Lakecia Benjamin de grote smaakmaker van So What’s Next Eindhoven

Anderhalf jaar terug verscheen van de Amerikaanse saxofoniste Lakecia Benjamin het imponerende album Phoenix, een knal van een jazzalbum dat even divers als overtuigend was. Met optredens op onder meer North Sea Jazz bevestigde ze haar nieuw verkregen status van jonge jazzheldin. Phoenix belandde dan ook hoog in onze jaarlijst. Geen wonder dus dat ze naast Branford Marsalis één van de publiekstrekkers is op het festival So What’s Next in Muziekcentrum Eindhoven. Het is een beetje de kleine broer van Transition in TivoliVredenburg in Utrecht, dat wel gezien wordt als weer de kleine broer van North Sea Jazz. In het Muziekcentrum is het allemaal klein maar fijn, aan de markt in Eindhoven, met een grote zaal, een kleine zaal en een derde podium boven in de foyer. Het gebouw kent zo zijn beperkingen en dat is jammer, zoals het podium in de foyer, waar toch heel veel storend geroezemoes de liefhebbers van de optredens daar stoort. En niet alleen voor het publiek, maar ook voor de artiesten is dat hinderlijk.

Voordat we naar Benjamin gaan, is het openingsconcert voor ons het trio van trompettist Teus Nobel in de kleine zaal. Nobel treedt met dit trio op met Tim Langedijk op gitaar en Thomas Pol op contrabas. In 2023 kwam zijn negende album After Hours uit, dat dit voorjaar gevolgd werd door de EP Love Vibrations. Het werk is vooral een ode aan Chet Baker, in wie Nobel een groot voorbeeld en inspirator ziet, zo laat hij ons weten. Het jaar 2023 stond immers in het teken van het 40-jarig jubileum van het Baker album Someday My Prince Will Come. Net zoals op dat album zijn het American jazz standards die dit muzikale bloemrijke boeket mede vormgeven. En Nobel viert zelf dat hij dit jaar twintig jaar geleden begon het jazz repertoire te ontdekken.

Het eerste nummer Little Wing sleept je gelijk de sfeer in van wat misschien wel een cliché is: het rokerige jazz café. De koele klanken en harmonieuze akkoorden die passen bij de met de nieuw leven ingeblazen oude stijl, vaak gekenmerkt door de in de compositie verweven blues schema’s. De rook is verdwenen uit het café, want roken doen we niet meer, maar de muziek is springlevend. De bezetting met gitaar, contrabas en trompet nodigt ook uit tot de melancholieke atmosfeer, waarin er daarnaast ook plaats is voor een vleugje zacht ironische humor. “De fotografen vertrekken, nu kan mijn jasje uit” zo zegt Nobel tegen het publiek. In Blues For Paul, een compositie van Nobel zelf, van het album After Hours, gaat het tempo licht omhoog en komt er wat meer energie in de uitvoering. Nobel soleert op een frisse manier op de walking bass van Pol, terwijl Langedijk daar heerlijke in gehoor liggende akkoorden aan toevoegt. Is het old school of is het tijdloos? Het doet er niet toe, het publiek reageert enthousiast op de goed in het gehoor liggende muziek van Nobel, wat het maakt tot een mooie opening van het festival.

Keuzestress – de verfoeide parallele programmering van festivals – brengt ons halverwege het concert van Nobel naar de foyer op de derde etage, waar Sam Newbould staat met zijn quintet. We zagen de formatie afgelopen zomer ook al even tijdens North Sea Jazz, terwijl ze daar een optreden gaven in het intieme zaaltje van de Yenisei, 13 juli. Newbould, geboren in 1990, is afkomstig uit Noord Engeland, waar hij een studie filosofie afrondde en hij woont al enig tijd in Nederland. In Amsterdam studeerde hij aan het conservatorium, waarbij hij ook nog een jaar in Berlijn studeerde en nu doceert hij zelf aan het conservatorium van Maastricht. Dit jaar ontving hij de So What’s Next Talent Award en bracht hij het album Homing uit met zijn eigen composities. Zijn quintet bestaat uit Bernard van Rossum (tenor sax), Xavi Torres (piano), Jort Terwijn (bas) en Guy Salomon (drums).

De muziek is pakkend, sterk melodisch en met spannende solo’s. Met heerlijk syncopisch ritmewerk van Salomons en duo solo’s waarbij Newbould en van Rossum elkaar uitdagend en boeiend volgen. Newbould introduceert een volgend nummer door te refereren aan honderden jaren geleden, toen er nog geen Spotify was, sterker nog, helemaal geen muziekdragers waren, anders dan de notering op papier. Nieuws werd verspreid door story tellers en muziek was ook een manier om nieuws te verspreiden. Mooi lyrisch klankspel van Torres op piano ondersteunt de compositie, die bestaat uit een romantisch getinte melodielijn in de vorm van een ballad, met mooie uitstapjes naar spannende solo’s. Het titelnummer Homing introduceert hij met het verhaal van een postduif die enkele weken op zijn terras in Amsterdam verbleef. Via de gecodeerde ring om zijn poot kreeg hij contact met de eigenaar in Polen, waar de duif na een paar weken weer thuis was. De speelse melodie doet denken aan het werk van Marius Neset en dat mag Newbould als een compliment beschouwen.

