Luise Volkmann en Julia Kadel de creatieve smaakmakers Jazzfestival Viersen 2024 (2)

De 37ste editie van het Internationales Jazz Festival Viersen bestaat uit twee avonden, vrijdag 20 september, het verslag daarvan lees je hier en zaterdag 21 september, plus nog een junior festival op zondagmiddag. Ook aan de kleintjes wordt gedacht, heel slim van de organisatie, want jong geleerd is oud gedaan. De organisatie is overigens de gemeente Viersen. Dat is al heel bijzonder, want waar organiseren lokale overheden jazz festivals? Het zegt iets over hoe de plaatselijke politiek denkt over het belang van een breed cultuuraanbod in de stad en de manier hoe dat bijdraagt aan sociale cohesie, wat je kunt zien als een taak van de overheid, om dat te stimuleren. De sociale cohesie merk je doordat de Festhalle, het plaatselijke oude theater in Viersen, vooral ook een ontmoetingsplek is waar vrienden en bekenden elkaar tussen de concerten door ontmoeten. In totaal werden 3.000 tickets verkocht en dat was een toename van 50% ten opzichte van vorig jaar, zo vertelt artistiek leider Petra Barabasch ons. Overigens heeft het gemeentebestuur van Viersen eerder dit jaar besloten dat het festival nog maar één maal per twee jaar plaatsvindt om budget vrij te maken voor een open air cultureel festival met een breder programma. Dit nieuwe festival en het jazzfestival vinden vanaf dit jaar om en om plaats. De eerstvolgende Jazz Festival Viersen is dus pas weer in 2026.

Na een geslaagde vrijdagavond, vervolgen wij onze muzikale reis op zaterdagavond, wederom in de kleine zaal van de Festhalle, waar we eerder op vrijdag verrast werden door saxofoniste Luise Volkmann. Ook op zaterdag is de Ernst Klusen Saal de plek om je te laten verrassen door jong talent. Vanavond is dat pianiste Julia Kadel. Kadel is geboren in 1986 in Berlin-Kreuzberg en vanaf haar zevende jaar speelt ze piano. Na jaren lang klassiek les opende ze haar hart voor jazz en improvisatie. Na eerst psychologie gestudeerd te hebben, studeerde ze in 2016 af in het vak jazz piano aan de Hochschule für Musik Carl Maria von Weber in Dresden. Sindsdien werkt ze aan haar internationale carrière. Het trio waarmee ze vanavond in Viersen staat bestaat sinds ongeveer drie jaar in deze samenstelling, met Devin Gray op drums en Athina Kontou op contrabas. Kadel ontmoette Gray, die deels in New York en deels in Berlijn resideert, enkele jaren terug en vroeg hem om samen te spelen. Sindsdien voelt het voor Kadel aan als een muzikale broer, zo vertelt ze ons. Ook met de Grieks-Duitse Kontou heeft ze al jaren een warme muzikale band. Kontou zagen we trouwens een dag eerder al in het ensemble Été Large van Luise Volkmann.

Ze spelen vanavond twee sets en de eerste set begint met het nummer Empathy Piece: For Cello, dat opent met donkere repeterende, minimalistische tonen bespeeld door Kadel op de vleugel, aangevuld met vloeiende, vibrerende klanken die Kontou maakt op de contrabas, met een strijkstok en door Gray snelle roffels geproduceerd op zijn drumset. De energie neemt langzaam toe en de sfeer wordt rauwer. Kadel vertelt dat ze voor deze compositie geïnspireerd werd door haar buurman, die cellist is, doordat ze zijn muziek oppikte en dat haar dat intrigeerde. Het volgende stuk Dependance Part II begint rustig, met spannende en soms onheilspellende tonen. Met hun composities en improvisaties worden nieuwe paden bewandeld. Het publiek, dat in Viersen vooral in aanraking komt met verschillende genres uit het mainstream-bereik, wordt zo verrast met vernieuwend werk en dat is mooi en tegelijk gedurfd. Maar met succes, de kleine zaal zit en blijft vol tijdens de twee sets van Kadel. Het spreekt meer dan voldoende aan.

Het trio speelt vooral nummers van hun in 2023 uitgebrachte album Powerful Vulnerability. Kadel vertelt dat de titel slaat op het feit dat het juist heel krachtig kan zijn als je je kwetsbaar opstelt. Iets dat ogenschijnlijk tegenstrijdig is. Het titelnummer van het album is ook vol power, maar in al die kracht zit ook de subtiliteit, waarmee Kadel op meesterlijk wijze uitdrukking geeft aan dit mooie begrip. Ook Kadel is een creatieve smaakmaker, net zoals Volkmann op de vrijdagavond op het zelfde podium. Haar creativiteit uit zich in mooie composities die vooral gebaseerd zijn op gevoel met vrije expressie, met gedurfde harmonieën, spannende motieven aangevuld met frisse ritmes en gefundeerde bastonen. In één van de stukken speelt ze solo een indrukwekkende improvisatie bij een soundscape die bestaat uit drie historische interviews met activisten voor mensenrechten. Bij sommige nummers zingt Kadel mee met teksten die levensbeschouwelijk en maatschappijkritisch van aard zijn, waarmee ze de oorsprong van de jazz als cultuuruiting, maar ook als protestbeweging hernieuwd leven inblaast.

