Tindersticks geeft zich over aan het moment
Stuart A. Staples, frontman en motivator van Tindersticks, is er zo eentje die opvalt, zonder dat hij een ‘kijk mij eens’ houding heeft. In het Amsterdamse café De Pont is het niet anders. Terwijl buiten de regen met bakken uit de hemel komt en mensen diep in hun jas weggezakt binnen komen vallen, zit hij monter voor het raam, kijkend naar de mensen die zich door het noodweer van en naar de pont richting het station bewegen. Voor hem een schaal koude bitterballen waar hij niet aan komt, naast hem ligt een mal hoedje, eentje waarvan je denkt dat alleen curieuze filmkarakters deze dragen. Voor de van oorsprong Britse maar in Frankrijk residerende zanger is het echter een bloedserieus kledingstuk. Hij is het stadium voorbij dat hij het zich aantrekt wat anderen van hem denken, zo stelt hij lachend. “Het kan me op dit moment ook in het geheel niet meer schelen wat mensen van The Waiting Room vinden”, zo geeft hij aan. “Ik heb me zo lang bezig gehouden met het afmaken van dit project, dat ik het nu volledig kan loslaten. Het is vooral interessant om te horen wat andere mensen er van vinden. Of dit het nu goed beoordeeld wordt, of slecht.”
Binnen net multimediale project dat The Waiting Room is, komen de werkzaamheden die Tindersticks de afgelopen jaren heeft ontplooid mooi samen. De band wisselde het maken van filmsoundtracks af met het uitbrengen van reguliere albums. The Waiting Room is een album waarbij elke track is voorzien van bewegend beeld, door regisseurs als Christoph Girardet, Pierre Vinour, Claire Denis, Rosie Pedlow met Joe King, Gregorio Graziosi, Richard Dumas en Gabriel Sanna. Die korte films vormen gezamenlijk de ‘beeldtrack’ bij het album. Al geeft Staples aan dat hij de muziek graag ook voor zichzelf wil laten spreken, zonder de beelden.
WiM: Dat vind ik in dit geval nogal lastig. Ter voorbereiding van dit interview heb ik album en films continu gelijktijdig tot me genomen, het is dan nog maar lastig los van elkaar te zien…
“Oh jee, dat is niet goed… Voor mij is het hele proces, inclusief het begeleiden van de productie van de films, echt een fantastisch experiment geweest. Een uitermate geslaagd experiment. Maar het album is de kern, daar draait alles om en dat is waar het werk met Tindersticks om draait. Zonder de muziek hadden er nooit enige films geweest.”
WiM: Tegelijk met jullie album The Waiting Room komt ook de nieuwe Suede uit, eveneens voorzien van een film. Hangt zoiets in de lucht?
“Als de tijd er juist voor is, komen dingen vanzelf, daar ben ik van overtuigd. Dat zij ook met een film komen, wist ik echter nog niet. Dat is wel bijzonder…”
WiM: Hoe is dit project aan jullie kant ontstaan?
“Een jaar of drie geleden ben ik als jurylid gevraagd voor het International Short Film Festival in Clermont-Ferrand. Dat heb ik gedaan en er ging een wereld voor me open. Letterlijk alsof je thuis de voordeur opendoet en daar achter een groots, bruisend verrassingsfeest plaatsvindt. Ik had dat niet verwacht. Het is groter dan het filmfestival van Cannes, maar je hoort de internationale media er amper over. Daar ben ik gegrepen door het concept kortfilm. Met name de bruisende energie vol creatieve ideeën die er in die wereld hangt, sprak me enorm aan. Tijdens een gesprek met festivaldirecteur Calmin Borel is het idee ontstaan om bij de liedjes op The Waiting Room regisseurs te zoeken die er een korte film bij konden maken.”
WiM: Als nieuwkomer in de wereld van kortfilms, hoe bepaal je dan met welke regisseurs je wil werken?
“Calmin kent iedereen in die wereld en hij wees me de juiste richting op. Zelf was ik vooral bang dat we de tijd niet zouden hebben om dit project goed af te ronden. Een jaar geleden was het album in ruwe vorm af en dus hadden we nog een jaar om alle films te verzamelen. We zijn dus snel regisseurs gaan benaderen. De eerste film die terugkwam was van Gabriel Sanna, bij de track We Are Dreamers!. Toen ik dat zag, wist ik dat het fantastisch zou gaan worden.”
WiM: Waren er ook bijdragen die tegenvielen toen ze eenmaal binnenkwamen?
“Nee, we wisten vooraf wel ongeveer wat we konden verwachten. Een regisseur als Christoph Girardet werkt bijvoorbeeld alleen met ‘gevonden materiaal’. Dat vond ik wel passen bij de track Second Chance Man en zodoende schoven we hem dat nummer toe. Zo hebben we bij alle tracks een passende regisseur gekozen. Gregorio Graziosi heeft bijvoorbeeld uit de jaren ’50 stammende filmbeelden van de bruiloft van zijn grootouders in São Paulo gebruikt. Door de muziek komen die in een heel andere context komen te staan. De films zijn boven alles de visie van de makers. Ik was de spil waaromheen het project draaide en hield overzicht. Maar heb me inhoudelijk niet bemoeid.”
WiM: Vandaar dat je dus zegt dat de muziek leidend is en blijft.
“Exact. Niet in het minst omdat ik The Waiting Room het sterkste Tindersticks album in vele jaren vind. Het heeft een paar albums geduurd, maar we hebben onze kracht hervonden.”
