Als Johnny Rotten in 1977 had geweten dat Never Mind The Bollocks 35 jaar later in een veel te dure box opnieuw zou worden uitgebracht, dan had hij waarschijnlijk Malcolm McLaren een extra pak rammel hebben gegeven. Althans, dat zou hij aan zijn stand verplicht zijn. Maar McLaren is geëmigreerd naar de eeuwige jachtvelden en is dat dus niet meer aan de orde. Misschien dat wanneer Rotten hem in een volgend leven tegenkomt, hij hem alsnog met die box een knal zal verkopen.

Maar waren de Sex Pistols nu wel of niet uit de riool geboren of was het tot op de laatste vezel een bedacht concept? Wanneer het laatste zou gelden, dan passen al die reissueformaten die voorhanden zijn vast in het verdienmodel, dat ooit is ontwikkeld toen dit album werd bedacht. In elk geval is het 35 jaar geleden dat de Sex Pistols hun debuutalbum hebben uitgebracht en luidde het in 1977 een nieuw tijdperk van muziek maken en beleven in. Over de invloed van dit album op de doorontwikkeling van de populaire muziek zijn de meningen verdeeld, in elk geval beheerste de band vooral in Engeland in die tijd maandenlang de media op een manier die tot dan toe nog niet eerder vertoond was. Waarbij het steeds meer ging om allerlei non-muzikale aangelegenheden. Het heeft Rotten in elk geval eeuwige bekendheid opgeleverd. Of je hem nu een eikel vond of niet. Dat deed niet terzake.

Maar druist het opnieuw uitbrengen van deze klassieker in gespierd geprijsde versies nu niet tegen datgene waarom de punk nu eigenlijk begonnen was? En zijn Rotten c.s. nu uiteindelijk toch slaven van het grote geld? En heeft deze reissue wel enige nut? In elk geval krijgt Never Mind The Bollocks een zoveelste leven en is er wederom aandacht voor de Sex Pistols en de rol die de band heeft gehad op het verdere verloop van de populaire muziek. En kunnen weer nieuwe generaties kennis maken met op zijn minst één van de meest controversiële bands uit de 70’s en ervoor hebben gezorgd dat er sprake was van muziek vóór en muziek ná 1977.

Over het hoe en waarom van de Sex Pistols is al genoeg gezegd en geschreven en vormt de documentaire The Filth & The Fury van Julien Temple, waarin een eigenlijk tragisch beeld wordt geschetst van een band, die – zeker met de komst van ‘bassist’ Sid Vicious – zelfdestructie hoog in het vaandel had staan. De Sex Pistols en alles wat de leden hebben uitgespookt moet dan ook vooral gezien worden in de tijdsgeest waarin het zich afspeelde: het straffe regime van Thatcher, het uitzichtsloze bestaan van de gemiddelde werkloze Britse jongere, het afzetten tegen alles wat establishment was en allerlei stakingen: het was de dagelijkse kost in het Verenigd Koninkrijk. En rottigheid is altijd een goede voedingsbodem voor allerlei nieuwe ontwikkelingen die van binnenuit opborrelen. En dat was in die tijd punk. Met in eerste instantie de Sex Pistols als boegbeeld van een boze generatie, die wilde afrekenen met alles wat ervoor heeft gezorgd dat er een voor steeds meer mensen uitzichtsloze situatie is ontstaan. De strijd tussen een elitaire bovenlaag, die zichzelf in stand houdt en zich zit te verrijken ten koste van een grote midden- en onderlaag is daarmee ook van alle tijden. Waar nu de sociale media wordt gebruikt om pleinen vol ontevredenen vol te laten stromen, was dat 35 jaar geleden het omhangen van een gitaar en met muziek de boel wakker proberen te schudden. Punk was de uitlaatklep voor Britse jongeren wat hiphop een kleinere 10 jaar later was voor de kansloze jongeren in de ghetto’s van New York.

35 jaar later kan een begin gemaakt worden met het bepalen van het belang en de rol die de Sex Pistols hebben gehad op de de popmuziek die daarna werd gemaakt. Alhoewel er al twee generaties over heen gegaan zijn en voor die mensen zowel de Rolling Stones, Led Zeppelin als de Sex Pistols de muziek van hun ouders of misschien wel grootouders vinden, het zou de band tekort doen als gekeken wordt naar de impact die het zeker had in de roerige drie jaar dat ze het met elkaar hebben uitgehouden.

