Het jazzfestival in Ljubljana, hoofdstad van de nu onafhankelijke republiek Slovenië, vond dit jaar voor de 53e keer plaats. Het is daarmee het oudste (doorlopende) jazzfestival in Europa. Molde in Noorwegen, ook een potentiële kandidaat, startte pas een jaar later, in 1960. Ter oriëntatie: het bekende Amerikaanse Newport Festival startte 1954, de Berliner Jazztage 1964, het Montreux-Festival in 1967. Nederland volgde pas in 1971 (Loosdrecht, Laren (’73), Meervaart Amsterdam (’80-’89) – NOS) en 1976 (Northsea – Paul Acket, nu Mojo).

Ljubljana aan de oostelijke rand van de alpen gelegen met een smalle toegang naar de Adriatische zee bij Triest ligt op drie uur afstand van Wenen, twee uur van Venetië en een uur van Zagreb. Het is vanouds een stad met een hoge appreciatie voor de kunsten. Met zijn 300.000 inwoners herbergt het elf theaters, vijftien musea, vier professionele orkesten en heeft een rijke muzikale geschiedenis. De eerste filharmonie werd er al 1701 gesticht en had regelmatig Haydn, Beethoven, Paganini en Brahms te gast. Gustav Mahler begon hier zijn professionele carrière als dirigent.

Ljubljana is een mooi overzichtelijk festival in een ontspannen en gecultiveerde stedelijke omgeving. Weinig gehaast maar veel mogelijkheden wat eten, drinken, shoppen bij betaalbare prijzen betreft.

Coöperatie interregionaal inzake muzikale kwaliteit

Het is een overzichtelijk festival van hoge muzikale kwaliteit dat zich op twee locaties in de stad afspeelt, de ontspannen ambiance van de club in het Cankar-kunstencentrum en het half-open grote buitenpodium in de historische Križanke. Eerste prioriteit heeft de muziek in haar ontwikkelings- perspectief. Het festival biedt uitgewogen programma met zowel uitdagende experimentele aandelen als kwalitatief hoogstaande mainstream. Hetzelfde geldt voor de balans van jonge en gearriveerde musici, van inheemse en internationale musici. Wat de artistieke leiding betreft, is Ljubljana richtinggevend voor interregionale coöperatie ter ontwikkeling van muzikale kwaliteit. De drie jaar geleden aangetreden artistieke leider Bogdan Benigar deelt de taak van programmeren sinds vorig jaar met de allrounder Pedro Costa uit Lissabon die in de Portugese jazz-scene als concert-, festival- en label-organisator rijke ervaring verzameld en opmerkelijke successen geboekt heeft en erin slaagt, in eerste instantie voor musici en de muziek dienstbaar te blijven. Bij deze uitgave figureerde Costa als co-director. De kleuren van de westelijke rand van Europa met zijn raakvlakken met de New Yorkse overkant verlevendigen sindsdien het festivalgebeuren (foto: Reut Regev, Susana Santos Silva – Adam Lane Full Throttle Orchestra © FOBO – Henning Bolte ).

Jonge Europese dimensie

Bij wijze van ouverture hebben een week eerder als een drietal veelbelovende jonge Europese bands opgetreden: het Finse drietal Elifantree, het Acropolis Quintet van pianiste Kaja Draksler met de opmerkelijke Turkse zangeres (uit Groningen) Sanem Kalfa (zie ook het artikel Baraná maakt HÉT waar) en het Britse vijftal World Service Project. Zij behoren tot de twaalf groepen die door het 12 Points Festival in Dublin jaarlijks worden uitgekozen om zich in Dublin en op andere Europese festivals (binnen de samenwerking van European Jazz Network) als veelbelovende newcomers in een normale festival- en concert-omgeving te presenteren. Ook Nederlandse groepen konden van deze mooie mogelijkheid profiteren maar andersom heeft zich tot nu toe nog geen Nederlands festival gastvrij in deze betoond.

