×

Opinie

01 februari 2022

Wat moeten we nou met Spotify?

Geschreven door: WiM Redactie

Wat is het gemakkelijk. Een app waar je al je favoriete muziek bij elkaar kunt vinden. Handzaam, overzichtelijk, zonder vragen over opslagcapaciteit. In de standaarduitvoering met reclame en als je er een klein bedrag per maand voor over hebt, ook nog eens zonder reclame. Hartstikke mooi toch? Al je favoriete artiesten en bands zomaar onder handbereik én met daarbij ook nog iedere keer tips voor muziek die je zomaar krijgt aangeraden. Wat fijn, het bestaan van algoritmes! En wat helpen ze ons toch verder in onze gemakzuchtige leventjes. Niks mis mee, want wij kunnen, overal en altijd, zwelgen in datgene wat ons zo dierbaar is. Een mooi en goed doel, toch?

Niet iedereen realiseert zich dat ons gemak met zich meebrengt dat juist deze fijne aanbieder de kunstenaars die hun ziel en zaligheid in hun werk leggen net grijpstuivers betaalt voor het product van hun talent. En let wel, zeker nooit teveel. Spotify staat bekend als één van de slechtste betalers in streaming land. Waar andere partijen nadenken over het verhogen van de vergoeding aan de artiesten die zorgen voor de goedbetaalde boterhammen van de eigenaren van de streaming platformen of waar soms het belang van de artiesten of bands gewoonweg voorop staat, is dat zo ongeveer het laatste waar Daniel Ek, de CEO van het bedrijf aan denkt. Maak je niet druk, denk je, wij hebben nu toch songteksten bij onze muziek gekregen? En was die Wrapped die aan het einde van het jaar in onze mailbox kwam niet heel erg fijn? Heel overzichtelijk bij elkaar waar ik het afgelopen jaar naar geluisterd heb! En zo makkelijk te delen met vrienden, social media, weet je wel? Ook weer een prachtig goed doel.

Het werkt en een kniesoor die op die andere aspecten let. Goed, de geluidskwaliteit is niet het allerbeste, maar het staat. En ja, mogelijkheden om je tevreden te stellen zijn er te over. Vooral dat gemak. Maar denk gerust eens na over wat nou feitelijk de kern is van het verdienmodel van Spotify. Dat is, simpelweg, kunst waar mensen veel tijd en energie in stoppen, in het schrijven van muziek, van teksten, de juiste instrumenten en muzikanten bij elkaar brengen, productiewerk, het ontwerpen van de hoes en alles wat er verder bij komt kijken. Misschien boeit dat jou niet, het is er wel. In plaats van snel en vluchtig bij muziek door je favorieten te scannen, neem eens de tijd om dat tot je door te laten dringen. Sta er eens bij stil, hoe jouw favoriete muziek tot stand komt. Bedenk je wat er allemaal moet gebeuren voor jij je muziek in hapklare brokken krijgt. Het is kunst, een inspirerend sprankel in tonen gegoten, al dan niet onder woorden gebracht en met passie en beleving tot compositie bijeengebracht. Genre overstijgend grenzeloos genieten gemaakt. En echt niet alleen voor het gebruiksgemak.

Of is het eigenlijke doel vooral het marktaandeel en de omzet van Spotify? Spotify mag niet klagen met meer dan 380 miljoen gebruikers en een brutowinst die in de honderden miljoenen loopt. En nog steeds groeiend. Daniel Ek gaat nu een stap verder dan het kort houden van artiesten en bands (met holle frasen als ‘Je moet om de aandacht op je muziek vast te houden wel doorlopend muziek uit blijven brengen anders vergeten je fans je’). Het heeft geen invloed op jouw muziekbeleving, dus je kunt die stap naast je neerleggen. Want gemak en zo. In plaats van de artiesten en bands een betere betaling in het vooruitzicht te stellen, stopt hij, via Prima Materia, zijn investeringsbedrijf € 100.000.000,- in een bedrijf dat kunstmatige intelligentie ontwikkelt voor defensie-doeleinden. Defensie-doeleinden. Zou dat dan het goede doel zijn? Letterlijk dan. Je wilt immers niet dat tanks en vliegtuigen hun doel missen, toch?

