Als je in de keuken eens lekker uitgebreid wilt koken, als je extra je best doet voor je lief of voor gasten, dan neem je de tijd voor de bereiding van al dat lekkers. Je gaat niet over een nacht ijs en je plaatst evenmin een diepvriespizza in de oven. Je kiest voor een resultaat waarbij jouw ervaring en aanpak zich tonen in het gerecht. Misschien met wat variatie of met een twist, maar herkenbaar aan die dingen waar jij goed in bent geworden. Dat geldt al helemaal als je niet zomaar een hobbykok bent, maar chef in een gerenommeerd restaurant. Je talent is de basis voor de gerechten en jij bent in staat met je gerechten uitdrukking te geven aan uiteenlopende belevingen. Dat gaat ook soms op voor het maken van een nieuw album. Met muziek dus.

Volgens het gedachtegoed van El Bulli, het vermaarde voormalige Catalaans restaurant, kan je met koken zelfs harmonie, creativiteit, geluk, schoonheid, poëzie, complexiteit, magie, humor, provocatie en cultuur uitdrukken. Met muziek is dat ongetwijfeld niet minder het geval. Het oeuvre van Marillion overziend, zit het met het bieden van die uiteenlopende belevingen in de vaak sfeervolle muziek goed. Sterker, dat heeft de band met wortels in Aylesbury, al zeventien albums lang gedaan. Met een mix van al die variaties steeds, dat wel. En het ene album sterker dan het ander. Nu werkten ze een aantal jaren aan het achttiende album, als volleerde chefs hun creaties in de vorm van liedjes gietend. Nu de gerechten zich bijna laten aandienen, ligt de vraag voor: wat staat er nu op het menu? En met name, hoe smaakt het?

De menukaart laat slechts vijf gangen zien. De speelduur van de vijf loopt uiteen. Er zijn drie lange nummers, van meer dan vijftien minuten en opgebouwd uit meerdere delen. Er zijn twee korte nummers. Typisch voor Marillion is dat de opbouw van het album vooral geworden is zoals de band dat zelf wilde, in samenwerking met producer Michael Hunter. De band heeft, door steeds zelf te voorzien in de financiering van de albums, als grondleggers  van de ‘crowd funding’ in de hedendaagse muziekwereld, de ruimte om de muziek zó te maken zoals zij dat willen.

Je kunt de delen van El Dorado zien als de appetizers van een vijfgangenmenu. Pastoraal opent het album. De stem van Steve Hogarth neemt ons mee naar een Engeland van weleer. Het nummer klinkt vanaf het begin erg open en die open, ruimtelijke klank heeft het hele album. Nergens wordt het vol. Nog voor er twee minuten om zijn, laat Mark Kelly dreigende tonen uit zijn toetsen komen waarna de muziek weer kalm wordt: onmiskenbaar klanken zoals we die van Marillion kennen, anno 2016. Het handwerk en ambacht van de band staat buiten kijf. In het eerste nummer zijn die fijnzinnig verweven. Verstokte Marillion- en progadepten en nieuwkomers in de wereld van Marillion kunnen vanaf dit eerste nummer al smullen. De stem van Hogarth bezingt de vanzelfsprekendheid waarmee politici claimen het recht hebben om over van alles en iedereen een mening te hebben, hoe angst landen kan buigen en breken en hoe geld en macht uitgebeeld als sleutelwoord goud het leven bepalen. Wat zeg je? Nee, dit is geen punkband, dit is geen grunge, dit is geen donkere new wave, dit is ook geen Neil Young. Dit is Marillion’s Steve Hogarth die ons een spiegel voorhoudt van de wereld en het leven.

Het is zijn stem die de weg voorgaat op het album. De teksten hebben zeggingskracht en de zanglijnen op dit achttiende album zetten Steve kwetsbaar en soeverein tegelijk neer. Om de reclame voor een landelijk dagblad te parafraseren: misschien wel de beste zang van Hogarth ooit. Even goed zijn het alle bandleden die hun kwaliteiten bijdragen aan het album. De knorrende bas van Pete Trewavas, die op dit album mooi in de mix is gebracht, de toetsen van Mark Kelly die over de breedte van het album steeds rake en fraaie klankentapijten voor het oor produceert, de altijd ontspannen en tegelijk strak drummende Ian Mosley en het gitaarspel van de tovenaar op gitaar, Steve Rothery. Het moet gezegd worden: op dit album mag Steve Rothery zijn steeds kleurrijker wordend spel aan de nummers toevoegen en dat geeft het album een extra dimensie. De gitaarpartijen klinken, zowel in slagpartijen als in de solo’s, alsof Steve veel inspiratie en energie putte uit het uitstapje met zijn eigen Steve Rothery Band.