Trompet

Veel trompet was er geblazen bij deze editie. Langs deze rode draad kreeg je een aaneenrijging van musici als Joe McPhee,
Peter Evans, Nate Wooley, Susana Santos Silva, Ibrahim Maalouf, Jonathan Powell, Jason Palmer en Tomaz Gajst in uiteenlopende configuraties waaronder ook de door Costa samengestelde nieuwe configuratie Trumpet & Drums met Peter Evans, Nate Wooley, Jim Black en Paul Lytton. Dit atavistische line-up van de battlefield-music bleef vreedzaam, maar jutte de boel uitstekend op en legde een heerlijk rauzend klankveld neer dat de afzonderlijke stemmen overschreed en een unieke nieuwe kwaliteit voortbracht. Een bijzondere belevenis leverden de drie solo-concerten van Joe McPhee, Peter Evans en van de ook in Nederland bekende (Sloveense) pianiste Kaja Draksler (1987). De opkomende Frans-Libanese trompet-wizard Ibrahim Maalouf (1981) toonde overtuigend zijn podiumpersoonlijkheid en –talent. De verschillende stijlsignaturen die hij creatief gebruikt, zullen in voortzetting van de ingezette lijn hopelijk verder tot een nieuw amalgaam samensmelten.

Jonge Garde

Overtuigende Ljubljana-premièren leverden ook nog andere musici van de jonge garde: het achtkoppige Full Throttle Orchestra van de New Yorkse bassist Adam Lane, het Portugees-Canadese Trio Lama uit Rotterdam/Lissabon en last but absolutely not least de high kaliber groep Abstract Society van de Sloveense saxofonist Jure Pukl. Op zijn net uitgebracht album speelt hij met Vijay Iyer op piano, Joe Sanders, bas en Damion Reid op drums. In Ljubljana werd de plek van Iyer ingenomen door de inheemse pianiste Kaja Draksler (Draksler is winnares van de Nederlandse Deloitte Jazz Award, afgestudeerd aan het conser- vatorium van Groningen en met klassieke studies bezig aan het conservatorium van Amsterdam). Steve Coleman en Steve Lehman hebben hoorbaar hun sporen in dit gezelschap achtergelaten. Pukl weet daarmee lange spanningsbogen te bouwen en trompettist Jason Palmer kwam als gast op het juiste moment de vlam erin slaan (voor meer details zie mijn artikel op All About Jazz).

Contrasten

Dee Dee Bridgewater leverde met een uitstekende groep o.l.v. Craig Handy met Edsel Gomez en Kenny Davis op bas (oude Don Byron kornuiten) en Kenny Phelps op drums in prima kwaliteit wat het publiek ver- wachtte. En dan was er nog een andere première, die van Neneh Cherry & The Thing. De groep zette als geheel op over-the-top-powerplay als haar overweldigend verbluffend ding. Een deel van het publiek viel er meteen voor. Het bleef echter een (te) geforceerde manoeuvre dat bovendien sommige stukken, zoals die van Don Cherry en Ornette Coleman, weinig goeds deed. Te hopen is nog dat de groep haar power voortaan meer uit de muziek zelf kan ontwikkelen. Qua spel en speelsheid was de afsluiting door Scofield met Kurt Rosenwinkel, Ben Street en Bill Stewart onder bijna volle maan en een daarbij passende intense versie van Moonlight of Vermont weldadig.

Speels

Het festival lijdt niet aan een overkill aan muzikaal aanbod en kent een zekere speelsheid waarin ruimte is voor impromptu. Een mooi voorbeeld daarvan was het wonderschone optreden van het trio van de Portugese pianist Bernardo Sassetti samen met de Slowense danseres Manca Dolonc vorig jaar. Bij de herinnering eraan werd menige bezoeker ermee geconfronteerd dat er geen voortzetting meer van dit rijke scheppen meer zou zijn, aangezien Sassetti de wereld letterlijk was ontvallen. Sassetti (1970-2012) stierf een maand voor het festival tragisch bij een val van een klif bij Cascais aan de Atlantische kust (zie WrittenInMusic).

Foto credits: alle fotos © FOBO – Henning Bolte ©

Meer En Route:

• En route 2: Kongsberg (Noorwegen), 4 – 7 juli 2012
• En route 4: Kristiansand (Noorwegen) – Punkt Festival (1), 6 sept 2012
• En route 5: Kristiansand (Noorwegen) – Punkt Festival (2), 7-8 sept 2012
• En route 6: Bari (Italië) European Jazz Network, 27-30 sept. 2012
• En route 7: Amsterdam – Dutch Jazz World Meeting 2012, 5-6 oktober
• En route 8: Impressies Jazzfest Berlin 2012
• En route 9: Den Bosch – November Music 2012: Spanning onbekende grootheden