Met Memory Streams, het derde album in eenzelfde aantal jaren, is het wel heel duidelijk dat Portico Quartet terug is om niet meer weg te gaan. De weg die met terugkomplaat Art In The Age Of Automation twee jaar geleden door de Londense band werd ingezet en met Untitled werd gecontinueerd, krijgt met Memory Streams mooie diepe extra ladingen mee. Wij volgen de band al vanaf hun allereerste plaat Kneedeep In The Northsea uit 2007 en willen elke stap die ze doen optimaal meemaken. Een gesprek met saxofonist/instrumentalist Jack Wyllie bleek snel geregeld.

Dat ze blij zijn dat de band zo goed gaat wordt gelijk duidelijk als we Wyllie spreken. ‘Zoals je weet was de aanloop naar Art In The Age of Automation een lange en gedeeltelijk flink vervelende’, vertelt hij. ‘Eigenlijk lag de band uit elkaar, net als na ons tweede album Isla, met het vertrek van Nick (Mulvey, die zeer succesvol als singer-songwriter verder ging). We kwamen er maar niet uit wat we muzikaal nu precies wilden. Gelukkig  pakte de terugkeer toen, met Keir (Vine) op de plek van Nick, heel goed uit met wat ik denk dat ons sterkste album tot dan toe was. (Hij heeft gelijk. Het derde album, simpelweg Portico Quartet getiteld uit 2012 is een ware zegetocht en een absolute Britse muziekklassieker.) Na dat album ging het ook even mis toen we onszelf Portico (zonder Quartet dus) gingen noemen en met zangers gingen werken’.

‘Nu terugkijkend denk ik dat we met album nummer drie een gewaagde maar geslaagde keuze maakten met de stap naar Portico erna niet echt. Het publiek dat we met onze eerste twee albums hadden weten te pakken te krijgen moest erg wennen aan de nieuwe, meer electronic, sound van ons derde album. We kregen er toen veel nieuwe fans bij, maar het leidde ook tot verwijdering van de fans van het eerste uur. Wij dachten dat als Portico verder gaan en onze electronic kant verder doortrekken, en tekenen bij het fameuze electronic platenlabel Ninja Tune, beter zou uitpakken. Toen we, om het netjes te zeggen, na het niet echt gelukte Portico avontuur (het album Living Field was zeker geen beroerd album maar werd inderdaad geen doorslaand succes…) even helemaal op pauzestand gingen (eigenlijk was er geen band meer toen ook bassist Milo (Fitzpatrick) de band verliet) begonnen Duncan (Bellamy, drummer van PQ) en ik op een gegeven moment toch weer muziek met elkaar te delen, gevoed door art exposities waar we muziek voor maakten’.

‘Art In The Age Of Automation is het werk van twee jaar elkaar muziek toesturen geweest. We vonden door dit te doen weer volop inspiratie en bleven maar nieuwe songs/composities schrijven. Met Untitled hebben we daar naast AITAOA nog wat meer van die schatlist aan songs prijsgegeven. Het mooie wat we vervolgens gemerkt hebben is dat over de jaren de fans van het eerste uur aan onze nieuwe sound gewend waren geraakt en zij juist AITAOA kochten en naar onze concerten kwamen. Zowel de band als het publiek is dus een soort van ‘full circle’ gegaan. En er was weer veel nieuw publiek ook. Een zeer interessante ervaring’.

‘Ook voor ons als band voelde dat geweldig,’ gaat Wyllie verder. ‘We ontdekten de kracht van de nieuwe composities, vooral door Duncan en mij op de computers vastgelegd, juist ook live door een nieuwe opzet en instrumentengebruik. Ik vond het plezier van sax spelen weer nadat ik er echt jaren geen zin meer in had. En we ondervonden dat we als band nog steeds het beste in elkaar konden boven brengen en tevens genoeg publiek konden trekken dat juist in onze onderzoekende, experimentele kant geïnteresseerd was. Iets wat misschien nog wel het allerbelangrijkst is als muzikant. Vanuit die situatie zijn Duncan en ik, na veel live spelen, weer nieuwe muziek gaan schrijven en maken die we uiteindelijk met Milo (Fitzpatrick) erbij zijn gaan uitspinnen. Keir (Vine) was in die periode met andere dingen (kunstprojecten) bezig en vergezelde ons pas op een later moment’.