WiM: Het vorige album The Something Rain was nochtans ook erg sterk.
“Dat was ook een goed album, maar was tegelijk ook meer een recht-toe-recht-aan album. Het was de afronding van een – na onze aanvankelijke split – wederopbouwproces waar we doorheen moesten, Falling Down The Mountain was daar ook onderdeel van. Wat je nu hoort is een gerevitaliseerd Tindersticks. We zijn ons meer dan ooit bewust van hetgeen we hebben met zijn vijven en hebben de tijd nodig gehad om echt weer avontuurlijk te gaan musiceren. Die vrijheid hoor je terug, waar je deze op nummers als Slipping Shoes of This Fire Of Autumn op onze vorige niet hoorde.”
WiM: This Fire Of Autumn was een duet met Gina Foster. Destijds gaf je aan dat er eigenlijk maar één zangeres was met wie je meer duetten zou willen doen; de in 2010 overleden Lhasa de Sela. Toen kon je dat – hoewel er nog wel materiaal voor een album was – emotioneel niet aan. Nu zingt Savages’ Jehnny Beth mee op We Are Dreamers!, maar ik vond het daarnaast dus vooral opvallend om Lhasa de Sela nu wel te horen op Hey Lucinda. Heb je ruim vijf jaar later wel de emotionele stabiliteit gevonden om de oude opnames te gebruiken?
[Staples’ ogen worden vochtig en hij staart even naar het plafond]
“Nou, je ziet het…”
WiM: Komt de vraag onverwacht?
“Je bent vandaag de eerste die er naar vraagt. Ik heb er nog steeds moeite mee en de vraag maakt me enigszins nerveus. Sorry… Dit nummer hebben we opgenomen vlak voor ze ziek werd. Kort daarna verloren we haar en vervolgens heb ik alles wat aan haar herinnerde weggeborgen. Ik kon er niet naar luisteren, ik kon niet eens naar een foto van haar kijken. Een rouwproces is als een genezingsproces. Langzaam word je beter. Ik ben er nog lang niet, maar heb wel de kracht gehad om vorig jaar de oude opnames weer eens te beluisteren. We hebben alle muziek er af gehaald en Hey Lucinda van de grond af opnieuw opgebouwd.”
WiM: Heeft dat louterend gewerkt?
“In zekere zin wel. Ik zit in het stadium dat ik dankbaar ben dat we onze momenten samen hebben gehad. Je hoort haar lachen in het nummer, de herinnering bloeit daardoor op. Het was tijd om zo’n verloren gewaand moment te delen met de wereld.Tegelijk komt dan voor mij persoonlijk ook het besef hoe anders mijn leven was geweest als ze niet was overleden. Dan had ik waarschijnlijk naar Montreal verhuisd. Ik had andere mensen ontmoet, andere muzikale paden ingeslagen. Heel vreemd hoe onverwachte gebeurtenissen je leven volledig een andere kant op kunnen buigen.”
WiM: Dat is tegelijkertijd ook het mooie van het leven, je weet nooit hoe je er over een paar jaar voor staat, alles is mogelijk.
“Klopt en weet je wat het gekke is? De dingen die het meeste impact maken, zijn de dingen die je daar niet genoeg waardering voor geeft. Neem nu de opnames van dit album. Als we heel bewust de studio in waren gegaan met het idee ‘nu moet er een album komen’, was het eindresultaat ongetwijfeld rubbish. Nu zijn we gewoon samengekomen, de opnameapparatuur stond al aan voor iedereen in dezelfde ruimte zat. De jongens wisten niet eens dat ik ze aan het opnemen was, hahaha. Stiekem is het een geheim album!”
WiM: Heb je ze wel verteld dat The Waiting Room nu uit is?
“Hahaha, dat moet ik snel maar eens gaan doen dan. Toch is het mooi om op deze manier te werken. Onbewust creëer je zo de basis voor een album, puur door alleen maar samen te zijn. Als de energie goed is, moet je daar op durven vertrouwen, je overgeven aan het moment en er in mee gaan. Je kan uiteindelijk toch niets controleren. Dat geldt voor het hele leven, dat is een les die ik de laatste jaren heb geleerd. Het geeft een gevoel vrijheid dat ik lange tijd niet heb gevoeld.”
WiM: Dat betekent dat een nieuw album dus óf volgend jaar al kan verschijnen óf misschien pas over vijf jaar als dan de energie pas goed is?
“Exact, ik kijk ook nooit verder meer dan maximaal een jaar, verder heeft toch geen enkele zin. Het komende jaar staat in het teken van weer veel optreden en nog een soundtrack opnemen voor een film van Claire Denis. Verder ligt de toekomst open.”
WiM: Eind februari speelt Tindersticks twee shows in Nederland. In tegenstelling tot in het buitenland, doen jullie hier geen optredens waarbij de films van The Waiting Room worden geprojecteerd. Waarom kiezen jullie voor een select aantal van zulke shows?
“Is een optreden in een mooie zaal als De Doelen of Carré niet genoeg? Het spelen met films moet geen gimmick worden, vandaar dat we dat niet te vaak willen doen. Uiteindelijk geldt wat ik aan het begin van het gesprek al zei. De muziek moet niet voor eeuwig gelinkt worden aan de begeleidende beelden. We willen de liedjes vanaf het podium hun vrijheid teruggeven.”