebouw werd een legendarische.

In een kleinere setting mocht het Nederlands Kamerorkest het spits afbijten met Symfonie nr. 3 van Philip Glass. Opgedeeld in vier Movements mochten de muzikanten van het orkest maar weer eens laten horen hoe goed ze zijn. Stukken van Glass hebben finesse, frisheid en gelaagdheid nodig en dat kwam er vanavond allemaal uit.

De melodielijn die Glass in het eerste gedeelte opvoert worden in de daarop volgende Movements fraai uitgebouwd waarbij het vierde gedeelte in een schitterend duel met vier violen, zoals het lijkt, naar een glansrijke finale wordt gestuwd. Geweldige gespeeld, indrukwekkend in vorm en een fantastische opening van de avond.

Het tweede gedeelte van het programma is voor de muziek van de P.T. Anderson film There Will Be Blood, geschreven door Jonny Greenwood. Vooral bekend natuurlijk als gitarist van Radiohead. Ooit gestart als violist maar op gitaar overgestapt toen hij in Radiohead begon en zich binnen die band, naast zanger/songschrijver Thom Yorke, ontwikkelde als de tweede muzikale architect van de bandsound.

Onderhand ook een vermaard soundtrackcomponist was zijn muziek voor There Will Be Blood (2007) van buitengewone klasse en perfect voer voor het Nederlands Kamerorkest en al helemaal voor groot Radiohead fan Mehldau, die in het verleden al zoveel Radiohead songs zijn eigen improviserende bewerkingen meegaf.

De opzet van dit gedeelte van de avond was dat het orkest, met weer wat meer muzikanten daarin, nu een stuk zou spelen en Mehldau daarop volgend dan een improvisatie zou spelen. Een even gewaagde als spannende aangelegenheid die geweldig uitpakte.

De stukken Open Spaces, Future Markets, HW/Hope of New Fields, Henry Plainview, Proven Lands en Oil zijn markeerpunten in het verhaal van de film die verhaalt over familie, religie, haat, olie en waanzin, waarin een beginnend goudzoeker (Daniel Day Lewis) gevolgd wordt. Een fascinerend verhaal, door Greenwood fascinerend op muziek gezet.

Met het Nederlands kamerorkest in de lead is het steeds aan Mehldau om met zijn improvisaties de stukken steeds wat op te rekken en dat werkt uitstekend. Als Mehldau eenmaal op stoom komt zijn, zijn improvisaties als van geen ander op dit soort muziek. Hij tovert er elke keer weer fascinerende interpretaties uit die al net zo intrigerend als de stukken gespeeld door het Nederlands Kamerorkest.

Na een korte pauze is het vervolgens de beurt aan het door Mehldau zelf geschreven pianoconcert. Met het orkest op volle sterkte komt de compositie van Mehldau gelijk machtig uit de startblokken waarna avontuur en vrijheid elkaar bekrachtigen. Gelijk is het stempel van Mehldau duidelijk aanwezig: zoveel mogelijk verschillende melodielijnen vanuit elk instrument opgezet doorgezet naar weldadige samenkomsten, met het spel van Mehldau als de basis en de fascinerende improvisatiestukken die de verschillende stukken uit de compositie verbinden daar tussendoor.

Als je dit pianoconcert hoort, zou je graag eens in het hoofd van Mehldau willen kijken en wat daar allemaal in rondgaat. Improviseren op piano is één gave, het schrijven van een partituur absoluut iets anders. In niets worden de melancholieke lijnen uitgezet op de piano door de muzikanten in het orkest voorspelbaar gevolgd, steeds is daar die verrassing in klank en sfeer.

Het is waarschijnlijk zijn jazzhoofd dat vergelijkbaar met een improvisatie in een jazzopstelling, waarbij het soms lijkt dat iedere muzikant puur zijn eigen ding speelt en dan ineens samenbalt tot één briljante samenkomst, dat de basis is van dit pianoconcert. Maar omdat niet met een beperkt aantal muzikanten, zoals in een jazzbezetting, te doen maar met een orkest is toch wel van een geheel andere orde.

Echt alles aan dit pianoconcert klinkt anders en superspannend en eigenlijk is het stuk over voordat je er erg in hebt. Een pianoconcert zo machtig vormgegeven en fantastisch gespeeld zou je gelijk weer in z’n geheel nog een keer willen horen. Tegelijkertijd heb je al door dat het dan waarschijnlijk net zo als een wervelwind over je heen zal komen en wederom volop zal intrigeren. Dit is absoluut briljant, kan er echt geen andere omschrijving aan geven.

En dan, alsof er niets spectaculairs gebeurd is, die lange trap na een overweldigend applaus aflopen en dan nog twee stukken solo achter de vleugel met dat machtige Concertgebouw geluid spelen en je met het eerste stuk, Little by Little van Radiohead (van het album The King of Limbs) dan alweer zo vervoeren dat je gelijk weer alles in de wereld om je heen vergeet. Hoe bijzonder is dat toch.

Vanavond was zo’n avond waarop alles klopt: Het Nederlands Kamerorkest op de toppen, Mehldau in bloedvorm, dirigent Clark Rundell in vol enthousiasme en de prachtige muziek die er vanavond gespeeld werd. Je zou er bijna over gaan denken om er maandagavond (de tweede avond) weer heen te gaan om alles opnieuw mee te maken. Tijdens het schrijven gelijk al het denken eraan omgezet in kaarten. Dit moet ik gewoon nog een keer meemaken.

Concertfoto: Stan Baltus