De release van de Pink Floyd remasters ging gepaard met iets minder heisa en poeha dan bijvoorbeeld de Achtung Baby box van U2 of de remasters van The Beatles van alweer twee jaar geleden. Vergeleken met deze titels weinig tot geen televisieaandacht, waarin zelfverkozen popprofessoren, overenthousiaste idolaten en andere zichzelf graag horende nonstop orerende lieden bakken vol nonsens over de nietsvermoedende kijker uitstorten. Nu worden de liefhebbers van Pink Floyd doorgaans gekenmerkt door een zekere mate van behoudendheid, bescheidenheid en zijn het veelal mensen met een intellectuele inslag als het gaat om muziekkeuze. En nog steeds – bijna tegen de stroom in – bereid zijn om flink de beurs te trekken om muziek aan te schaffen, die men al heeft en door en door kent. Maar zoals al eerder eens is gezegd: dit zijn wel de laatste der trouwe consumenten waar platenmaatschappijen nog geld aan kunnen verdienen en uit welke hoek nog enig support voor de branche bestaat.

Het opnieuw uitbrengen van reeds uitgebracht materiaal is een belangrijke cashcow voor platenmaatschappijen en is nog steeds een lucratieve business. En er zijn legio redenen om albums van artiesten van allerlei allooi te rereleasen. Bijvoorbeeld omdat de band weer eens bij elkaar is, omdat een album of band aan een jubilieum toe is, om tegenvallende verkopen van de eerste uitgave nog enigszins op te vijzelen, omdat er nieuwe, beter klinkende audioformaten zijn, die bestaande persingen qua geluidskwaliteit overvleugelen of – niet onbelangrijk – één van de leden de pijp uit is. Verbeterde geluidskwaliteit is een andere reden om bepaalde titels in ontelbare formaten op de markt te slingeren. Maar de gemiddelde consument zal het allemaal worst wezen of iets nu beter klinkt dan datgene wat ‘ie al kent en zijn al die hi-end persingen vooral bedoeld om puristische audiofielen natte dromen te bezorgen. Nu zijn er bands, die hierop inspelen en wiens oeuvre gekenmerkt wordt door eindeloos aan de opnames te zitten pielen en overdreven veel aandacht besteden aan die geluidskwaliteit. Pink Floyd stond niet alleen bekend om hun baanbrekende muziek, maar zeker ook om de zorg die besteed werd om alles zo natuurgetrouw de speakers uit te laten druppelen. De Britten behoort dan ook steevast tot die bands bij wie nieuwe geluidsformaten en –dragers als eerste worden uitgetest. Heeft de industrie weer een nieuwe innovatieve, technologische ontwikkeling bedacht? Dan zijn het altijd weer dezelfde albums die als eerste in dat nieuwe formaat worden uitgebracht: hoeveel keer heeft de ‘serieuze popliefhebber die ook op de geluidskwaliteit let Brothers In Arms, Gaucho, Dark Side Of The Moon of Hotel California niet in de kast staan? Of het nu 200 grams vinyl is, Super Audio CD, DVD Audio of lossless BluRay audioformaten zijn: het zijn altijd deze albums die de referentie schijnen te moeten vormen om al dat marketinggeneuzel muzikaal te ondersteunen.

Pink Floyd en een vette geluidskwaliteit waren dus altijd met elkaar verbonden geweest, alhoewel EMI nu pas met enigszins fatsoenlijk klinkende CD-versies kwam van albums, die al meer dan 20 jaar geleden zijn uitgekomen en waar nog steeds de volle mep voor betaald moet worden. Hoe langer er wordt gewacht, hoe groter de ergernis over het ontbreken van aanvaardbaar klinkende software werd en hoe groter uiteraard de behoefte werd, die daardoor wordt gecreëerd. Zo slecht klonken overigens de verschillende persingen nu ook weer niet, maar het kon natuurlijk altijd beter. Voor platenmaatschappijen is marketing in de loop van de jaren soms belangrijker geworden dan de muziek die wordt uitgebracht. Omzet, omzet en omzet: daar gaat het om. Ook zeker in het geval van Pink Floyd. Toen bekend werd dat alle studioalbums geremastered zouden gaan worden en van sommige albums allerlei speciale versies verschenen, kon het rekenen beginnen. Want de liefhebber wil wel al dat moois in de kast hebben staan. En voor bands als Pink Floyd kunnen platenmaatschappijen nog full price vragen, want de verkopen van de catalogus zakken nooit echt in en moet daar dus van geprofiteerd worden. En extra omzet kan de industrie zeker gebruiken in deze tijden van crisis en het nog steeds niet afdoende inspelen op veranderende omstandigheden.

