Met het nieuwe door ECM uitgebrachte album Opening maakte Tord Gustavsen met zijn trio al behoorlijk indruk in het voorjaar, waardoor de in 1970 in Oslo geboren klasse pianist een nieuwe mijlpaal heeft gezet in zijn toch al respectabele carrière. Zo werkte Gustavsen naast zijn eigen trio onder ander samen met de Noorse zangeres Silje Nergard en de Duits-Afghaanse Simin Tander, waarmee hij het album What was said maakte en van wie hij de levenspartner werd. De goede ontvangst van het album Opening maakt de verwachtingen hoog voor zijn live performance. Dat is op vrijdag 23 september in Paradox goed merkbaar. Al een klein uur voor aanvang van het concert is de uitverkochte zaal volgestroomd met publiek, niet alleen uit de regio, maar sommigen komen van heinde en ver omdat ze de echte clubsfeer van Paradox verkiezen boven de sfeer van de grotere zalen van het Bimhuis, LantarenVenster en TivoliVredenburg, waar Gustavsen deze week ook nog acte de presence geeft.

De intieme muziek van Gustavsen past inderdaad heel goed in de huiselijke sfeer die het Tilburgse jazzpodium uitstraalt. Met het nieuwe werk en de vernieuwde samenstelling van zijn trio, waar naast vaste drummer Jarle Vespestad nu Steinar Raknes de contrabas bespeelt, zijn we getuige van het eerste concert van de Nederlandse mini-tour van het Noorse trio, dat gelijk de seizoens opening is van een interessant programma van Paradox.

De volle zaal publiek is gelijk stil wanneer Vespestad inzet met tromgeroffel, maar niet gewoon geroffel, hij doet dat op zo’n manier waarbij ingetogenheid en kracht als spirituele partners hand in hand gaan. Wanneer Gustavsen zijn klassiek getinte klankspel inzet en ook Raknes zich voegt in het samenspel, wordt de spirituele sfeer die het drietal met hun spel oproept alleen nog maar sterker. De compositie van het werk waarmee ze starten is van wie door velen nog steeds gezien wordt als de grootste componist aller tijden: Johan Sebastiaan Bach. Prachtig hoe zijn Jesu meine Freude ruim 270 jaar na zijn dood ook nu jazzmusici inspireert. Gustavsen maakt er een adembenemende interpretatie van, waarin we met het publiek worden meegevoerd van de diepste ingetogen en gelaagde frases naar meer krachtige expressieve momenten waar de power van het werk wordt uitgestraald.

Ook in het stuk Visan från Rättvik, afkomstig van het nieuwe album, zit eveneens een diepe gelaagdheid die je gevoel rechtstreeks raakt. Subtiele akkoorden en sobere melodielijnen, die melancholiek en soms donker aanvoelen, spreken tot de verbeelding en associeren met innerlijke rust, pas op de plaats, onthaasten, leven en voelen, stilstaan in het hier en nu van een wereld die soms, maar helemaal nu recent, in de brand lijkt te staan. Gustavsen creëert met zijn composities de rust die we allen zo hard nodig hebben. Maar het is niet alleen rust en ingetogenheid. Zijn nieuwe project Opening laat ook kracht en expressie zien. Ook vanavond in Paradox horen en zien we het trio een enorme energie uitstralen, wanneer versnelde en krachtige passages in de composities zich aandienen.

Het nummer Ritual is ook zo’n prachtige compositie waarin Gustavsen met Vespestad en Raknes een schitterend samenspel laten zien. Heel bescheiden worden ook elektronische filters toegepast, waardoor er een mystieke sfeer wordt opgeroepen. Raknes bespeelt de contrabas als een strijkinstrument en zorgt voor een krachtig snerpend geluid wat expressie geeft aan het mooie arrangement. Het drietal laat een enorme dynamiek zien, telkens zacht heen en weer golvend van verstilde momenten naar robuuste expressie. Daar waar het eerdere werk van Gustavsen vooral opvalt door de ingetogenheid, lijkt hij nu in deze deels nieuwe samenstelling van zijn trio meer vurigheid te ontplooien. Regelmatig horen we in het spel van Gustavsen behaaglijke tinten van Oosterse klanken en Scandinavische volksmuziek.

Aan het einde van het concert krijgt het trio terecht een staande ovatie, wat leidt tot nog twee toegiften. Allereerst met Helensburgh Tango, een tango die geen tango is, zo legt Gustavsen uit. Zachte deinend met een meeslepend motief naderen we dan toch het einde van een prachtig concert, niet nadat met Tears Transforming, mooi passend bij de mystieke sfeer een tweede toegift wordt gegeven.

Hierna vertelt Gustavsen ons dat de voorbereide keuze voor de setlist regelmatig wordt verlaten en dat er al improviserend, in het hier en nu, op basis van het gevoel en de sfeer ter plekke, wordt gekozen voor andere stukken. Nummers die aan één geregen worden zonder pauze, waarmee het publiek wordt ondergedompeld in een magische klankwereld. Gustavsen maakt de verwachtingen live meer dan waar.