×

Recensie

Jazz

10 juli 2013

Third Reel

Third Reel

Geschreven door: Henning Bolte

Uitgebracht door: ECM

Third Reel Third Reel Jazz 4 Third Reel – Third Reel Written in Music https://writteninmusic.com

Mode VI is een beroemd stuk van slagwerker Paul Motian (1931-2011) even als Conception Vessel of It Should Have Happened A Long Time Ago en Drum Music. Deze en andere stukken van de grote meester kun je als inspiratiebron horen doorresoneren op het ECM debuut-album van het Zwitsers-Italiaanse drietal Third Reel. Third Reel, dat zijn rietblazer Nicolas Masson (1972), afkomstig uit Genève, gitarist Roberto Pianca (1984), afkomstig uit Lugano en slagwerker Emanuele Maniscalco (1983), afkomstig uit Brescia in Noord-Italië. Zij vonden elkaar in 2010 internet-surfend. Op het album, in februari 2012 in Lugano opgenomen, is goed te merken dat zij voor elkaar bestemd zijn. Het album stond onlangs in de Europe Jazz Media Charts.

Paul Motian maakte in meer dan vijf decennia niet alleen deel uit van groepen die een stempel op de jazz-ontwikkeling drukten. Vanaf de jaren tachtig bleef hij met zijn vermaard eigen trio met saxofonist Joe Lovano en gitarist Bill Frisell en later met zijn Electric Bebop Band een invloedrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de jazz leveren. Tot op het laatst bleef hij daarin jonge musici betrekken. Nu hij er niet meer is, pakt de jongste generatie musici dingen van hem op en gebruikt deze in hun eigen ontwikkeling. Third Reel opereert in dezelfde bezetting als het trio van Motian met als belangrijk verschil dat Masson even veel clarinet als saxofoon speelt. Op de saxofoon pakt hij vlink aan de ruige kant uit maar heeft op andere momenten ook weer veel Konitz-kleur. Op Lovano lijkt hij in ieder geval niet.

Het album heeft een wonderbaarlijk onregelmatige structuur. Van de 16 stukken – allemaal originele composities plus drie ultrakorte improvisaties – zijn maar 4 langere te vinden terwijl de rest tussen klein en kleiner in zit. Een geheel van snippers, vlagen en markante anker-stukken. De stukken ademen doorgaans een Motiaanse geest maar zijn juist daarom geen imitaties of obligate variaties. Het gaat juist om de ontsluiting van nieuwe kwaliteiten. Het opvallendst is hier de wijze waarop hardrock- (Furious Season, Freeze, Sparrow) en freejazz-elementen (Improvisation 4) ingang vinden en getransformeerd worden. Ook Anklänge aan, toespelingen op verschillende soorten folkmusic zijn er, sluipen erin. Zoals flamenco, Noordafrikaanse muziek (Orbits) en zelfs belcanto (Neuer Mond), d.w.z. zonder de stilistische hulsen daarvan. De muziek van Paul Motian fungeert als oriëntatie of als model. Ook worden trekken van bepaalde stukken van hem palimpsestachtig ‘overschreven’ of nieuwe lagen worden eronder gelegd. Het laatste is het geval met hardrock-elementen die in deze context in zichzelf ronddraaien zoals in Freeze of extreem vertraagd worden zoals in Sparrow waardoor ze een nieuwe kwaliteit krijgen. Bij ieder stuk dat het trio inzet, rijst steeds weer de vraag: welk stuk van Motian staat nu model of welke stukken vloeien hier in elkaar? Een spel niet alleen van herkenning maar even zeer van verrassing! Third Reel toont aan welke creatieve mogelijk- heden Motians muziek biedt, wat deze productief kan absorberen en hoe allebei tot ontvouwing en bloei gebracht kunnen worden. De klankwereld die eruit voortkomt, zal uiteraard ook tot de verbeelding spreken van open geesten spreken die helemaal niets van de oude meester afweten.

Opmerkelijk is hoe zich uit de Zwitserse scene een drietal met dit soort symbiotisch vermogen heeft ontwikkeld. Pianca’s klanken zullen, voordat dit drietal ontstond, trouwens ook menige keer in Amsterdam geklonken hebben waar hij enige tijd voor studie verbleef. Emanuele Maniscalco is net als Jack DeJohnette naast slagwerker ook een goede pianist. In die rol is hij inmiddels in Kopenhagen neergestreken om zijn perspectief te verbreden en te verdiepen. Hij heeft al een album op het markantste Italiaanse label van dit moment, El Gallo Rojo, op zijn naam staan waar hij als pianist met een Italiaans kwartet (Francesco Bigoni, Giulio Corini, Nelide Bandello) stukken van Paul Motian speelt. Maniscalco is o.a. door de befaamde summerschool van Siena en i.h.b. de klas van Enrico Rava daar gevormd. Samenwerkingsverbanden met Rava, Stefano Battaglia en Giovanni Guidi vloeiden daar uit voort. In Massons eigen bands en opnamen (o.a. op Clean Feed) duiken musici als Gerald Cleaver, Ted Poor, Kris Davis op, niet de geringsten, en de twee Zwitsers Colin Vallon en Patrice Moret, inmiddels eveneens ECM-collega’s en deel van de sterke Zwitserse garde op het label.



  1. After All
  2. Furious Seasons
  3. Orbits
  4. Improvisation 2
  5. Bley
  6. Neuer Mond Prologue
  7. Improvisation 5
  8. Miserere
  9. Freeze
  10. Fasten
  11. Ginkgo
  12. Sparrow
  13. Spectrum
  14. Eleventh Winter Tale
  15. Improvisation 4
  16. Neuer Mond