In het releaseschema van de nieuwe, geremasterde versies van het Pink Floyd oeuvre is het na The Dark Side Of The Moon diarree nu de beurt aan Wish You Were Here. De remaster verscheen al vorige maand, nu is het tijd voor de speciale versies van het album: de dubbele Experience versie en de uitgebreide Immersion boxset, de meest definitieve versie die op dit moment verkrijgbaar is. Als laatste in het rijtje staat The Wall nog in de planning en zal de Immersion versie daarvan in februari 2012 gaan verschijnen.

Wish You Were Here was de in 1975 verschenen opvolger van het immens populaire The Dark Side Of The Moon en de verwachtingen waren indertijd ook erg hoog gespannen of Pink Floyd opnieuw in staat was om nog zo’n klapper te maken. Het oordeel of iets blijvende waarde heeft en een plaats heeft verworven in de geschiedenis, wordt doorgaans pas veel later geveld. Maar ten tijde van de release van Wish You Were Here was de historie nog niet zover. In elk geval werd het album niet neergesabeld en bevond Pink Floyd zich op het hoogtepunt van hun carrière. De muziek was al lang niet meer psychedelisch, maar was tegelijkertijd nog lang geen mainstream. Pink Floyd was het prototype van een albumband, die alom werd gerespecteerd door de ‘serieuze’ muziekliefhebber.

Over het hoe en waarom van het album is in de Pink Floyd special van Written In Music meer te lezen. De aandacht van de Immersion-versie richt zich in deze recensie vooral op de nieuw geschapen klanklandschappen van het album, de zowel op de Experience– als Immersion-versies te vinden en nog niet eerder uitgebrachte live- en studio-opnames en al dat andere dat deze box al dan niet exclusief maakt. Duur is het in elk geval wel weer allemaal: prijzen variëren van EUR 120 tot EUR 140: een redelijke berg geld voor slechts 2 CD’s, 2 DVD’s, 1 BluRay-disc en nog wat trivia c.q. prullaria die het album indertijd ondersteunden. Wellicht niet iets dat in een impulsieve bui aangeschaft wordt en vooral een doos met goodies voor de echte liefhebber is, want meer dan EUR 100 vragen voor een album van nog geen drie kwartier is toch gedurfd. Zeker in deze barre economische tijden.

En de grote vraag is natuurlijk: is het dat dure geld wel allemaal waard? Want het aanschafbedrag zal vooral bij de mensen die samenleven met kritische en kostenbewuste eega’s ongetwijfeld leiden tot enkele discussies en verantwoordingen. Dus moet er een goed verhaal zijn om die aankoop te rechtvaardigen, temeer wanneer het origineel al reeds in de kast staat. Opmerkingen als ‘je hoort het verschil toch niet’ en ‘je hebt die CD toch al’ moeten natuurlijk trefzeker gepareerd worden met scherpe argumenten die ertoe doen en meteen openingen tot allerlei ongewenste situaties meteen de kop moeten indrukken.

Net zoals bijvoorbeeld de Station To Station box van David Bowie en de Talking Heads, Genesis en de Donald Fagen reissues van een tijdje geleden ligt de vermeende toegevoegde waarde ook hier vooral in de nieuwe surroundmixen die voor de gelegenheid speciaal zijn gemaakt en nog niet eerder zijn verschenen en nog niet eerder uitgebrachte opnames. De 5.1 mix van voorganger The Dark Side Of The Moon was al bekend van de enkele jaren geleden verschenen SACD, van Wish You Were Here was een dergelijke mix nog niet voorhanden, althans is deze nog nooit officieel verschenen. En het maken van een surroundmix vergt extra investeringen en een onberispelijke kwaliteit van de originele mastertapes, naast natuurlijk het feit of een dergelijke opname überhaupt wel geschikt is om een surroundmix te maken. En om daarmee te beginnen: Pink Floyd’s muziek leent zich daar uitstekend voor. Puristen zullen deze nieuwe 5.1 mix afdoen als geschiedsvervalsing, aangezien het originele album oorspronkelijk in stereo verscheen. Maar ook in 1975 was er een alternatieve Quadmix voorhanden, die ook op deze reissue te vinden is. Maar de basis vormde toch de 2.0 mix. Dat neemt niet weg om de geluidsbeleving van de surroundmixen ook te beluisteren en er een oordeel over te vellen.