We bewegen ons op tijd naar de grote zaal, die even later helemaal vol stroomt. Tijdens de concerten in de grote zaal zijn er immers geen parallele optredens. Dus ook geen keuzestress als Lakecia Benjamin met haar band daar opwachting maakt. Eind vorig jaar sprak WiM Benjamin, die in ’91 werd geboren, in New York dat resulteerde in dit mooie interview over o.a. de totstandkoming van haar fantastische album Phoenix, dat in begin 2023 uitkwam. Dat zelfde album kreeg dit jaar navolging in de even zo mooie live versie Phoenix Reimagined (Live). Zo trakteert ze haar liefhebbers met heel veel werk in relatief kort tijdsbestek. In het genoemde interview heeft ze het onder andere over het ernstige verkeersongeval dat zij in 2021 had en hoe zij hier wonderwel weer goed is uitgekomen. Ze studeerde aan The New School for Jazz and Contemporary Music en werkte samen met ondermeer Alicia Keys, Dianna Reeves, Gary Bartz, Steve Wilson, Greg Osby, and Bruce Williams. In 2009, nog geen 20 jaar oud, werkte ze muzikaal mee aan de inauguratie van Barack Obama.

De band zet in wanneer Benjamin nog op het podium moet verschijnen met stevige bebop als intro voor het nummer Trane van het album Phoenix. Binnen de kortste keren zit de hele zaal in een vibe. Wat een energie brengt deze band, die bestaat uit Mike King op toetsen, Elias Bailey op contrabas en de jonge Dorian Phelps op drums. Over Phelps vertelt Benjamin geanimeerd dat dit zijn eerste concerttour is en de eerste maal dat hij in Europa is. “Zijn ouders hebben hem aan ons toevertrouwd”. Als dit zijn eerste tour is, dan belooft dat wat voor de toekomst, want wat een drummer is dit. Misschien wat te dominant aanwezig, dat kan ook aan de geluidsinstellingen liggen, maar het lijkt wel of de hele band gedragen wordt door zijn geraffineerde ultrasnelle syncopische spel, waardoor je niks anders kunt doen dan meebewegen. De bewegend spelende Bailey doet daar een schepje bovenop en met ook prachtig snel toetsenwerk van Mike King. Als Benjamin dan eindelijk het podium betreedt en met haar scherpe en snelle klankspel de aandacht naar zich toetrekt, dan is het feest compleet.

Ook de volgende nummers Amerikkan Skin en New Mornings zijn rappe composities met heel veel power er in. Lyrische melodielijnen worden door Benjamin virtuoos gelardeerd op een bed van heel stevig en progressief ritmewerk geproduceerd door de onnavolgbare Phelps. De performance van Benjamin is innemend, met heel veel expressie moedigt ze het publiek telkens weer aan om mee te bewegen. De muziek is wel hard en dat schrikt wat mensen af, dat is wel jammer. Dat hebben we overigens ook gezien bij andere concerten. In My Favorite Things maakt Benjamin een nieuwe bewerking van de uitvoering die Coltrane in 1961 uitbracht op zijn album met de gelijknamige titel. Zo horen we de bewerking óp de bewerking van het wereldberoemde liedje van Rodgers en Hammerstein. Benjamin doet er in deze bewerking nog een schepje bovenop met tomeloze energie en vurige passie, wat haar tot dé smaakmaker maakt van editie SWN van 2024. Een concert om niet gauw te vergeten!

Als het tweede concert in de grote zaal plaatsvindt, dan is de rust een beetje teruggekeerd. Het is ook rust die de grote meester en saxofonist Branford Marsalis uitstraalt. Marsalis, behoeft natuurlijk geen introductie. Hij betreedt heel ontspannen het podium met zijn trio dat verder bestaat uit Joey Calderazzo op piano, Eric Revis op contrabas en Justin Faulkner op drums. Enkele jaren geleden zagen we deze band met dezelfde samenstelling als begeleiding van Kurt Elling bij een concert in het Concertgebouw. Ook toen waren we net zoals nu onder de indruk van de professionaliteit en virtuositeit van dit quartet. Ze spelen verschillende standards in verschillende stijlen, mooie interpretaties die op een verfijnde manier prachtig worden uitgewerkt door Marsalis en zijn collega’s. Hij geeft ook alle ruimte aan zijn band, trekt zich regelmatig achter op het podium terug waarbij je kunt zien dat hij ook enorm geniet. Deze routinier kunnen zien en horen is een groot voorrecht en mooi dat de organisatie hem heeft weten te strikken.

Aan het einde van de avond zijn we nog getuige van het flitsende, funky concert van de Spaanse bassist Vincen García. García en zijn band zijn behoorlijk aangeslagen door de verwoestende klimaatramp in Spanje, die enkele dagen voor dit concert plaatsvond en hij vraagt aandacht hiervoor. Hij is met zijn band een actie gestart en na afloop kun je je steun bij hem betuigen in de foyer. Zijn oproep resulteert bij het publiek met een groot applaus. Ook hier in de kleine zaal is de sound zo hard afgesteld dat je er zonder gehoorbescherming niet goed aan doet om lang te blijven. Dat leidt zelfs tot bezoekers die geïrriteerd de zaal verlaten. Ook wij doen dat na enige nummers en sluiten een mooi festival – met wat kritiekpunten – af met Hans Dulfer en band, boven in de foyer. De 83-jarige saxofonist maakt (ook) indruk met zijn droge Amsterdamse humor: “wie als eerste danst, krijgt ons nieuwe album. Niet dat we dat hebben….. maar dan maken we er toch eentje!”.