Geen voor de hand liggende single op dit album. Tenzij de kortere nummers daarvoor in aanmerking komen; de teksten zijn wel wat donker. Living In FEAR en White Paper zijn die twee kortere tracks. Hoezeer er ook een verschil in lengte is tussen deze en de andere nummers, ook deze twee vangen de thematiek van het album; een kijk op de wereld anno 2016. Zonder op welke manier dan ook in muzikale vergelijkingen te schieten, het is opmerkelijk dat ook Fish, ooit zanger van Marillion in lang vervlogen tijden, op zijn volgende album, voorlopige titel Weltschmerz, een vergelijkbare thematiek aansnijdt. De band heeft het zich niet makkelijk gemaakt en koos er voor om als eerste nummer van het album het meer dan zestien minuten lange The New Kings naar buiten te brengen. Het nummer handelt over hoe de democratische wereld steeds meer gevormd is of wordt door macht en door grote bedrijven. Net als het openingsnummer is dit een nummer uit meerdere delen. Ook hier hebben de culinaire chefs Hogarth, Rothery, Mosley, Trewavas en Kelly een fraai gerecht samengesteld. Meerdere smaken, variatie en tegelijk herkenbaar als Marillion. En zeker met een snufje provocatie erin. Ook na meer dan twintig luisterbeurten blijft er veel te ontdekken in dit nummer.

In het midden van  het album natuurlijk het hoofdgerecht, het ontroerend mooie The Leavers. Doet het intro vaag denken aan Tubular Bells van Mike Oldfield samengevoegd met San Jacinto van Peter Gabriel, al snel krijgt het nummer zijn eigen karakter. Moderne beats afgewisseld met sfeervolle toetsen, fraai gitaarspel en weer mooie teksten van Steve Hogarth en, kenmerkend voor dit album, ook hier wordt je weer meegenomen in de loop van het nummer, in het verhaal van The Leavers. Ook hier weer meerdere delen. Marillion had al vaker met dat bijltje gehakt: als voorbeelden noemen we Gaza van Sounds That Can’t Be Made en het titelnummer van This Strange Engine. Het lijkt er echter op alsof de ruimtelijkheid van deze langspeler de composities beter nog tot hun recht laat komen; het voelt alsof de nummers niet ingeperkt zijn. De drie uit meerdere delen bestaande nummers hebben elk hun eigen karakter, hun eigen flow. Bovendien heeft de band in de samenwerking met Michael Hunter, die hen eerder al assisteerde bij het  album Happiness Is The Road, het menu van het album zo samengesteld dat het een consistent en smaakvol geheel is geworden.

Het is niet een album dat je in experimenteerdrang versteld doet staan, het is geen toonbeeld van instrumentale krachtpatserij, evenmin een album dat je leidt door ongekende elkaar opeenvolgende tempowisselingen; sterker, de band versnelt slechts een enkele keer op het album. Het is ook geen album dat je binnen vier of vijf keer meezingt. Luister maar zonder verwachtingen. Daag jezelf uit, als onbekend met het werk van de band, of juist als levenslange fan, om gewoon eens voor dit album te gaan zitten en de luisterervaring compleet te laten zijn. Of je nu van de oude stempel bent en opgegroeid bent met de groten van de progressieve rock zoals Genesis, Yes of King Crimson of je bent meer een adept van Steven Wilson, misschien wel Radiohead of Muse, toon dan juist eens jouw progressiviteit, doe eens gek en luister naar Marillion. Met hun achttiende album leveren ze een album af dat afwisselend en sfeervol is, uitermate goed gemusiceerd, het is  herkenbaar als Marillion en meer, het gaat over hier, het gaat over nu. Dit is een vijfgangenmenu dat zijn sterren verdient en dat tegelijk, voor iedereen, een andere smaak kan hebben. Het is echter wel volop smullen uit de keuken van Hogarth, Kelly, Mosley, Rothery en Trewavas en onder de bezielende regie van Michael Hunter tot stand gekomen. Een album, zeg maar, om FIER op te zijn.