Wat maakte The Beatles anders dan al die andere beatbands uit Liverpool en Londen? Ten eerste, hetzelfde wat ze de rest van de jaren zestig anders maakte dan The Animals, Gerry & The Pacemakers, Manfred Mann, zelfs The Rolling Stones? Ze begonnen net iets eerder dan al die anderen zelf hun liedjes te schrijven, en als The Beatles in 1966 een nieuw pad in sloegen met Revolver, volgden al die andere groepen een paar weken later, in 1967 gebeurde dat opnieuw. Zonder Sgt Pepper geen Their Satanic Majesties Request of San Franciscan Nights.

Maar ook in hun begindagen, voor ze bekend werden, waren The Beatles al anders. De leerschool van John, Paul, George en Ringo lag in Duitsland, waar ze van 1960 tot 1962, als amper 18-jarigen avond aan avond, nacht na nacht optredens gaven in rauwe clubs op de Reeperbahn in Hamburg. Bezoekers van de Kaiser Keller of de Star Club, hoeren en hun aangeschoten clientèle, vooral zeelui, zagen de optredende bandjes vooral als achtergrond van hun versierpogingen, drankgelagen en vechtpartijen. Optreden duurde geen uur of twee uur, maar twaalf uur. Om zes uur ’s avonds begonnen The Beatles, tegen zessen ‘s morgens waren de laatste bezoekers vertrokken en mochten ze hun spullen opruimen.

Geen van de bezoekers klaagde als The Beatles eens een nummer voor de tweede keer speelden, maar de groep zelf wilde de optredens wel enigszins uitdagend voor zichzelf houden. Bovendien kwam er wel degelijk eens een verzoekje van iemand die wel stond te kijken en luisteren. Zodoende bouwde de groep al in de begindagen een immens repertoire op. Zowat elke Motown-single, elke Amerikaanse girlgrouphit van The Cookies of Little Eva, een nieuwe van Chuck Berry, The Everly Brothers of Fats Domino werd uit het hoofd geleerd. Niet alleen de A-kant, ook de B-kant en in sommige gevallen het hele album. Nummers die hun vriendjes in Liverpool meestal niet eens kenden, laat staan dat ze het op hun repertoire hadden. Toen John Lennon en Paul McCartney na het spelen van die honderden covers ontdekten dat ze ook zelf konden schrijven, werden de mogelijkheden helemaal oneindig.

De eerste vier Beatles-albums, in 1963 en 1964 waren een combinatie van de eerste eigen composities en een greep uit de ruime voorraad covers. Zoals gebruikelijk in die tijd verschenen The Beatles regelmatig in de studio van de BBC. Niet alleen voor een interview, maar ook om hun al opgenomen platen opnieuw in te spelen. Typisch genoeg had ‘The Beeb’ destijds de regel dat er maar zeer beperkt platen gedraaid mochten worden (‘needle time’). Toen de popmuziek steeds populairder werd, ondervingen de hipste programmamakers dit door de bands dan maar in de studio uit te nodigen om hun plaat opnieuw op te nemen bij de BBC. The Beatles speelden tijdens die sessies niet alleen hun recente hits, maar, omdat ze al snel eigen programma’s kregen (From Us To You, Pop Go The Beatles) ook veel nummers die ze nooit op hun platen zetten. Tussen maart 1962 en juni 1965 speelden The Beatles maar liefst 275 nummers voor de BBC-microfoon. Sommige verschillende keren, andere slechts één keer. In die drie jaar werden 88 verschillende songs opgenomen in de Beatles-versie.

De dubbel-CD On Air, die nu is verschenen, is het vervolg op Live At The BBC, dat eind 1994 het licht zag. Die plaat bevat duidelijk de eerste keus uit het beschikbare materiaal, met bijna dertig nooit door de Beatles zelf uitgebrachte songs, plus opvallende tracks als Honey Don’t , dat Ringo zong op de vierde Beatles-LP, om aan zijn quotum van één zangbeurt per LP te komen, maar dat op het podium door John werd gezongen. Dus ook bij de BBC.

Op de nieuwe plaat staan ‘slechts’ tien nummers die de Beatles-platen in de sixties niet haalden, en daarvan kwamen er acht al voor op Live At The BBC. Op On Air staat nu alleen een andere BBC-versie van hetzelfde nummer. Zo horen we hier Ringo zingen op Honey Don’t. Niet vreemd, want de hier gebruikte versie is uit de periode dat dat vierde Beatles-album, Beatles For Sale, verscheen. Ook bij andere nummers die doubleren met het negen jaar oude eerste BBC-album is er een duidelijk verschil. Zo kregen The Beatles, als vaste gasten van de BBC, in 1964 de mogelijkheid overdubs te maken, terwijl andere bands die opnamen kwamen maken alles in één keer op de tape moesten smijten. Zo is Ray Charles’ I Got A Woman, dat The Beatles kenden van de eerste Elvis-LP uit 1956, voor het eerst gespeeld voor de BBC in augustus 1963. In één keer, zoals het toen nog moest. In april 1964, doorgebroken in de VS en inmiddels supersterren in hun thuisland, konden The Beatles zich het overdubben van John’s vocalen permitteren.

