This crazy Norwegian fiddler, dieser verrückte norwegische Geiger, deze (te) gekke Noorse violist … Ole Bull, 1810 in Bergen geboren, komt op dit album op bijzondere wijze in beeld of beter uit de klank.

Het openingsstuk, de Noorse traditional Stusle Sundagskvelden, laat je al door de melodie opveren. Klinkt de melodie niet als Ulysses’ Theme van Eleni Karaindrou (dat o.a. weer door Tchaikovsky geïnspireerd is)? Misschien een universeel archaïsch muzikaal figuur … ? Hoe dan ook, nog opmerkelijker is hier de bijzondere vioolklank. Alsof gruis, fijn schuurpapier en luchtlagen tussen strijkstok en snaren schuiven … wat een heel andere sensatie van toonbewegingen geeft. In de 16 stukken van deze hommage spelen Nils Økland op viool en hardanger fidel en Sigbjørn Apeland op piano en harmonium op locatie hun intrigerend spel met de erfenis van Bulls manier van muziek maken. Op locatie wil zeggen: in Bulls illuster Alhambra-achtig domicilie op het eiland Lysøen, 30 km ten zuiden van Bergen vlak bij het Hardangerfjord, waar de virtuoso 1880 overleed.

This crazy Norwegian fiddler, dieser verrückte norwegische Geiger, deze (te) gekke Noorse violist … Ole Bull, 1810 in Bergen geboren, in een tijdperk waarin de virtuosos uit de grond schoten en hoogtij vierden: Paganini, Gusikow, Spohr, Schumann, Liszt, Joachim om maar een paar te noemen. Bull maakte furore op podia in Europa, Canada, de Verenigde Staten tot Cuba, ondernaam lange concertreizen. In de VS vergaarde hij daarmee voor een musicus een aanzienlijk fortuin. Zijn faam berustte op een paar eruit springende eigenschappen waarmee hij zowel zijn (groot) publiek als zijn vakgenoten innam. Bijvoorbeeld zijn even beroemd als berucht improvisatievermogen, de impact van de spontane flow van zijn muziek, de wijze waarop hoe hij daarbij tussen verschillende muzikale sferen heen- en weer schakelde. “Hij is domweg buitengewoon. Hij is een soort wild genie met een overvloed aan originele, meeslepende ideeën. Kortom, hij heeft me geraakt en het is lang geleden dat het mij dusdanig overkwam”, zo Frans Liszt in 1860. Vakgenoten als ster-violist en dirigent Joseph Joachim vielen vooral voor de verweving van Noorse volksmelodieën in zijn spel. Er waren niet alleen de bijzondere volksmelodieën maar vooral het zusterinstrument, de hardangerfidel, met zijn resonantiesnaren en een vlakker, lager kam waardoor je meer snaren synchroon kan bestrijken. Bull groeide met beiden, de melodieën en het instrument op. Op zijn eigen concertviool gebruikte hij een vlakkere kam en prefereerde hij een extra lange strijkstok.

Økland en Apeland spelen niet domweg bekende stukken van Bull maar benaderen alles in de geest van Bull, leggen daarbij op een levendige, intrigerende en stimulerende wijze dieperliggende muzikale zenuwenbanen bloot. Te horen zijn hun vertolkingen van traditionals die voor Bull een grote rol gespeeld hebben – hij leerde ze van beroemde fiddlers als Kleiveland en Brakvatne, stukken van hunzelf, een stuk van Grieg, het beroemde Solveigs sang uit Peer Gynt, en 3 stukken van Bull, waaronder zijn bekendste, Säterjentens Søndag (melkmeisjes’ zondag). We worden op twee versies van La Mélancholie/Ensomme Stunde getrakteerd, één door Økland op Bulls eigen Guarneri del Gesù gespeeld. Ook van de traditional Sylkje-Peer zijn er twee versies, waarvan één op Bulls harmonium. Grieg speelde erop bij Bulls begrafenis. Grieg eveneens uit Bergen werd al vroeg door Bull geprotegeerd. De Ole Bull-vals is een interessante reïmport van een Noorse traditional uit de VS die Bull bij zijn concerten daar vaak speelde. De Noorse fiddler Hans W. Brimi (1918-1998) ontdekte hem in het Amerikaanse Drammen, gelegen in Wisconsin.

De benadering en wijze van variëren van Økland en Apeland die zich muzikaal op tal van terreinen, van punk tot en met vrije improvisatie met live-elektronica bewezen hebben, mag opmerkelijk en bijzonder heten, vooral in de rijke en fascinerende klankbenadering en -uitwerking! Zij laten muziek horen die niet in steen gebeiteld is, niet door strakke standardisatie is ingekapseld, en zich evenmin als deconstructie of postmoderne potpourri voordoet. Bijzonder is niet zo zeer het gebruik van volksmuziek want dat heb je elders in Europa ook. Het is vooral de diepte van de binding met een bijzondere musiceerpraktijk. Een musiceerpraktijk die door een samenloop van geografische en politieke omstandigheden een sterke eigenheid ontwikkeld heeft en kon bewaren. Een eigenheid die tegelijk een constant werkzame openheid in zich heeft waar bewegelijkheid van uitgaat, speelplezier en verwachtingsvolle spanning. Voor oude en nieuwe luisteraars die dát willen!