Na beide sets van Kadel is het de beurt aan een duo bestaande uit de uit Köln afkomstige saxofonist Reiner Witzel, die zich laat begeleiden door de uit New York afkomstige pianist Dave Kikoski. Witzel, geboren in 1967, heeft gestudeerd in Köln en New York, heeft een behoorlijke carrière met veel samenwerkingen met onder andere Dave Liebman, David Sanborn, Maceo Parker en Fela Kuti. Hij doceert aan het conservatorium van Maastricht. De laatste jaren werkt hij samen met de Amerikaanse, maar sinds jaren in Duitsland woonachtige pianist Richie Beirach. Vanavond is Kikoski zijn duopartner. Kikoski, in 1961 geboren in Canada, maar sinds jaren ’80 woonachting in de VS, studeerde onder andere in Boston en New York en tourde in de ’80-jaren ondermeer met Randy Brecker, Roy Haynes, Bill Hart en werkt samen met een groot aantal bekende jazz musici waaronder Christian McBride, John Scofield, Chris Potter, Donny McCAslin en Marcus Millar. Witzel en Kikoski leerden elkaar maart dit jaar kennen toen Kikoski Beirach wegens ziekte verving in een band van Witzel. De samenwerking beviel zo goed dat ze afspraken ook als duo verder samen op te trekken en het plan is gevat om samen een album uit te brengen.

Witzel en Kikoski openen met het nummer Northern Fields, een compositie van Witzel, met een heerlijke melodielijn en knap uitwerkte motieven. Kikoski geeft daar zijn eigen knappe invulling aan met een lange solo waarin mooie akkoorden en swingende syncopen zijn verwerkt. Het stuk spreekt tot de verbeelding en het publiek reageert zeer enthousiast. Nog zo’n prachtig nummer, up tempo is The World Within, tevens titelnummer van het album dat Witzel met zijn quintet en Beirach, uitbracht in 2023, naast het duo album Round Midnight, dat in maart van dit jaar uitkwam. Snelle en expressieve motieven produceert Witzel, vergezeld door rappe toetsaanslagen door Kikoski, waarbij hij een walking bass speelt met zijn linkerhand. Kikoski is heel geroutineerd en speelt de partijen gemakkelijk mee met zijn eigen interpretaties. Zo presenteren ze in twee mooi uitgebalanceerde sets composities van zowel Witzel, waaronder Nomansland en Blues for Belfast als composities van Beirach, waaronder Madagascar en Requiem for Chris, stuk voor stuk mooie werken en op een knappe manier vertolkt. We zijn benieuwd wat het nieuwe duo Witzel/Kikoski ons aan vers album werk gaat brengen.

Tussen de twee sets van Witzel door bezoeken we de grote zaal, die natuurlijk helemaal vol zit omdat daar de gitaarheld Al Di Meola acte de présence geeft. Di Meola treedt op met zijn electric band, die naast Di Meola bestaat uit Philippe Saisse op piano, Luis Alicea op drums, Gumbi Ortiz op percussie en Elias Tona op bas. Di Meoloa wordt amusant geïntroduceerd door de WDR-radio reporter, alsof het concert live wordt uitgezonden, maar dat is pas het geval de dag erna op zondagavond in het wekelijkse WDR-Konzert. Di Meola vertelt dat hij voor het eerst in Duitsland was, verschillende decennia geleden, in de vermaarde band Return to Forever van Chick Corea. Het was ook Corea die de toen nog jonge Di Meola ontdekt heeft als groot talent. Met zo’n reputatie krijg je de zaal wel vol in Viersen. Di Meola heeft zijn roots in de jazzrock nog niet losgelaten en vaart voort op het succes dat hij vanaf de jaren ’70 had, geïnspireerd door zijn grote meester Corea. Zo speelt hij vanavond onder andere Beyond The 7th Galaxy, dat op naam staat van Chick Corea en dat uitkwam op het album Where Have I Known Before van Return To Forever in 1974. Het is eigenlijk knoert harde nostalgie die Di Meola laat horen in de Festhalle. Ruige jazzrock, waar meer rock in zit dan jazz, met harde en explosieve gitaarsolo’s, op een bed van gefundeerde fusion, gespeeld door zijn muzikale maten. Het is toegankelijk en aanstekelijk. Maar het heeft niet meer het vernieuwende en het verrassende dat deze muziek had toen Chick Corea er mee begon in 1973. Dat vernieuwende en verrassende hebben wij dit weekend meer ervaren met Luise Volkmann, Julia Kadel en Reiner Witzel, in de kleine zaal. De organisatie in Viersen is er goed in geslaagd om het nieuwe, verrassende met het oude vertrouwde in één programma te verenigen en dat doen ze slim om zowel het brede publiek als de fijnproevers te interesseren. Jazz Festival Viersen, tot in 2026!