Twee songs op dit album worden nu voor het eerst officieel uitgebracht in een Beatles-versie. De eerste is I’m Talking About You, een cover van een Chuck Berry-hit uit 1961, die de Beatles live speelden bij de BBC in maart 1963. Ook The Rolling Stones brachten hier in 1964 een eigen versie van uit. Het tweede ‘nieuwe’ Beatles-nummer is Beautiful Dreamer. Oorspronkelijk een ‘standard’ uit het eind van de negentiende eeuw en opgenomen door ondermeer Bing Crosby en Al Jolson, werd het begin jaren zestig geupdate door songschrijvers Gerry Goffin en Jack Keller, waarna het in 1962 een Britse hit was voor Tony Orlando. In die periode namen ook The Beatles er hun BBC-versie van op.

Hoe klinken The Beatles in de BBC-archieven? Lekker rauw, dat vooral. Naarmate hun carrière vorderde en het tijdgebrek toenam werden de bezoekjes steeds meer een noodzakelijk kwaad en werden ook de bijzondere covers zeldzamer. Vooral de opnamen uit 1962 en 1963 laten goed horen hoe brutaal en ‘edgy’ de groep in zijn Hamburgse dagen geklonken moet hebben. En al bestaat er al sinds 1977 een beroerd opgenomen bootleg met een concert uit Hamburg, de ‘oer-Beatles’ zijn hier beter te horen dan op die plaat.

On Air – Live At The BBC Volume 2 is geen plaat die gemeten moet worden langs dezelfde maatstaven als Revolver, Sgt Pepper of Abbey Road. Voor de doorsnee popliefhebber volstaan de dertien originele Beatles-albums en de singles, verzameld op de twee Past Masters-dubbelaars. Maar voor wie meer wil, zijn de (nog levende) Beatles in de afgelopen twintig jaar erg gul geweest. Dat begon in ’94 met Live At The BBC, gevolgd in 1995/96 met de drie tiple-LP’s/dubbel-cd’s The Anthology, waarop alle relevante studio-outtakes werden verzameld.

En nu is er dan het laatste restje uit de BBC-archieven. Natuurlijk, er is meer, want alleen al From Me To You werd maar liefst zeventien keer bij de BBC gespeeld. Wie al die zeventien versies wil hebben, of beter gezegd, alle complete BBC-programma’s van The Beatles, inclusief gesprekjes met de deejay, kan ze wel terugvinden op internet. Net als bij deel 1 staan ook hier weer enkele korte gesprekjes op met ‘hosts’ als Brian Matthews. Voor de officiële discografie is dit voldoende.

Het wachten is nu op een fatsoenlijke uitgave van het beste live-werk: Scandinavië in 1963,de Amerikaanse concerten in 1964 en 1965 (en niet alleen The Hollywood Bowl, ook bijvoorbeeld de Ed Sullivan Shows), de laatste tournee in 1966, de complete Rooftop-sessie op het Apple-gebouw in 1969. De complete concerten liggen allemaal in perfecte kwaliteit op de plank. Hopelijk wachten McCartney en Starr daar niet opnieuw vijftien jaar mee, gesteld dat de (nu al) zeventigers er dan nog zelf over kunnen beslissen.

Tracklisting On Air – Live At The BBC Volume 2:

CD 1:

1. And Here We Are Again – speech
2. Words Of Love
3. How About It, Gorgeous? – speech
4. Do You Want To Know A Secret
5. Lucille
6. Hey, Paul…. – speech
7. Anna (go to him)
8. Hello! – speech
9. Please Please Me
10. Misery
11. I’m Talking About Yyou
12. A Real Treat – speech
13. Boys
14. Absolutely Fab
15. Chains
16. Ask Me Why
17. Till There Was You
18. Lend Me Your Comb
19. Lower 5e – speech
20. The Hippy Hippy Shake
21. Roll Over Beethoven
22. There’s A Place
23. Bumper Bundle – speech
24. P.s. I Love You
25. Please Mister Postman
26. Beautiful Dreamer
27. Devil In Her Heart
28. The 49 Weeks – speach
29. Sure To Fall (in love with you)
30. Never Mind, eh? – speech
31. Twist And Shout
32. Bye, Bye – speech
33. John | pop profile – speech
34. George | pop profile – speech

CD 2:

1. I Saw Her Standing There
2. Glad All Over
3. Lift Lid Again – speech
4. I’ll Get You
5. She Loves You
6. Memphis, Tennessee
7. Happy Birthday Dear Saturday Club
8. Now Hush, Hush – speech
9. From Me To You
10. Money (that’s what i want)
11. I Want To Hold Your Hand
12. Brian Bathtubes – speech
13. This Boy
14. If i Wasn’t In America – speech
15. I Got A Woman
16. Long Tall Sally
17. If I Fell
18. A Hard Job Writing Them – speech
19. And I Love Her
20. Oh, Can’t We? Yes We Can – speech
21. You Can’t Do That
22. Honey Don’t
23. I’ll Follow The Sun
24. Green With Black Shutters – speech
25. Kansas City/Hey!Hey!Hey!Hey!
26. That’s What We’re Here For – speech
27. I Feel Fine – studio outtake
28. Paul | pop profile – speech
29. Ringo | pop profile – speech