De gedachte dat dit iets is waar de muziekwereld voorstander van is, doet onwillekeurig rillen. Dit is niet waar al die bands en artiesten muziek voor maken? Om de opbrengst van hun creativiteit om te zetten in trefzekerheid? Er zijn al de nodige muzikanten in beweging gekomen omdat dit tegen alles indruist waar muziek voor staat. En opstaan betekent dan het weghalen van hun muziek van het platform. Tegelijkertijd brengt het sommigen onder hen in een dilemma omdat Spotify inmiddels een wezenlijke inkomstenbron voor hen is geworden. Catch 22.

Eén van de grote artiesten die het recent zat was dat Spotify steeds verder gaat om groot marktleider te worden en net zo onoverwinnelijk te worden als bedrijven als Facebook en Google, was Neil Young, Hij was er volledig klaar mee dat Spotify een baldadige talkshowhost als Joe Rogan, een man die complottheorieën verspreidt, shockeert en provoceert, voor het gigantische bedrag van 100 miljoen dollar aan zich verbonden heeft. Een man die in zijn podcasts aangeeft te twijfelen aan vaccinatie en fake news over Covid verspreidt, zodoende ‘doden’ op zijn geweten heeft.

Luistercijfers, daar gaat het om, niets anders. Zoveel mogelijk. Verrast om te merken dat (nog) qua grote namen alleen Joni Mitchell volgt. Onze, anders altijd zo kritische andere muzikanten, dus niet. Is Spotify dan toch te belangrijk geworden? Dat kan nooit een goed teken zijn. Of hebben die nog een extra zetje nodig?

En het is niet dat de muziekwereld geen andere keuze heeft. Alsof het gemak de allesoverheersende factor is. Alsof Spotify en streaming het antwoord op muzikale vragen in zich dragen. Vraag je dat zelf nog maar eens af. Muziek vrijwel voor niets, muziek als kunstvorm verpakt in gemak. En liefst in zoveel mogelijk eenheden af te nemen waarbij de kunstenaars niet meer dan productie leveren. Artistieke integriteit? Het zal Ek een zorg zijn. Kunnen groeien als artiest op basis van wat je maakt? Spotify en de andere streaming diensten zijn er vooraleerst voor zichzelf en voor hun aandeelhouders. Gelukkig zijn er genoeg onafhankelijke artiesten die ervoor kiezen hun muziek anders aan te bieden. Denk bijvoorbeeld aan eigen webshops, via Bandcamp of ze verkopen hun muziek via gespecialiseerde kanalen als bijvoorbeeld het op prog gerichte Burning Shed. Voor en door artiesten. Ook gevestigde namen als Lucinda Williams, Joanna Newsom en Luka Bloom laten het streaming platform voor wat het is.

Er is een keuze. Ook als die minder gemak met zich meebrengt. Die keuze geldt ook voor media. Ga je mee op de weg van streaming en gemak, plaats je Spotify links terwijl je weet dat het een eeuwigheid duurt voordat muzikanten er echt iets aan over houden? Zoals wij altijd geloofd hebben in de kracht van muziek, op vinyl, op cd, maar altijd met oog en oor én hart voor de muzikanten, kiezen wij daar altijd voor. Niet voor het gemak. Voor de integriteit van muziek en van de kunstenaars die daarvoor kiezen. Willen wij eraan bijdragen dat artiesten hun muziek kunnen blijven maken en niet misschien zelfs uiteindelijk gedicteerd worden in hoe, wat en hoe vaak er iets verschijnt, tegen grijpstuivers, dan is het tijd om afstand te doen van het gemak en te kiezen voor muziek. En dat doen wij als Written In Music. Géén Spotify playlist, maar gewoon de albums. Vinyl, cd of de opnieuw onder de aandacht zijnde cassette. Daar gaan wij voor. Noem ons maar ouderwets, noem ons maar belegen. Maar wij zien muziek vooral als kunstvorm en willen juist ook recht doen aan alle bands en artiesten die hun ziel en zaligheid in de muziek die ze maken leggen. Gemak is mooi, maar wat is de keerzijde van dat gemak?