Na al het tumult rondom de twee nu legendarische singles Anarchy In The UK en God Save The Queen kwam in oktober 1977 het debuutalbum Never Mind Te Bolllocks uit en waren de verwachtingen bijzonder hoog gespannen. Alhoewel het vooral een Engelse aangelegenheid was, kreeg Nederland ook wel iets mee van al die poeha die de Sex Pistols in hun vaderland veroorzaakten. Waar de impact van het album in de landen buiten Engeland vooral muzikaal was, was het in Engeland het pamflet van een nieuwe generatie. In dat opzicht waren de Rotten c.s. in hun aanpak anders dan wat de muziekwereld en entertainmentwereld tot nu toe had gezien. Het was vooral Rotten die niet alleen de spreekbuis van de band was, maar ook van een nieuwe generatie. Manager Malcolm MacLaren was het commerciële brein en ventte het Sex Pistols verhaal en bijbehorend imago op perfecte wijze uit. Maar met grappen, grollen, boosheid, wangedrag en shockerend willen zijn kom je er niet en moet ook de muzikale boodschap te verteren zijn. En met Never Mind The Bollocks is het de Sex Pistols gelukt om dat manifest te maken, dat precies weergaf wat zich afspeelde in die tijd en het gevoel dat daarbij hoorde. En al het geld dat de majors voor de fratsen van de Sex Pistols neerlapten? Dat werd ook gezien als een grote grap. De platenmaatschappijen dachten met de punk een nieuwe inkomstenbron aangeboord te hebben en slimme punkers buitten dat dan ook uit. Johnny Rotten voorop. Het heeft hem geen windeieren gelegd.

Maar na officieel één album was het over. De toernees, die de Sex Pistols gingen maken om het album te promoten verliepen zo chaotisch en toen tijdens de toer door Amerika Sid Vicious te maken kreeg met moord en vervolgens zelfmoord pleegde, was het compleet uit de hand gelopen en oncontroleerbaar geworden. Rotten had inmiddels al het hazepad gekozen en de biezen gepakt. Maar had al in de val getrapt en was feitelijk gewoon een ordinaire rockster geworden en leidde hij ongemerkt dat leven waar hij zo van aan het kokhalzen kwam. Er werd nog een over de top film gemaakt voordat de band er de brui aan gaf (The Greatest Rock’n Roll Swindle) en in 1979 was het definitief over en uit. Sid Vicious was de pijp uit, Steve Jones & Paul Cook verdwenen in de redelijke anonimiteit en Johnny Rotten werd John Lydon en met het begin van zijn nieuwe band Public Image Ltd. waren de Sex Pistols historie en wilde hij er even niet meer aan herinnerd worden.

En de Bollocks? Is het die dure reissues waard? Ja en nee. Voor wat betreft het originele album is het goed dat het weer onder de aandacht komt en dat er wellicht weer nieuwe mensen kennis kunnen maken met dit stukje muziekhistorie. Al die andere bonusdiscs en extra features vormen meer ballast dan luisterplezier en zijn alleen maar interessant voor freaks die echt álles verzamelen en daar weer veel te veel geld voor over hebben. Van de boxsets is voor de gemiddelde luisteraar de 2 CD-DeLuxe editie het meest interessant.

De 3CD + DVD + promotieopvulling versie wordt hier dan ook maar even gelaten voor wat het is en wordt de aandacht gericht op de dubbelaar, die bovendien ook nog eens redelijk prettig geprijsd is. EUR 100 voor drie CD’s en een DVD is sowieso overpriced, laat staan voor een punkalbum.

Al bij de aftasting van de laser van de eerste tonen van de geremasterde 2012 van Never Mind The Bollocks valt meteen op dat het album veel meer ademt en de instrumentatie losser klinkt. Voor deze reissue werden de opnieuw gevonden originele mastertapes gebruikt (of het waar is …??) Nu was het album geen productioneel hoogstandje, maar was het voor een punkalbum behoorlijk mainstream geproduceerd. En met de keuze van Thomas als producer werd al meteen een bom gelegd onder het muzikale waarom van punk. Die idealen worden al bij de keuze van de producer meteen overboord gegooid, want Chris Thomas was ook betrokken bij albums van onder andere The Beatles, Procol Harum en Pink Floyd. Of Rotten het nu wel of niet wist, het is op zijn minst curieus te noemen. Hoe subversief punk ook is, de Sex Pistols waren natuurlijk big bucks en big business in die dagen en geld speelde geen rol. Dus Chris Thomas mocht achter de knoppen.