De CD’s en DVD’s zitten diep weggestopt in de doos en iedere keer wanneer er geluisterd gaat worden, moet die box eerst ontdaan worden van alle bijbehorende zooi, zoals concertkaartjes, knikkers (!), bierviltjes (!!) en nog wat gedrukte (overigens interessante en mooi vormgegeven) media. De eerste disc is bekend: het geremasterde album, zoals die ook al een maand geleden verscheen. Disc nummer twee bevat het nog niet eerder uitgebracht materiaal: het ruim 20 minuten durende en in Wembley in 1974 opgenomen Shine On You Crazy Diamond ligt dicht bij de later verschenen studioversie en voegt eigenlijk weinig aan die versie toe, behalve dat de later in twee delen gekapte albumversie nu in zijn geheel wordt uitgevoerd. Het tijdens dezelfde avond opgenomen Raving & Drooling blijkt het latere en op Animals terecht komende Sheep te zijn. Aan deze versie is later nog redelijk gesleuteld, alhoewel aan de songstructuur weinig is veranderd. Deze liveversie is als studieobject leuk, maar is eigenlijk niet meer dan een rammelende versie van het later veel beter uitgewerkte finale nummer. Ook You’ve Got To Be Crazy is bekend van Animals: maar dan als Dogs. Met het uitbrengen van deze twee nummers wordt de ontstaansgeschiedenis van het Animals-album ook voor de doorsnee-liefhebber toegankelijk. Diehard-PF-fans zullen deze nummers vast wel op allerlei bootlegs hebben en is er voor hun niks nieus onder de zon. Ook Wine Glasses is voor de meeste mensen onbekend: het behoort tot het Household Objects-project, waarin PF met behulp van alledaagse geluiden en attributen volwaardige composities probeerde te maken. Disc twee sluit af met twee alternatieve versies die op Wish You Were Here te vinden zijn: Have A Cigar en het titelnummer waarin een stukje vioolspel van Stephane Grappelli en de eerste met vocalen van de PF-bandleden. En inderdaad: Roy Harper’s vocalen, die voor de eindversie van Have A Cigar werden gebruikt zijn stukken beter. Deze versies zijn ook leuk als historische rariteiten, maar meer ook niet.

Op de overige discs zijn maar liefst zeven verschillende soundformats te vinden van het album, zowel in stereo als in surround. Nieuw zijn de 5.1 surround mixen, die al in 2009 door James Guthrie zijn gemaakt en te vinden zijn in voor de leek waarschijnlijk nietszeggende 448 en 640 kbps versies en op de BluRay-disc in zowel lage als hoge resolutie versies van respektievelijk 16/48 en 24/96 Khz. Het verschil in geluidskwaliteit is op installaties, die niet de prijs van een landhuis hebben, echter niet te horen. Dat geldt ook voor de nieuwe stereo- en al eerder verschenen zogenaamde Quad-versies van het album. Neemt echter niet weg dat vooral de 5.1 surroundversie een interessant luisteravontuur is, waarbij – mits gebruik wordt gemaakt van een volledige surroundinstallatie – optimaal gebruik is gemaakt van alle speakers en de sfeer van het album nog meer wordt vergroot, doordat de muziek van alle kanten de kamer in dendert. In het titelnummer leidt dat tot sferische klanktapijten, Welcome To The Machine krijgt nu nog meer kracht doordat al die industriële geluiden allemaal uit elkaar worden getrokken, Have A Cigar en Wish You Were Here klinken nu ook niet verkeerd, doordat de ruimte tussen de sounds en de verschillende geluidslagen nu beter van elkaar gescheiden worden. Deze nieuwe productie is dan ook de échte verrassing en rechtvaardigt de aanschaf van de Immersion box.