Het handelen van de financiële grootmacht die Spotify inmiddels is geworden, was op zijn zachtst gezegd al langer twijfelachtig. Het doel dat Spotify nu dient staat mijlenver van alles waar muziek voor staat. Verbinding. Een mooiere en betere wereld. In een tijd waarin de wereld in brand staat en er op zijn minst al één wereldwijde crisis is waar mensen zich voor zouden kunnen verbinden, richt Ek zich hiermee op het beter kunnen vinden van doelen. Niet in overdrachtelijk zin. Maar, zoals gezegd, simpelweg letterlijk. Daar is niets ethisch aan, wat wel is wat hij betoogde in zijn nieuwsbericht; het is volkomen onethisch. Denk na over hoe jij hier in staat.

De grootste platenmaatschappijen ter wereld (Sony, Warner en Universal) beheren 2/3de, of onderhand nog meer, van Spotify. Het gemak waarmee hun muziek via de streamingdienst nog harder via marketing aangeduwd kan worden is absoluut verleidelijk voor ze en ze verdienen er nog meer geld aan dan voorheen. Het is opmerkelijk om te lezen dat zelfs in coronajaren platenmaatschappijen nog meer geld zijn gaan verdienen. Artiesten konden niet optreden, dus geen geld verdienen, waar gaat al dat geld dan naartoe? We hebben niet kunnen signaleren dat labels er voor kozen hun bands en artiesten te steunen. Dus wat er verdiend werd, ging zeker niet naar het gros van de muzikanten die hun muziek op online streaming platforms als Spotify brengen.

Je merkt dat niemand zich hierover zomaar echt durft uit te spreken. Bang voor alle reacties op social media. Dus houdt iedereen maar zijn mond. Ook veel muzikanten helaas. Gelukkig zijn er ook muzikanten zoals Nathan Daems, van het ons zo geliefde Black Flower, die zich op Facebook afvroeg of hij zijn muziek niet van het platform moet afhalen. Zich tevens afvroeg waarom hij zijn muziek ooit op het platform gezet heeft (en dat was vanwege die 100 miljoen naar Prima Materia). Wij zijn journalisten die over dit soort zaken horen te schrijven, het is aan de muzikanten om echte stappen te zetten. Zoals wij al aangaven in onze definiëring van waar we met Written Opinie voor staan: we willen het gesprek op gang brengen. En kom dan niet aan met statements als Neil is toch al rijk genoeg, hij heeft toch net zijn hele catalogus verkocht? Luister naar de reden waarom hij deze stap zet. Net als je eens echt moet nadenken waarom Spotify iemand als Rogan voor $ 100 miljoen binnenhaalt of waarom Ek € 100 miljoen in een bedrijf steekt dat kunstmatige intelligentie ontwikkelt voor defensie-doeleinden.

Het grote probleem van een bedrijf als Spotify, dat bij aanvang wel degelijk een mogelijkheid leek om illegale downloading tegen te gaan (net zoals Facebook ooit ‘bedoeld’ was om te verbinden), is dat de aandeelhouders geld willen zien. En het liefst meer, en meer en meer. New tech pur sang.

Als Ek met zijn persoonlijke acties en Spotify als geheel ons al niet aan het nadenken zou moeten zetten, dan doen Neil Young en Joni Mitchell dat met hun acties wel. Zoals David Bowie ons in de jaren negentig en nul al waarschuwde voor heel veel veranderende zaken binnen die muziek die puur op geld dreven (soms op racisme) is het nu dus Young die door zijn Spotify actie ons aan het nadenken zet. Voordat de ijver om nog veel meer geld te verdienen het bedrijf uiteindelijk op geloofwaardigheid de eigen nek omdraait vragen wij ons dus af: wat moeten we nou met Spotify?