‘De ontdekkingstocht binnen de nieuwe songs was een fijne. Het bracht ons terug naar toen we begonnen en waar we met ons derde album mee bezig waren. Dat proces heeft mede de titel Memory Streams gecreëerd. Ik denk dat de composities er echt allemaal zo uitgekomen zijn als we in ons hoofd hadden. We hebben wederom ontzettend veel uitgeprobeerd maar merkten tevens dat die sound met hang, sax stuwende ritmes en dragende bas echt aan ons kleeft en dat dit ook heel goed is. Daar vandaan zijn we nieuwe composities gaan schrijven in plaats van ons er tegen af zetten, wat we voorheen nog wel eens konden doen. De opnamen vonden plaats in de Fish Factory studio’s in Londen en we hebben de plaat gemastered in de Calyx Studio in Berlijn, een stad waarvan wij vinden dat die perfect aansluit op onze muziek.

‘We zitten ook gewoon heel erg op onze plek bij Gondwana Records, het Manchester label van trompettist Matthew Halsall. Hijzelf is zich als muzikant zeer bewust van waar de aandachtspunten liggen in alles wat je doet. En hij heeft er een goed team van mensen omheen,’ vertelt Wyllie. ‘Er was gelijk een goed gevoel toen we voor AITAOA bij ze tekenden (nadat de band de eerste 3 albums via (Peter Gabriels) Real World Records en het Portico album via Ninja Tune uitbracht) en met het succes van het album en de ontwikkeling die het label de laatste jaren, onder aanvoering van GoGo Penguin die het label met hun eerst twee albums vanuit de jazz naar de electronic tilde, maakte, al helemaal. Het is een label dat muzikaal in de breedte gaat en dan vooral in de intelligente en meest interessante en onvoorspelbare. Het blijft spannend dat wij van zo’n label deel uitmaken met onze achtergrond in de kunstacademie. Een echte muziekopleiding, zoals vrijwel alle jazzmuzikanten, hebben wij nooit gehad. Al worden wij wel heel vaak muzikaal bij ze ingedeeld. Dat zal dan met de Quartet aan onze naam te maken hebben denk ik. En natuurlijk zijn er jazzelementen aan onze muziek. We zijn er ook allemaal dol op’.

‘Net zo hard als van experimentele muziek en onze grote liefde voor electronic. Als ik puur naar mezelf kijk heb ik de laatste jaren heb net zo hard de ECM catalogus uitgediept en naar jazzhelden John en Alice Coltrane geluisterd als naar Japanse ambient van Hiroshi Yoshimura en Satoshi Ashikawa of naar muzikanten als James Holden, Julia Holter en grote vernieuwers als Radiohead, Terry Riley, Meredith Monk en John Adams. Alles draait bij mij en bij de band om sfeer en geconcentreerde en steeds verder uitdiepende muzikaliteit. Techno en electronic in het bijzonder, en ik bedoel dan natuurlijk de non-commerciële variant, is zo verschrikkelijk interessant omdat er gerotzooid wordt wat je met composities of songs kunt doen, hoe je muziek nieuwe structuren geeft door laag over laag op te bouwen en met ritmes steeds weer nieuwe energie te geven. Ambient is zo ontzettend belangrijk omdat zo weinig soms zoveel meer gevoel kan geven’.

‘De vrijheid van jazz en dan vooral de spirituele variant, gevoed door het Indiase gevoel van sfeer en ritmes en het binnen het oneindig maar met erg veel gevoel herhalen van structuren, is al net zo invloedrijk in onze sound. Veel van wat we met de band doen is op al deze invloeden gestoeld, een combinatie van al die sferen en gevoelens. Muziek gemaakt zonder specifieke eindes, muziek die eindeloos door kan en mag gaan. Natuurlijk zoeken we soms ook direct de melodische lijn, meestal vanuit de sax opgezet, juist ook omdat het soms zo heerlijk over de groove heen speelt, maar ook daarin is het onvoorspelbare in een compositie immer aanwezig. (Luister in dit geval op het nieuwe album eens naar het overweldigende Offset.) Nieuwe geluiden en sferen ontdekken binnen muziek en deze vastleggen op plaat is het mooiste dat er is. Gelukkig is het publiek in die veronderstelling meegegroeid. Zij verwachten dat wij ons muzikaal blijven verdiepen zodat zij optimaal verrast kunnen en zullen worden. Hoe mooi kunnen we het hebben?’

De tour die Portico Quartet met Memory Streams onderneemt zou met een optreden in Nederland starten met een optreden op het nieuwe Eilan festival op Terschelling (13/14/15 september). Maar dat festival werd, verrassend genoeg, door de rechter (vanwege vergunningen) op het allerlaatste moment afgeblazen. De band zal nu via Duitsland, Frankrijk en thuisland Engeland pas op 13 november op Super Sonic Jazz in Amsterdam (De Duif) en op 21 november in Antwerpen (de Roma) te zien zijn. Ook zal de band in januari 2020 voor de tweede keer (puur omdat die eerste keer, twee jaar terug, zo super succesvol was) het Brussels Jazz festival in Flagey gaan aandoen.