Wanneer alle discs zijn beluisterd, dan is het waarschijnlijk dat de overkill in alle hevigheid heeft toegeslagen. De nadruk op deze boxset ligt dus vooral op de verschillende geluidsformaten en bitrates en minder op bonustracks en onbekende tracks. Slechts één disc is hiermee gevuld. EMI had het nog vollediger kunnen maken door een heel concert op een CD te persen en alle voorhanden zijnde demoversies en studieobjecten van composities uit te brengen, maar ook nu wordt niet alle kruit verschoten, want er is ook nog een toekomst. Conclusie na een paar uur ondergedompeld te zijn in deze Immersion boxset is dat Wish You Were Here nog steeds een puik album is: tijdloos, innemend en vol compositorische hoogstandjes, de gepresenteerde geluidsformaten vooral interessant zijn voor de mensen met zware en dure geluidsinstallaties, de gemiddelde liefhebber er wat bekaaid afkomt met slechts één disc met rarities en de gevraagde prijs voor de meeste mensen een behoorlijke drempel zal zijn. Voor wie niet geïnteresseerd is in al dat surroundgedoe, is de dubbele Experience versie voldoende. Wie de 5.1-versie wil hebben, zal toch de boxset moeten aanschaffen. EMI zou er goed aan hebben gedaan om de liefhebbers, die niet zoveel willen neerlappen voor waarschijnlijk de tweede keer aanschaffen, minstens één surroundmix als bonus aan de Experience-versie toe te voegen. Enkel om nog meer mensen kennis te laten maken met deze toch wel spannende mix. Nu blijft dat toch slechts voorbehouden aan een handjevol lieden, die de meest uitgebreide versie aanschaffen. En dat is eigenlijk toch wel een behoorlijk minpunt, waarin EMI toch weer goodwill verspeelt. Desalniettemin is Wish You Were Here nog steeds een monumentaal album. En dat zal niet meer veranderen.

Tracklisting Wish You Were Here:

DISC 1 / CD

1. Wish You Were Here (digitally remastered by James Guthrie 2011)

DISC 2 / CD

1. Shine On You Crazy Diamond (parts 1-6) live at Wembley November 1974 (2011 mix and previously unreleased)
2. Raving & Drooling live at Wembley November 1974 (2011 mix and previously unreleased)
3. You’ve Got To Be Crazy live at Wembley November 1974 (2011 mix and previously unreleased)
4. Wine Glasses from the unreleased ‘Household Objects’ project
5. Have A Cigar alternate version (previously unreleased)
6. Wish You Were Here featuring Stephane Grappelli (previously unreleased)

DISC 3 / DVD (ALL AUDIO)

1. Wish You Were Here, James Guthrie 2007 5.1 Surround Mix (previously unreleased) in standard resolution audio at 448 kbps and 640kbps
2. Wish You Were Here, James Guthrie 2007 5.1 Surround Mix (previously unreleased) in standard resolution audio at 640kbps
3. Wish You Were Here, Quad Mix (previously released only on vinyl LP/8 track tape) in standard resolution audio at 448 kbps
4. Wish You Were Here, Quad Mix (previously released only on vinyl LP/8 track tape) in standard resolution audio at 640 kbps
5. Wish You Were Here, James Guthrie 2011 High Resolution Stereo Mix

DISC 4 / DVD (AUDIO VISUAL)

1. Concert Screen Films: Shine On You Crazy Diamond Intro / Shine On You Crazy Diamond
2. Welcome To The Machine animated clip
3. Storm Thorgerson short film
4. Concert Screen Films

(All in stereo and 5.1 Surround Sound)

DISC 5 / BLURAY

1. AUDIO: Wish You Were Here, James Guthrie 2007 5.1 Surround Mix (previously unreleased) in standard resolution
   Wish You Were Here, James Guthrie 2007 5.1 Surround Mix (previously unreleased) at 96kHz / 24-bit
2. AUDIO VISUAL: Concert Screen films / Shine On You Crazy Diamond Intro / Shine On You Crazy Diamond
3. AUDIO VISUAL: Welcome To The Machine animated clip
4. AUDIO VISUAL: Storm Thorgerson short fil

MEMORABILIA

1. 40 page 27cm x 27cm booklet designed by Storm Thorgerson
2. Exclusive photo book edited by Jill Furmanovsky
3. 27cm x 27cm Exclusive Storm Thorgerson Art Print
4. 5 x Collectors Cards featuring art and comments by Storm Thorgerson
5. Replica of Wish You Were Here Tour Ticket
6. Replica of Wish You Were Here Backstage Pass
7. Scarf
8. 3 x Clear marbles
9. 9 x Coasters (unique to this box) featuring early Storm Thorgerson design sketches
10. 4-8 page credits booklet