De sound van de Pistols klinkt nog 35 jaar later nog steeds lekker vet, Thomas koos voor een dikke laag gitaren en de snerende stem van Rotten vormt het tegenwicht tegen de muur van geluid, die het album van begin tot eind toch wel kenmerkt. Op de 2012 versie klinken de drums strakker en klinkt het geheel net iets ruiger dan de eerdere versies die (met name) op CD zijn verschenen. In dat opzicht dus een geslaagde reissue. Geen ‘remastering’ die bestaat uit enkel extra laag en het oppeppen van de hoge tonen, zoals tegenwoordig veel te vaak gebeurt. Nee, de bedoeling lijkt ook hier te zijn om zo dicht mogelijk de sfeer van de studio over te brengen op het moment dat Never Mind The Bollocks werd opgenomen. En dat is dus redelijk goed gelukt.

De opener én één van de vier singles die op Never Mind The Bollocks te vinden zijn, Holidays In The Sun, heeft al die jaren nog geen noot aan kracht ingeboet. Rotten spuwt zijn bijtende teksten over de luisteraar uit en zal 45 minuten lang hiermee als een bezetene mee blijven doorgaan. De teksten zijn erg 1977 en waren indertijd opruiend, maar kwamen recht uit het hart. En alhoewel de Sex Pistols voor het grootste deel ontsproten zijn aan het brein van MacLaren, Rotten was toen al een stronteigenwijs ventje met een goed stel werkend hersenen, een eigen kijk op de wereld plus het vermogen om dit om te zetten in een krachtige boodschap en sterke teksten, die onomvloerst vertelden hoe het was om in die tijd geteisterd te worden door nare politici en akelige economische toestanden. En daarmee wordt ook een ander sterk punt van de Sex Pistols uitgevent: de volstrekt oprechte authenticiteit van Rotten. Die daarna nog maar nauwelijks geëvenaard is. Wat er ook van de muziek, het imago of de marketing achter de band gezegd wordt, er valt niet te ontkennen dat Never Mind The Bollocks een ijkpunt is van een tijd dat toch wel een keerpunt was in het functioneren van de minor muziekindustrie. Do It Yourself was geboren.

Ook de niet singletracks waren sterk genoeg om overeind te blijven op het album. Toen en nu. Bodies, Liar, New York, Problems, Submission: het waren toen, maar nog steeds dé favoriete tracks en geen vage vullertjes. De vier singles (Anarchy In The UK, God Save The Queen, Holidays In The Sun, Pretty Vacant) zijn inmiddels klassiekers. Maar ook de afsluiter EMI waar de gelijknamige platenmaatschappij een veeg uit de pan krijgt roept ook nu nog datzelfde gevoel op als toen. Als bonus zijn nog enkele b-kanten van de singles te vinden (behalve I Wanna Be Me, de B-kant van Anarchy In The UK). Op de tweede disc opnames van concerten in Stockholm en Cornwall. Leuk om eens een keer op te zetten, maar de geluidskwaliteit is niet echt om over naar huis te schrijven.

Never Mind The Bollocks zal bij de mensen die het begin van de punk hebben meegemaakt nog steeds goede herinneringen oproepen. Het is in elk geval een verpletterend debuut van een band, die slechts 1 album nodig had plus een hele hoop rellen en opruiend gedrag om een plaats te verwerven in de muziekgeschiedenis. De follow-up, The Greatest Rock’n Roll Swindle, wat een soundtrack was van de gelijknamige film, was niet echt een opvolger. Want die is er nooit gekomen. En dat is misschien maar goed ook. Never Mind The Bollocks was toch nooit overtroffen. En dat besefte John Lydon zich terdege. Evenals meneer MacLaren. Na de Bollocks was er even niks meer. En dat was toen ook eigenlijk ook niet nodig. Een belangrijk album uit een naar tijdperk. Gelukkig verkloot Universal dat gevoel niet met al die nieuwe reissues en blijft Never Mind The Bollocks ook in 2012 nog dat oerpunkgevoel oproepen.

Tracklisting Never Mind The Bollocks:

Dis1 – Never Mind The Bollocks Here’s The Sex Pistols + B-sides

1. Holidays In The Sun
2. Bodies
3. No Feelings
4. Liar
5. God Save The Queen
6. Problems
7. Seventeen
8. Anarchy In The UK
9. Submission
10. Pretty Vacant
11. New York
12. EMI
13. No Feeling
14. Did You No Wrong
15. No Fun
16. Satellite

Disc2 – 1977 Live

1. Anarchy In The UK
2. I Wanna Be Me
3. 17
4. New York
5. EMI
6. Submission
7. No Feelings
8. Problems
9. God Save The Queen
10. Pretty Vacant
11. No Fun
12. Problems
13. No Fun
14. Anarchy In The UK